"Seks ən müqəddəs ibadətdir" - Tanınmış psixoterapevt
Oxunub: 6324
01 Jul 2016 | 13:54
Moderator.az tanınmış psixoterapevt Elmir Əkbər ilə  müsahibəni təqdim edir: 


-Elmir müəllim, ilk olaraq Ağdaşın Qoşaqovaq kəndindəki hadisəyə toxunmanızı istərdim. Guya orada əcaib varlıqlar dolaşır. Ehtimal edirlər ki, onlar ruhdur. Psixoloq kimi ruhun mahiyyətini necə izah edərsiniz? 

-Ruh məsələsi həmişə suallar doğurub. Təbii ki, psixoterapevtlər standart, klassik, el-obanın qəbul etdiyi anlayışlarla barışmırlar. Çünki onlar insan şüurunun manipulyasiyasına xidmət edirlər. Amma bu zaman paralel olaraq sual ortaya çıxır. Nəyə görə ruhlara inanırıq? Psixoloq, psixoterapevt, psixoanalitik, psixiatrların işi bilavasitə ruhla bağlıdır. Biz bilavasitə insanın ruhu ilə təmasda oluruq. "Psixa" sözünün özü ruh deməkdir. Psixoterapiya isə iki ruhun təmasıdır. Psixoterapevtlər insan ruhunu öz ruhu vasitəsi ilə müalicə edən mütəxəssislərdir. Bu baxımdan mümkün deyil ki, hansısa bir psixoterapevt ruhun varlığını inkar etsin.

-Yəni ruh siz dediyiniz anlamda mövcuddur? 

-Burada o qədər mürəkkəb anlayışlar var ki... Psixoterapiya seansının özü o qədər mürəkkəb bir prosedurdur ki, bundan geniş danışmaq olar. Ruhun insanın daxilində olmasını deyə bilmərəm. Ruh metafizik bir məfhumdur, amorf bir anlayışdır. Biz onun konkret yerini göstərə bilmərik. Ruhun hansısa bir necəlik xüsusiyyətini təsvir etmək heç vaxt mümkün deyil.

Biz sadəcə ruhun təzahürü sayəsində onu öyrənə bilirik, onun haqqında mühakimə yürüdürük. Müqayisə aparaq. Məsələn, götürək, ağlı. Ağıl beyindirmi? Qətiyyən. Ruh beyindirmi? Qətiyyən. Ruhi xəstələrin, şizofrenik insanların beyinlərində biz heç zaman spesifik dəyişiklik tapa bilmirik.

Nevrozların, depressiyaya düşən insanların beyinlərinin anatomik quruluşunda hər hansı bir dəyişiklik olmur. Proses necə baş verir? İnsan deyək ki, hər hansı vəhşi heyvan görür və bizdə təlaş yaranır. Bu qorxunu bizdə nə yaradır? Neyromediatorlar.

Bəs bunun kökü insan ruhuna necə gedib çıxır? Məşhur bir video var. Şirlər oğlana doğru qaçır, biz də elə bilirik ki, hücum edirlər. Onlar oğlanı yıxırlar, onu yalayırlar. Məlum olur ki, o oğlan balaca vaxtından həmin şirləri saxlayıb. Şir bizim üstümüzə gəlsə, qorxarıq. Amma o insan sevinc hissi yaşayır. O adamın ruhu həmin şiri sevgi obyekti kimi qiymətləndirir. Buna görə də, onun beynində tamam ayrı neyromediatorlar işə düşür. O insan tamam başqa hisslər yaşayır. Bizdə isə şir qorxu obyektidir. 

Dinlərin üzərində manipulyasiya etdiyi ruh anlayışını psixologiya qəbul edir. İnsanlar deyirlər ki, onların gözünə ruh görünüb. Psixologiya da o ruhun varlığını qəbul edir. Ziqmund Freyd dahi insan, psixologiyanın atasıdır. Ona qədər olan psixoloqlar ofis siçovulları idilər. Freyd psixoanaliz sayəsində əsl psixologiyanı yaratdı. Onun nəzəriyyəsindəki şüuraltı, şüurüstü, eqo anlayışlarının beyinlə, maddi materiya ilə heç bir əlaqəsi yox idi. Nevropatoloqların işi beynin fiziki zədələrini sağaltmaqdır. Nevropatoloqlar Freydi yaratdığı metafizik nəzəriyyəyə görə ittiham edirdilər.

Biz o ruhun varlığını qəbul edirik. Amma nadan və cahil insanları başa salmaq çətindir. Ruhun xüsusiyyəti odur ki, onu gözlə görmək mümkün deyil. O, metafizikadır, materiya deyil.

-Kameralara sanki hansısa varlıqların düşməsi barədə çoxsaylı iddialar eşitmişik. Onlar nədir: hər hansı dalğa, yoxsa yalnız manipulyasiya? 

-Bunun izahı çoxdur. Birincisi, müxtəlif optik fenomenlər, hadisələr mövcuddur. Bizim camaat isə tam fərqli düşünür. Gətirib bəzən şəkil göstərirlər və o fotoda ruh olduğunu deyirlər. Düşünürəm ki, onlar hansısa "Fata Morqana" kimi ilğımlar görsələr, onları ümumiyyətlə idarə etmək çox asan olar. "Fata Morqana" xüsusi ilğım növüdür. Bu elə bir şeydir ki, bir də görərsən ki, səmada maşınlar gedir, insanlar gəzir. Hansısa bir şəhərdə olan hadisəni səmada müşahidə edə bilərsiniz. Bizim camaat elə bir şey görsə, ağlını itirər. Kimsə gəlib deyər ki, o, peyğəmbərdir.

