Azərbaycan bu vaxta qədər tranzit layihələrinə qoşulsa da, daha çox passiv müşahidəçi mövqeyindən çıxış edirdi. Azərbaycanın tranzit imkanları fəal təşviq edilmir və ölkə tərəfindən təşəbbüslər göstərilmirdi. Bu baxımdan, 2015-ci il Azərbaycanın tranzit-logsitika mərkəzinə çevrilməsi istiqamətində atılan çox mühüm addımlarla, qərarlarla yadda qalacaq.  Xüsusən “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin təşəbbüsü ilə “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi çərçivəsində Azərbaycan və İran dəmir yolları şəbəkəsinin birləşdirilməsi, Astara-Sankt-Peterburq marşrutunun açılması üçün konkret qərarlar qəbul edilməsi ilk uğurlu addım oldu.

İranın Bəndər-Abbas limanı ilə Gürcüstanın Poti limanı arasında işlək beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin açılması üçün ilkin addımlar atıldı, qərarlar qəbul edildi. Artıq İran tərəfi bu layihəni özünün nəqliyyat sahəsindəki prioritetləri sırasına daxil edib.

Eyni zamanda  Çindən “İpək yolu”  marşrutunun açılması, Azərbaycanla Çin arasında “İpək Yolu İqtisadi Kəməri”nin yaradılmasının birgə təşviqinə dair Anlaşma, “Nəqliyyat sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma” Memorandumlarının, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC ilə Çin Xalq Respublikasının Milli Dəmir Yolu Administrasiyası arasında dəmir yolu nəqliyyatı sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş” imzalanması da Azərbaycanının tranzit potensialının reallaşdırılmasına öz töhfəsini verəcək.

Ukraynadan “İpək yolu”  marşrutu üzrə yüklərin Çinə daşınması üçün sınaq daşımaları və müvafiq tədbirlər həyata keçirildi. Ukraynanın Avropa ilə sərhəddə yerləşən İzov dəmir yolu stansiyasından başlayaraq Qazaxıstanla Çin sərhəddində yerləşən “Dostluq” stansiyasına yüklər daşındı. Qeyd edək ki, bu marşrutun işlək olması üçün “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC aşağı tarif siyasətini müəyyənləşdirib.  Hesablamalara görə, bu marşrutla ayda ən azı 8 qatarın keçməsi mümkündür.

Bakı-Tibilisi-Qars dəmir yolu xəttinin tamamlanması istiqamətində də işlər sürətlənib. Bu il Azərbaycan tərəfindən BTQ dəmir yolunun elektrikləşdirilməsi, eləcə də Gürcüstan və Türkiyə arasında tunelin tikintisi üzrə işlər başa çatdırılacaq. 

Bundan əvvəl "Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin statusunun dəyişməsi və onun Nazirlər Kabinetinin tabeçiliyinə verilməsi ilə bağlı dövlət başçısının sərəncamı imzalandı. Bu sərəncamla Nazirlər Kabinetinə “Azərbaycan dəmir yolunun 2016-2020-ci illərdə inkişafı Dövlət Proqramı”nın layihəsini üç ay müddətində hazırlanması barədə tapşırıq verildi.

Azərbaycan Respublikasının Tranzit Yükdaşımalar üzrə Koordinasiya Şurası yaradılması da ölkəyə tranzit yüklərin cəlb edilməsi, tariflər siyasətinin zamanın tələbinə uyğun aparılması, nəqliyyat strukturlarının işinin daha yaxşı əlaqələndirilməsi baxımından çox mühüm addım oldu.

Bu addımlar Azərbaycanın “Kontinental “Asan daşıma” strategiyası” çərçivəsində nəzərdən keçirilməlidir.  Bu qərar və təşəbbüslərlə Prezident ən yüksək səviyyədə“Kontinental “Asan daşıma” strategiyası”nın və "Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin layihələrinin  reallaşdırılmasına strart verdi.

Azərbaycanın hökumətinin, xüsusən  “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin   məhz bu il beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərində fəal iştirak,  tranzit daşımalarının artırılması və müvafiq infrastruktun inkişaf etdirilməsi məsələlərini aktuallaşdırması və gündəliyə gətirməsi, strateji baxımdan olduqca mühüm addım oldu.

Artıq ilin sonunda ilkin uğurlu nəticələrdən danışmaq olar.  Transxəzər - Çin-Qazaxıstan - Azərbaycan - Gürcüstan - Türkiyə marşrutu üzrə 3-cü qatar hərəkət edib.  “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin düzgün tarif siyasəti nəticəsində bəzi yüklərin Azərbaycan üzərindən İrana uğurla daşınması mümkün olmuşdur.

Bütün bu addımlar, şübhəsiz ki,  Azərbaycanın tranzit potensialının reallaşdırılması üçün çox vacib ilkin addımlardır. Burada “ilkin addımlar” sözünə xususi diqqət yetirmək lazımdır.  Çünki  bu vaxta qədər Azərbaycanda dəmir yolu nəqliyyatının tranzit daşımalarla bağlı ambisiyalı layihələrdə uğurla iştirakına, rəqabətqabiliyyətli şərtlər, yüksək standartlara cavab verən xidmət təklif etməsinə imkan verəcək tədbirlər yetərli səviyyə və miqyasda həyata keçirilməyib. 

Qlobal layihələrdə uğurlu iştirak məhz müasir standartlar, infrastruktur, texniki təchizat,  yükək xidmət  səviyyəsinin olmasını tələb edir. Tranzit daşımalarında hazırda çox böyük rəqabət mövcuddur və bu rəqabətə davam gətirmək üçün yaxşı ideyalarla yanaşı müvafiq şərtlər, yüksək standartlar təklif edilməlidir. Bütün bunlar dəmir yollu nəqliyyatının inkişafı üçün komplkes yanaşma və müvafiq investisiyalar tələb edir. Tranzit daşımaları, həmçinin ölkəyə valyuta cəlb edilməsində ən mühüm vasitələrdən biridir. Neftin qiymətinin aşağı düşməsi ilə bu Azərbaycan üçün hazırda ən önəmli məsələlərdən birinə çevrilib.  Tranzit yük daşımalarından ölkənin valyuta qazanması üçün hazırda çox yaxşı imkanlar var və perspektivdə bu imkanların daha da genişlənəcəyi gözlənilir. Lakin bu imkanların reallaşdırılması üçün ilk növbədə dəmir yolu sistemi və infrastrukturunun sürətlə modernləşdirilməsi, investisiya qoyulması zəruridir.

Azərbaycanın tranzit daşımaları ilə bağlı layihələrinin hansı səviyyədə uğurlu alınması isə məhz investisiyalardan, dövlət dəstəyindən asılı olacaq. Bu barədə ətraflı növbəti təhlilimizdə söhbət açacağıq.(strateq.az)