Deyərlər ki, bu qiyamətdir, gətirin pul verin. Hamısı da gətirib verər. Halbuki bu, optik hadisədir. Bunu bilməyən adamların çoxu heç orta məktəb də oxumayıblar.

Optikanı yaxşı bilən bir insan başa düşməlidir ki, bu cür hadisələr sadəcə olaraq fiziki fenomenlərdir. Çox zaman isə belə hadisələrdən manipulyasiya edib qazanc məqsədi güdürlər. Avropada gözəl qəsrlər, tarixi yerlər mövcuddur. Orada qəsrlərə turist cəlb etmək üçün hansısa bir əfsanələr yaratmağa başlayırlar.

Əşyaların hər biri müxtəlif kimyəvi maddələrdən ibarətdir. Onların da hər birinin xüsusiyyəti var. İstidən genişlənmə və daralma xüsusiyyətləri. İndi hardasa nəsə yerə düşə bilər, otaqda səs yarana bilər. Bunların hamısını hansısa varlıqla əlaqələndirmək yalnız insan şüurunun manipulyasiyasıdır.

Xüsusi xidmət orqanları da maraqlı olub ki, insanlar üçün belə nağıllar, əfsanələr yaradılsın. Keçmiş MTN-in generalları tutulanda bəlli oldu ki, bütün falçıların çoxu onlarla əlaqəlidir. Məlum oldu ki, iyrənc bir binamus bunlarla əlaqədə olub manipulyasiya edib. Camaatı qoyun yerinə qoyurdular. Uyub falçılara gedənlər də qoyun idi. Fərqi yoxdur, istər məmur, istərsə də başqaları olsun. Pullu qoyunlar, kitab yüklü uzunqulaqlar gedib sirlərini satırdılar. Nə zamandan sonra da bəlli olar ki, bayaq dediyiniz Ağdaşdakı hadisənin arxasında kimsə durur. İnsanlar nağıla uymağa meyllidirlər. Bir də görürsünüz ki, uçan boşqablardan danışırlar...

-Bizim adət etmədiyimiz, görmədiyimiz əcaib texnikaların kameraların yaddaşına düşməsi halları da az olmayıb...

-Mən bu boyda kainatda Yerdən başqa haradasa həyatın olmasını danmıram. Amma tam da əminəm ki, uçan boşqab söhbəti bir oyundur. Hansısa inkişaf etmiş ölkələrin aparatlarıdır. Uçan boşqab fenomeninin nağıl olması hələ başqa planetdə həyatın olmaması da demək deyil.

Bir vacib xüsusiyyəti də deyim ki, hallüsinasiya təkcə bir adamın gözünə görünməyə də bilər. Ola bilər ki, bu, kütləvi psixoz hadisə olsun. Mümkündür ki, bir kənd kütləvi psixoza tutulsun. Təhsil alanda və sonrakı mərhələlərdə müəllimlər bizi bəzi şeylərlə tanış edirdilər.

Məsələn, bir ailə gəlib deyirdi ki, onlar dünyasını dəyişmiş bir qohumlarının ruhunu görüblər. Hamısı da bir ağızdan "bəli" deyirdi. Mən isə xırda detallarına qədər gedirdim. Məsələn, sual edirdim ki, o gözünüzə görünənin corabı, köynəyi nə rəngdə idi?

Bu məqamda hərəsi bir söz deyirdi. Biri deyirdi ağdır, başqası deyirdi qaradır. Yəni kim o ölən insanı necə təsəvvür edirdisə, onu dilə gətirirdi. Məlum oldu ki, bu gözəgörünmə onların təxəyyülünün, fantaziyasının məhsuludur.

-Bulqakovun məşhur "Master və Marqerita" əsərində magiya qrupu insanları kütləvi psixoz halına salırlar. Üstəgəl, siz dediyinizdən də belə nəticə çıxarmaq olar ki, insan şüuru hansısa bir enerji vasitəsi ilə yönləndirilir. 

-Elm o qədər maraqlı və əsrarəngizdir ki... Düzdür, SSRİ-nin təhsili indikindən qat-qat üstün idi. İndi isə Azərbaycan elmi uçuruma düşüb. Amma Sovet vaxtının elmi qüsurlu idi. O dövrdə elm insanlara o qədər yekənəsəq, quru təqdim olunurdu ki, onlar hansısa qeyri-adi görünə bilinən şeyi elmdən kənar hesab edirdilər. Elmdə induksiya deyilən bir xüsusiyyət var.

Ruhi xəstələr öz dediklərinə inanır deyə, onu elə canlı danışırlar ki, kənardakı insanlar da bəzən onun təsirinə düşür. Ruhi xəstənin gözünə hallusinasiya görünür və bunu çox canlı şəkildə danışır. Ətrafdakı insanlar da istər-istəməz onu təxəyyülündə canlandırır. Onlar təxəyyülündə canlandırdıqlarını real obraz kimi qəbul etməyə başlayırlar. Onlar şizofreniya xəstəsi deyillər.
Falçılar, ekstrasenslər, parapsixoloqlar kimdir? Ya əsl dələduz, şarlatan, ya da həqiqətən ruhi xəstələr. Ruhi xəstələrin başqalarını inandırmaq qabiliyyəti daha güclüdür. Çünki onlar doğrudan da elə bilir ki, onlara vergi verilib, təxəyyülündəkiləri çox canlı danışırlar.

-Mənim atam heç zaman fala, caduya inanmayıb. Amma həmişə olan bir şeyi danışır. Deyir ki, gənclik illərində elə-belə maraq xatirinə bir qaraçıya falına baxdırmışdı. Deyir, qaraçı əlinin içinə baxan kimi bildirdi ki, 15 gündən sonra sizin nəsildə çox bədbəxt bir hadisə olacaq. Həqiqətən də olmuşdu. Bunu necə qiymətləndirək? Hansısa siqnal, dalğa vasitəsi ilə verilən dəqiq proqnoz, yoxsa sadəcə ehtimal

-Azərbaycanda elm çoxdan rəhmətə gedib, onu basdırıblar, heç xəbərimiz də yoxdur. Çünki bizim bəzi alim adlandırdıqlarımız elə bir cəfəngiyyat danışırlar ki, adam məəttəl qalır. Gələcək hələ yoxdur. Olmayan şeyi necə demək mümkündür?! Siz dediyiniz fenomenlər tarixən də olub. Məsələn, Mesmer, Rasputin kimi adamlar ağıllı insanları da aldadıblar. Məgər fırıldaqçılar, banklar insanları aldatmırlar?! Məsələ ondan ibarətdir ki, həyatda təsadüflər, ehtimal nəzəriyyəsi var. İnsanlar indi ehtimal nəzəriyyəsi ilə az qala lotoda hansı rəqəmlərin olacağını müəyyənləşdirirlər.

Bu da elmdir. Amma Azərbaycanın yatmış camaatının bunlardan xəbəri yoxdur. Bu gün yığışaq bir otağa, 5 proqnoz səsləndirək. İnanın ki, bu proqnozların ən azı 4-ü reallaşa bilər. Sadəcə bir söz eşidəndə, sonra da o hadisə olanda insanlar düşünməyə başlayır. Adətən insanlar ya çox xoş bir hadisəni, ya da çox bədbəxt bir hadisəni yadında saxlayır. Çünki o hadisələr olan zaman insanın ruhunda təlatüm yaranır, onun daxilində zəiflik yaranır, nəyəsə inanmaq istəyir.

Bu yaxınlarda Elmlər Akademiyasında eksperiment apardım. Dedim ki, 5 nəfər gətirin, mən onların falına baxım. Sonra mən o adamların heç birini inandıra bilmədim ki, bu sadəcə tryukdur, hadisədir, proseduradır. 

Hər bir insanın individual xarakteri var. Amma hamı üçün ümumi olan oxşar cəhətlər də var. Misal üçün, Azərbaycanda bu yaşda olan qadının, qızın təxminən nələr yaşadığını bilmək olur. Ehtimalla demək olar ki, bu insanlar həyatında hansı hadisələri yaşayıb. Bir az müşahidəçilik qabiliyyəti olanda insanın üzündən informasiya ala bilmək mümkündür. İnsanın yaşadığı emosiyalar onun üzündə ömürlük möhür qoyur. Hirsli adamların üzündə bir cür, bədbəxt bir hadisə yaşamış insanların üzündə isə ayrı cür mimik əzələlər olur. İnsanın üzünə baxanda, onun durumu, yaşadıqları, xasiyyəti haqqında nəsə demək olur. Qaraçı falçılar bu işin ustasıdır. Onlar bir az fantaziyalarını işə salırlar və insan yarım saatın içində onun ovcunun içində olur. Falçılıq bundan başqa bir şey deyil. Bunun da arxasında elmi fenomenlər durur.

-Mənim yadıma gəlir, efirdə biri deyirdi ki, falçı ona yastığının altından sümük tapacağını deyib. Və həmin adam da həqiqətən onu tapıb. Amma siz izah etdiniz ki, o sümüyü əslində özü ora qoyub. Bir az ətraflı danışardınız...

-Mən Kalininqrada getmişdim. Orada qaraçılarla tanış oldum, mənim bu millətə böyük hörmətim var. Erikson hipnozu deyilən bir anlayış var. Bu, klassik hipnozdan fərqi ondan ibarətdir ki, danışa-danışa insanı transa salmaq mümkündür. Transa düşən insanın beyninə həmin anda hansı məlumatı desən yerləşdirmək olar. Bunun da kökü gedib qaraçı falçılığına çıxır. Qaraçı bir kəndə gəlir. Qarşısına çıxan adamın əlini əlinə alır və guya onun falına baxır. Əslində isə o, fala baxmır. Buna kinestik hipnoz deyirlər. Yəni xüsusi toxunuşla insanı hipnoza salırlar. Heyvanda bunu daha asan müşahidə etmək olur. Məsələn, akulanın qarnının altını sığallayanda o, hipnoza düşür. Toyuğu başı üstə çevirəndə o transa düşür. İnsanda müəyyən kinestik toxunmaları forması var ki, onunla adamı transa salmaq olur. 

Qaraçılar bunu çox asanlıqla edirlər. İnsanları transa salandan sonra əlinə bir torba verirlər.

Deyirlər ki, içinə baxma, get evinizə, gecə hamı yatandan sonra bu boğçanı evinizdə filan yerdə gizlət. Məsələn, paltonun cibinə qoy, ya da həyətdə bir yerə. Qaraçılar bu proqramı insanın beyninə yazır. Sonra deyir ki, mən 5-ə qədər sayacam və sənə dediklərimin hamısını unudacaqsan. Edir və insan da ayılır. Həmin adam elə bilir ki, qaraçı onunla 1 dəqiqədir ki, söhbət edir. Halbuki, qaraçı onunla 10 dəqiqədir söhbət edir. O insan gedir, özü də bilmədən əlində olan boğçanı gizlədir. Sonra da qaraçı ya da falçı gəlib deyir ki, gedin filan yeri qazın oradan nəsə çıxacaq. Qazırlar, doğurdan da, nəsə çıxır. Çünki onu qaraçının trans vəziyyətinə saldığı adam özü orada gizlədib.

Azərbaycanda olan falçıların çoxu MTN-lə əlaqəli idilər. MTN insanların şəxsi məlumatlarını onlara göndərirdi.

İndi hamı Vanqanın adını çəkir. Araşdırma apardılar və məlum oldu ki, Vanqa heç zaman yaşadığı ölkənin ərazisini tərk etməyib. Halbuki deyirlər ki, qum burulğanına düşüb. Əslində Vanqanı zorlayıblar və onu zorlayan adam da gözünü çıxardıb. Bolqarıstanda məgər səhra var?!

Falçılar, ekstrasenslər, parapsixoloqlar bir adamın qələti deyil. Bu, bir şəbəkədir, mafiyadır. Bunun arxasında böyük bir şəbəkə dayanır. Çünki ortada böyük məbləğlərdə puldan gedir.

Təbii ki, Vanqa heç kim idi.

-Belə bir sual verim. Hər bir insanı trans vəziyyətinə salmaq olarmı? 

-Bəli. Ən çox şüuru olan insanları transa salmaq olur. Axmaqları isə yox. Ağıl kəmliyi olan insanlar isə heç zaman hipnoza düşmür.

-Sizin adını çəkdiyiniz Freyd yuxuya təxminən belə tərif verir: "Yuxular arzuların təhrif olunmuş reallaşmasıdır". Mənə bir jurnalist kimi maraqlıdır: yuxu necə və niyə yaranır?

-SSRİ elmi quru, vulqar materializm əsasında qurmuşdu. Bu da təbii ki, absurd bir ideyalar idi. Onun əksi çıxdıqca, insanlar elə düşünür ki, fövqəladə şeylər var.

İnsan saatları, günləri bir yuxuda görür və bu bir neçə saniyənin içində baş verir. Elm bu gün müxtəlif ölçülü məkanların olduğunu sübut edib. Biz 3 ölçülü məkanda yaşayırıq. Biz insanlar özümüzü nə qədər üstün saysaq da, bu da bir qələtdir. Biz də, heyvanlar da, bitkilər də bir həyat formasıyıq. Ola bilər ki, başqa bir planetdə səs formasında həyat var.

Biz universitetdə histologiya fənni keçəndə, şok yaşadım. Təsəvvür edin ki, birhüceyrəli canlı özünü bizim bəzi insanlardan nizamlı aparırdı. Görün təbiətdə nə qədər nizam-intizam var. Bu gün deyirlər ki, heyvanların təfəkkürü yoxdur. Amma düz deyil. Ola bilsin ki, heyvanların təfəkkürünün müstəvisi adamınkından fərqlidir...

Bəli, hər şey kimi yuxu fenomeni də var. Dahi Ziqmund Freyd elmə çox böyük bəhrə verdi. Yuxuları ilk dəfə Freyd elmi şəkildə izah etdi. Yuxularda bizim qorxularımız, istəyib həyata keçirmədiyiniz nələrsə öz əksini tapır. Yuxuda şüur yatır və şüuraltı oyanır. Şüuraltı yuxuda bizimlə simvolların dili ilə danışır. Burada çox böyük məlumatlar var. Bunlar hamısı elmi anlayışlardır. Elmin böyüklüyü odur ki, hər şeyin izah olunmadığını etiraf edir. Fırıldaqçılar isə bundan istifadə edir və deyirlər ki, nə zamansa filan şey də tapılacaq. Parapsixoloqlar, falçılar min illərdir insanların başlarına corab hörürlər. Elm çoxdan onların dediyini filtrdən keçirib, təftiş edib. Elmi şeylərin hamısı götürülüb. Yerdə qalanlar ekstrasens, falçı, parapsixoloq kimi tullantılardır.

-Ziqmund Freydi sizin qədər də olmasa, az-çox mütaliə etmişəm. O deyirdi ki, 3-4 yaşında oğlan uşağı anasını atasına qısqanır. Bu, elmi terminologiyaya "Edip kompleksi" adı ilə daxil olub. Eyni zamanda eyni yaşda qız uşağının da atasına qarşı cinsi istəyinin yaranması və atasını anasına qısqandığını bildirirdi. Bu da "Elektra kompleks" adlanır. Bunu necə müəyyən edə bilərik ki, Freyd düz deyirdi? Praktiki bir örnək varmı? 

-Hər bir kəs yuxusunda yaxın qohumu ilə bağlı erotik yuxu görür. Bunlar insanın psixoseksual inkişaf mərhələləridir.

Problem Freyddə deyil. Bizdə seks çox iyrənc bir şey kimi çatdırılır. İntim həyat, seks çox müqəddəs bir ritualdır, ibadətdir. Bəlkə də ən müqəddəs ibadətdir. İnsanın kamilliyə doğru yolunda ən gözəl bir ritualdır. Sadəcə olaraq, primitiv insanlar bunu iyrənc bir formada dərk edirlər. İntim həyat insanın dünyaya təmasında, inteqrasiyasında ən böyük addımdır. Psixi-cinsi etaplar var. Bu, 18 aya qədər oral mərhələdir. 18 aydan 36 aya qədər, yəni 3 yaşa qədər anal mərhələ gəlir. Daha sonra latent, genetal, fallik mərhələlər gəlir.

Hər birində də insan inkişaf etapı keçir. "Edip kompleksi", "Elektra kompleks" o zaman baş verir ki, insan fallik mərhələdə yaşadığı nələrinsə çözümünü tapmaq istəyir. Bu çözümü insan fallik mərhələdə tapa bilməyəndə, gələcəkdə onda müəyyən problemlər ortaya çıxır. Uşağın cinsi hissləri daha çox erotik formada öz əksini tapır.

Libido, yəni cinsi inkişaf enerjisi deyiləndə, təkcə, primitiv seks aktı nəzərdə tutulmamalıdır. Bütün yaradıcılıq, quruculuq addımları bu enerji ilə bağlıdır. Bunu sözlə ifadə etmək bir az çətindir. Libido insanın özündən kənardakı obyektlərə qovuşmasıdır. Seksin özündə nə baş verir? İki insan tam paltarsız, bir-birinə yaxınlaşır və bir obyektə çevrilirlər. İnsan sevdiyi insanla orqazm yaşayanda elə bir an yaşayır ki, onun eqosu itir, iki insan bir insana çevrilir. Siz bir əsəri sevirsizsə, sanki bir orqazm yaşayıb onunla birləşmiş olursuz.

İnsanda ilk vaxtlar erotik hisslər yaranmağa başlayanda onlar ilk olaraq ən yaxında olan obyektə, sevdiklərinə nəzər yetirirlər. Uşaq psixikası elədir ki, o, bütün hisslərini sevdiyi obyektə yönləndirir. O elə bilir ki, kimisə sevirsə, bütün hissləri ona aludə olmalıdır. Qısacası uşaq elə bilir ki, hər şey sevdiyi insanla bağlıdır.

Bəziləri isə çox primitiv düşünür və deyir ki, Freyd guya atanın qızla cinsi əlaqədə olmasını dəstəkləyib. Siz bilirsinizmi Freyd nə qədər mühafizəkar olub?! O, adi cinsi azadlığı qəbul etməyib. Onun dediyi sözləri bu qədər primitiv başa düşmək lazım deyil. Dinə inanmaq da olar, inanmamaq da.

Amma müqəddəs yazılarda olanlarda çox böyük müdrik nüanslar var. Onların dediyinin çoxunu analiz etsəz, gedib Freyd deyənlərə çıxacaqsınız. Məsələn, mən təkamül nəzəriyyəsinə inanıram və Quranın özü də təkamül nəzəriyyəsini sübut edir. Tövrat, İncil, Quran bizə nə deyir? Deyir ki, insan var idi, yaşayırdı, xoşbəxt idi, sevirdi. Və günlərin bir günü ona özünüdərk hissi gəldi. Günlərin bir günü onda ayıb hissi, yəni hansısa mənəvi kateqoriyalar yaranmağa başladı.

Məgər bunu deməklə, dini kitablar sübut etmir ki, təkamül olub?! Yəni, nəsə olub ki, insan dəyişilib.

-Təkamülün Quranda olması iddiası çox geniş müzakirələr yaradıb. İlahiyyatçıların çoxu bunun yalan olduğu qənaətindədir...

-Təkamül nəzəriyyəsindən bioloqların, həkimlərin genetiklərin, müəyyən mənada da arxeoloqların danışmağa ixtiyarı var. Din xadimləri, ilahiyyatçılar isə ən yaxşı halda filosof ola bilər. Teologiya fəlsəfənin bir hissəsidir. Sənin nə ixtiyarın var ki, təkamül haqqında söz deyirsən? Üstəgəl, təkamülün Allaha nə aidiyyatı var? Ədəbiyyatın elmi kateqoriyaları ilə kimyaya qiymət verə bilərsiniz? Xeyr! Kimyanın da hər hansı laboratoriya analizləri ilə də coğrafiyada nəsə tapmaq olmaz.

Təkamül bilogiyanın bir nəzəriyyəsidir. Biologiyanın nəzəriyyəsi ilə Allahın varlığına ya da yoxluğuna qiymət vermək olmaz. Bu, absurddur.

Freyd düz deyirdi. Dinə gələnlərin 90 faizi hansısa psixoloji problemlərdən dolayı o yolu seçirlər. Freyd dindarları araşdırırdı. Məlum olurdu ki, dindarların daxilində çox böyük günah hissi və böyük istəyi var.

-Ümumi danışmaqdansa, konkret nümunə ilə izah etməyiniz daha yaxşı olar.

-Məsələn, məlum olurdu ki, kimsə öz qardaşının arvadını sevir. Amma qardaşını çox istəyir. O daxilindəki günah hissini boğmaq üçün dindar olurdu. Freyd araşdırırdı və bildirirdi ki, o insanlar nevrozdur. Təbii ki, haqlı idi.

Təkamülə qayıdaq. Təkamül dəyişiklik deməkdir. "Təkamül nəzəriyyəsinə inanmıram" deyənlərin çoxu heç başqa yerə getməyiblər, mütaliə etməyiblər, elmdən xəbərləri yoxdur.

-Darvin deyirdi ki, növlər təbii seçmə üsulu ilə dəyişilir. Bu mexanizmdə canlının genetikası dəyişirmi? 

-Genetika elmi ikinci bir elmdir ki, dəyişəndir. Dünənə kimi genetikada dominant və resessiv gen anlayışları var idi. Əvvəl elə bilirdilər ki, bir gen 0 faiz fəaliyyət göstərir, digəri isə 1 faiz. Guya bunlar yan-yana düşəndə faizi çox olan o birini üstələyir. Amma indi məlum olub ki, hər bir genin fəaliyyət faizi var. Genetikada yeniliklər çoxdur. Darvinizmə primitiv yanaşanlar çoxdur. Onların əksəriyyəti elm adamlarından çox, ortalıqda gəzib mübahisə edən dil qəhrəmanlarıdır. (modern.az)
Oxşar xəbərlər
16:40, Bu gün
Aşağı Əskipara kənd sakini: "Niyyət etmişəm ki, kəndimizə piyada gedib, torpağından öpəcəyəm"
16:36, Bu gün
Azərbaycanda qadın qardaşının məzarında özünü bıçaqladı
16:31, Bu gün
IV Azərbaycan Astronomiya Olimpiadasının final mərhələsi keçirilib - FOTO
16:25, Bu gün
Möhtəşəm hərbi qələbədən yeni diplomatik zəfərlərə...
16:23, Bu gün
Əməkdar artist Cavanşir Məmmədov dəfn olundu - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
16:20, Bu gün
"Ölümü 1 saniyə çəkdi" - Cavanşir Məmmədovun həyat yoldaşından AÇIQLAMA
16:15, Bu gün
Türkiyə XİN Qazaxın 4 kəndinin qaytarılması ilə bağlı BƏYANAT YAYDI
16:10, Bu gün
Almaniya XİN Azərbaycanla Ermənistan arasında razılaşmanı alqışlayıb
16:07, Bu gün
Bakıda Qırğız Mədəniyyəti Günləri keçiriləcək
16:02, Bu gün
Ceyhun Bayramov İran səfirini qəbul etdi
15:58, Bu gün
“O, dəhşətli dərəcədə öldürüləcəyindən qorxurdu” – SSRİ dəmiryolu nazirinin Stalinlə bağlı xatirələri...
15:52, Bu gün
Bakının pozduğu ssenarilər – Qərbə ümid edən “şamsız” yatar, Azərbaycana - yox!
15:47, Bu gün
Zemfira Nərimanova: “Heç nə yoxdursa, çıxıb özümü göstərmək istəmirəm” - FOTO + ÖZƏL
15:42, Bu gün
İlham Əliyevin yeni qələbəsi - ŞƏRH
15:36, Bu gün
Azərbaycan və Ermənistan vasitəçi olmadan razılaşdı - Sülh müqaviləsi və Zəngəzur dəhlizinə gedən yol qısaldı
15:30, Bu gün
"Qafqaz Albaniyası irsinin daha sistemli şəkildə araşdırılmasına ehtiyac var"
15:25, Bu gün
Fuad Hüseynəliyev: “Azərbaycan və Ermənistan danışıqlar masasında daha çox məsələni həll etməyə qadirdir”
15:20, Bu gün
Azərbaycanın iştirakı ilə CAREC ölkələrilə tranzit daşımaları həyata keçirilməsi üzrə beynəlxalq saziş hazırlanır
15:15, Bu gün
Sabiq türkiyəli diplomat: "Ay erməni xalqı, bu fürsətdən sən də yararlan..."
15:14, Bu gün
Kahalarda cəmi 18 gün gizlənə bilmişdilər... - Başlıbel faciəsinin şahidləri ilə Başlıbeldə - REPORTAJ
15:10, Bu gün
FHN silsilə maarifləndirmə tədbirləri keçirdi - FOTO
15:05, Bu gün
Azərbaycan ÜGT-də idxal-ixrac prosedurlarının sadələşdirilməsi üzrə müzakirələ qoşulub - FOTO
15:00, Bu gün
Əsas kapitalını Bakı nefti hesabına toplamış Nobel və separatçı erməni milyonçu - ŞƏRH + FOTO
14:55, Bu gün
Daha bir müntəzəm marşrut xətti "BakuBus"a verildi
14:50, Bu gün
“Ruslar Qarabağdan çıxmaq istəmirdilər, amma...” - Danielyan
14:45, Bu gün
Addım-addım sülhə doğru: Proses Qazaxdan başlandı - ŞƏRH + FOTO
14:40, Bu gün
Boşanmış qadın başqası ilə sevgili oldu, qardaşı biləndə... - "Onu yox, məni öldür..." – ŞOK
14:35, Bu gün
İşıqfora təpik atan yeniyetmə valideynləri ilə birlikdə polisə dəvət olunub - VİDEO
14:30, Bu gün
Bakıda gömrükçülər xeyli miqdarda aksiz markasız siqaretlər aşkar etdilər
14:25, Bu gün
Azərbaycanlı iş adamı öldürüldü
14:20, Bu gün
Ermənistan baş naziri: “Rus sərhədçiləri Tavuşdakı postları tərk edəcəklər”
14:14, Bu gün
Xətaidə “Yaşıl Dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib - FOTO
14:08, Bu gün
İran-İsrail gərginliyinin simvolik mesajları: Müharibədən qaçmaq mümkündürmü?  
14:03, Bu gün
Almaniyada Azərbaycanın COP29-a hazırlığı müzakirə olunacaq
13:54, Bu gün
Bakıda növbəti ümumşəhər iməcliyi keçirildi - FOTO
13:50, Bu gün
"Neftçi"nin iki futbolçusu "Zirə" ilə oyunu buraxacaq
13:48, Bu gün
“Bu etirazların Paşinyanın məlum 4 kənd haqda qərarını dəyişdirməsi mümkün deyil...”
13:45, Bu gün
Türkiyədə Osmanlı dövrünə aid tarixi bina yanır - FOTO
13:42, Bu gün
“Burada heç bir təhqir, heç bir alçaldılma yoxdur”
13:40, Bu gün
Biləsuvarda qadın yaylığı ilə özünü asdı
13:36, Bu gün
Parlament seçkilərinin anonsu verildi: Avqustda...
13:30, Bu gün
Dörd kəndin qaytarılması Aİ və ABŞ-nin prosesə müdaxilə cəhdinin iflasa uğramasıdır
13:25, Bu gün
"Ermənistanın “alimləri” və onlara dəstək verənlər elmin yox, siyasətin ardınca gedirlər" - Kamal Abdulla
13:20, Bu gün
AMB sədri Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələri ilə tərəfdaşlıq perspektivlərini müzakirə edib - FOTO
13:12, Bu gün
IMF Azərbaycanın iqtisadi inkişaf və iqlim hədəflərinə dəstək verməyə hazırdır - FOTO
13:08, Bu gün
Beynəlxalq axtarışda olan daha bir şəxs Azərbaycana ekstradisiya edilib
13:07, Bu gün
Aşağı Əskipara sakini: “Qanadım olsa, ora uça-uça qayıdaram”
13:07, Bu gün
“Ürəyində 4 stent var idi, əsəb yıxdı onun evini” - Cavanşir Məmmədovun ölüm səbəbi - ÖZƏL
13:06, Bu gün
Müdafiə naziri Ermənistanla delimitasiya prosesinin effektiv həyata keçirilməsi üçün tapşırıqlar verib
13:06, Bu gün
Medianın İnkişafı Agentliyi jurnalistlərə çağırış edib
13:05, Bu gün
Zakir Həsənov Qarabağdan çıxan Rusiya sülhməramlılarına lazımi texniki dəstəyin göstərilməsi tapşırığını verib
13:00, Bu gün
Zakir Həsənov sülhməramlılarla bağlı tapşırıq verdi - FOTO/VİDEO
12:56, Bu gün
“Abzas Media” və “Toplum TV” işində yeni faktlar
12:54, Bu gün
Kəlbəcərin Başlıbel kəndi-Yandırılmış Məscidin qalıqları üzərində azan verildi- VİDEO
12:51, Bu gün
Antalyada avtobus aşdı: Çox sayda yaralı var - FOTO
12:48, Bu gün
FHN Lənkəranda qanunsuz tikililəri sökdü - FOTO
12:44, Bu gün
Kişi şahmatçılar arasında Azərbaycan çempionatında yarımfinalçılar müəyyənləşib
12:40, Bu gün
Paşinyan: “İlk dəfə olaraq Ermənistan və Azərbaycan problemi masa arxasında həll etdi”
12:35, Bu gün
Azad olunmuş ərazilərdə “yaşıl enerji” zonasının yaradılması ilə bağlı görülən işlər açıqlandı - FOTO
12:30, Bu gün
Muxtar Babayev Dünya Bankının nümayəndələri ilə görüşdü
12:26, Bu gün
Oğuzda yoldakı çala-çuxuru çınqılla doldurdular: Asfalt da olacaq - FOTO/VİDEO
12:21, Bu gün
Ağlaşma bitir, anlaşma zamanıdır - Kənardan qaz verən olmasa, Qafqazda münaqişə az olar
12:15, Bu gün
Qərar verildi: Bu verilişlər bağlanır - Dəqiq tarix
12:13, Bu gün
Ukrayna parlamentinin nümayəndə heyəti Azərbaycana gəlir
12:10, Bu gün
Nazirliyin üç strukturu dövlət orqanlarının aparatı siyahısından çıxarıldı
12:05, Bu gün
Bakı-Sumqayıt yolunda sıxlıq: Səbəbi açıqlandı - VİDEO
12:03, Bu gün
Talıbovları çətin suallar gözləyir - “baş kassir”in bildiyi sirlər
12:00, Bu gün
İstirahət gününün HAVA PROQNOZU açıqlandı
11:57, Bu gün
Koray Avcı Bakıda konsert verdi
11:55, Bu gün
Həsən Əblucun xanımına yazdığı məktub xəstəxanada hamını ağlatdı: “Əgər alınmırsa...” - FOTO
11:50, Bu gün
ŞƏT-ə üzv ölkələrin müdafiə nazirləri Astanaya toplaşacaq
11:46, Bu gün
Sülhməramlıların Qarabağdan vaxtından əvvəl çıxarılması niyə ermənilərdən daha çox ermənipərəstləri pərt edib? - Sabiq səfir həqiqətləri açıqlayır.... 
11:46, Bu gün
Azərbaycan Texniki Universiteti publik hüquqi şəxsə çevrildi
11:43, Bu gün
Dörd kəndin qaytarılmasına dair razılıq Qərb dövlətlərinin qərəzli təbliğatını ifşa etdi – RƏY + FOTO
11:39, Bu gün
Bakıda 22 yaşlı qız qətlə yetirildi, cinayət işi açıldı - YENİLƏNİB
11:36, Bu gün
Azərbaycan nefti bahalaşdı
11:33, Bu gün
Azərbaycan IEA ilə COP29 çərçivəsində əməkdaşlığı müzakirə edib - YENİLƏNİB + FOTO
11:32, Bu gün
Muxtar Mustafayev: “Azərbaycan vəkilliyində keçmiş hakimlər, prokurorlar, alimlər təmsil olunur” - VİDEO
11:29, Bu gün
Pərviz Şahbazov Nyu-Yorkda BMT Baş Assambleyasının prezidenti ilə görüşdü - YENİLƏNİB + FOTO
11:26, Bu gün
“Şirvan suvarma kanalının yenidən qurulması aqrar sektoru inkişaf etdirəcək” - Kamaləddin Qafarov
11:23, Bu gün
Cenevrədə ilk "Türk Həftəsi" keçiriləcək
11:20, Bu gün
Xankəndidə tapança, avtomat və qumbaralar tapıldı
11:18, Bu gün
Zidan baş məşqçiliyə qayıdır: İki klubdan biri!
11:15, Bu gün
Xatirə İslam: “Mənə belə suallar verməyin” - VİDEO
11:13, Bu gün
Fransanın insan sümüklərindən inşa etdiyi KİLSƏLƏR – SENSASİON FAKTLAR/FOTO  
11:12, Bu gün
Çay necə zəhərə çevrilir? - Bu içkini nə zaman içməlisiniz?
11:06, Bu gün
Azərbaycanda çörəyin qiyməti artacaq? - ARAŞDIRMA + VİDEO
11:05, Bu gün
Premyer Liqa: “Qarabağ” “Qəbələ”ni, “Zirə” “Neftçi”ni qəbul edəcək
11:05, Bu gün
Kazimirov birinci dəfə Azərbaycanda ölmüşdü...
11:05, Bu gün
Bakıda dava edən iki sürücü saxlanılıb - VİDEO
11:04, Bu gün
İnsanlar ilk dəfə marallar arasında yayılan “zombi” xəstəliyinin qurbanı oldular
11:02, Bu gün
Bakıda tanışını öldürməkdə şübhəli bilinən şəxs tutulub
10:59, Bu gün
Milli Məclisin növbəti iclasının gündəliyi açıqlanıb
10:55, Bu gün
Şuşadan Cəlilabada gedən Xarıbülbül - Məşhur aktyorumuza onu Xalq artistinin anası verib - FOTO+ÖZƏL
10:52, Bu gün
“Hazırda Gürcüstan uğrunda ciddi bir mübarizə gedir...- Bundan sonra isə Azərbaycana...”
10:51, Bu gün
Azərbaycanın Əməkdar artisti vəfat etdi
10:44, Bu gün
Bakıda daha bir cinayət: 34 yaşlı kişi qətlə yetirildi
10:35, Bu gün
Ehtiyatda olan polkovnik-leytenant Qazaxın Azərbaycana qaytarılan kəndləri barədə: "Tarix yazılır"
10:24, Bu gün
Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları nə qədərdir? - RƏSMİ MƏBLƏĞ
10:15, Bu gün
Hacı Nuran 1 milyon manatı haradan alıb? - Ağlasığmaz iddia
GÜNLÜK
19 Apr 2024 | 17:34
İlham Əliyevin növbəti qələbəsi: Qazaxın 4 kəndi Azərbaycana qaytarılır
19 Apr 2024 | 17:27
"Sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılması haqqında birgə qərar onu deməyə əsas verir ki..."- Millət vəkili
19 Apr 2024 | 17:08
Bakıda saxta “Fairy”, “Domestos”, “Perwol” və “Prill” qablaşdıran sex aşkarlanıb - FOTO
19 Apr 2024 | 17:58
Ayxan Hacızadədən 4 kəndin qaytarılmasına REAKSİYA
19 Apr 2024 | 17:18
Azərbaycanda prorektorun qətlində təqsirləndirilən şəxslərdən ikisi son söz deyib
19 Apr 2024 | 17:40
"Ukraynanın Rusiya ilə müharibədə qələbəsi mümkündür" - Almaniya müdafiə naziri
19 Apr 2024 | 17:13
Məktəblilər ölkəmizi Avropada təmsil edəcəklər
19 Apr 2024 | 19:11
Ermənistan ordusu Qazaxın dörd kəndindən çıxarılır
19 Apr 2024 | 17:49
Fransa iqtisadiyyatı dünyanı bu cür ALDADIR
19 Apr 2024 | 17:56
Azərbaycan və Ermənistan öz sərhəd xidmətlərini eyni vaxtda və paralel yerləşdirəcəklər
HƏFTƏLİK
15 Apr 2024 | 09:23
“Nəzakət Məmmədovanın adını daşıyan nəvəsi İctimai televiziya ilə çəkilişdən gələndə qəzada öldü”-İLLƏR SONRA qohumu danışdı-ÖZƏL+FOTO
14 Apr 2024 | 12:53
Maqnit qasırğası XƏBƏRDARLIĞI: Ən təhlükəli gün AÇIQLANDI
19 Apr 2024 | 17:34
İlham Əliyevin növbəti qələbəsi: Qazaxın 4 kəndi Azərbaycana qaytarılır
14 Apr 2024 | 09:39
Azərbaycan da hazır olmalıdır - TƏCİLİ XƏBƏRDARLIQ
19 Apr 2024 | 14:13
"Atamın atasına verdiyi söz artıq mənim öz atama verdiyim namus sözüdür" - Başlıbeldən yarımçıq qalan REPORTAJ
17 Apr 2024 | 14:30
Bakıda avtomobil od tutub yandı-ANBAAN VİDEO+ÖZƏL
17 Apr 2024 | 17:45
Rusiyanın sülhməramlı kontingentinin Azərbaycanı tərk etməsinin yeni görüntüləri - YENİLƏNİB + VİDEO
19 Apr 2024 | 09:30
Kolbasanın ürəyə təsiri sübut olundu
16 Apr 2024 | 19:37
Apreldə bu 5 bürc ən yaxşı qərarlarını verəcək
15 Apr 2024 | 19:33
Dörd bürcdə unikal dəyişikliklər baş verəcək – Arprelin ikinci yarısında
AYLIQ
19 Apr 2024 | 17:34
İlham Əliyevin növbəti qələbəsi: Qazaxın 4 kəndi Azərbaycana qaytarılır
19 Apr 2024 | 17:27
"Sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılması haqqında birgə qərar onu deməyə əsas verir ki..."- Millət vəkili
19 Apr 2024 | 17:08
Bakıda saxta “Fairy”, “Domestos”, “Perwol” və “Prill” qablaşdıran sex aşkarlanıb - FOTO
19 Apr 2024 | 17:58
Ayxan Hacızadədən 4 kəndin qaytarılmasına REAKSİYA
19 Apr 2024 | 17:18
Azərbaycanda prorektorun qətlində təqsirləndirilən şəxslərdən ikisi son söz deyib
19 Apr 2024 | 17:40
"Ukraynanın Rusiya ilə müharibədə qələbəsi mümkündür" - Almaniya müdafiə naziri
19 Apr 2024 | 17:13
Məktəblilər ölkəmizi Avropada təmsil edəcəklər
19 Apr 2024 | 19:11
Ermənistan ordusu Qazaxın dörd kəndindən çıxarılır
19 Apr 2024 | 17:49
Fransa iqtisadiyyatı dünyanı bu cür ALDADIR
19 Apr 2024 | 17:56
Azərbaycan və Ermənistan öz sərhəd xidmətlərini eyni vaxtda və paralel yerləşdirəcəklər