Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyasının (DADP) sədri, Birinci Qarabağ Müharibəsinin iştirakçısı Əlisahib Hüseynovun referendum öncəsi ictimai-siyasi proseslərlə bağlı müsahibəsini təqdim edirik:

- Əlbəttə, əsaslarımız var. Niyə də optimist olmayaq ki? Referenduma sayılı günlər qalıb. Artıq təşviqat kampaniyası da başa çatmaq üzrədir. Prezidentin Konstitutsiyaya əlavələr və dəyişikliklər barədə Referendum Aktı layihəsini irəli sürməsi ölkənin ictimai-siyasi həyatında çox böyük bir canlanma yaratdı. Hətta mən deyərdim ki, istər cəmiyyət, istərsə də iqtidar və müxalifət düşərgələri əvvəlki illərin seçki kampaniyalarından fərqli olaraq məhz bu dəfəki referendum ərəfəsində daha fəal görünürlər. Cəmiyyətdə apatiya yox, aktivlik açıq-aşkar hiss edilir. İnsanlar referendumu və referendumdan sonra nələr olacağını sıx-sıx müzakirə edirlər. Hətta ictimai yerlərdə də insanların öz aralarında referendumla bağlı söhbət etdiklərinin dəfələrlə şahidi olmuşam. Eləcə də, siyasi qüvvələr də xüsusi fəallıq nümayiş etdirirlər. Ələlxüsus da, müxalifətin radikal qanadı deyilən kəsim öz “fəallığı” ilə seçilir. Onlar iqtidarın söz azadlığına, toplaşmaq azadlığına süni maneələr yaratdığı barədə əsassız iddialar irəli sürsələr də, amma bir həftə ərzində üç dəfə mitinq keçirmək imkanı əldə ediblər. İqtidar referendum ideyasını dəstəkləyənlər üçün də, bu ideyanın əleyhinə təbliğat aparmaq istəyənlər üçün də maksimum şərait yaradıb. Bu da ölkədə  referendum ərəfəsində kifayət qədər dinamik ictimai-siyasi ab-havanın formalaşmasını təmin etdi.

- Əgər biz bir kiçik sosioloji araşdırma aparsaq görərik ki, cəmiyyətdə hal-hazırda referenduma münasibətdə üç tendensiya müşahidə edilir. Və yaxud, başqa sözlə desək, referendum məsələsi əhalinin üç qrupa bölünməsinə səbəb olub. Birinci qrupa referendumu dəstəkləyənlər, ikinci qrupa referendumun əleyhinə çıxan radikal kəsim daxildir. Üçüncü qrup isə neytral qalanlardan, bitərəflərdən ibarətdir. Əsas mübarizə və ideoloji dartışmalar da məhz birinci ilə ikinci qrup arasında gedir. Və ikinci qrupu təmsil edənlər ciddi-cəhdlə əhalini inandırmağa çalışırlar ki, səs vermələri təklif edilən əlavə və dəyişikliklər ölkəyə və millətə yaxşı heç nə verməyəcək, bu əlavə və dəyişikliklər sırf hakimiyyətin öz maraqlarına xidmət edir və sair. Bu fikiri səsləndirənlərin kimliyi məlumdur. Onlar Əli Kərimlinin "xaç ata"lıq etdiyi AXCP-Milli Şura cütlüyü və birdəki Müsavat partiyasıdır. Və mən onların bu mövqeyində qeyri-adi heç nə görmürəm. Onların belə bir mövqe sərgiləməsi tamamilə gözlənilən idi.

Bizsə Demokratik Azərbaycan Dünyası Partiyası (DADP) olaraq prezident tərəfindən ölkə Ana Yasasına edilən bu əlavə və dəyişiklikləri dəstəkləyənlərin cəbhəsindəyik. Yəni burda söhbət heç də iqtidaryönlü partiya olduğumuz üçün YAP iqtidarından gələn layihəni kor-koranə dəstəkləməkdən getmir. Biz "Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında" Referendum Aktı layihəsini partiyada detallı şəkildə müzakirə etmişik və həmçinin, İlham Əliyevin nədən bu layihə ilə, bu təşəbbüslə çıxış etməsini şərtləndirən, zəruri edən ölkədaxili prosesləri və beynəlxalq situasiyanı da dərindən təhlil edərək belə bir qənaətə gəlmişik ki, bu əlavə və dəyişikliklər zamanın tələbidir. Yəni İlham Əliyev bu təklifləri bəzi müxalif şəxslərin iddia etdiyi kimi heç də monarxiya üsul-idarəsinə keçmək üçün irəli sürməyib. Bu, sadəcə mümkün deyil. İlk növbədə ona görə ki, İlham Əliyev monarxiya təfəkkürünə söykənmiş konservativ bir dövlət başçısı yox, müasir dünyanın tələb və tendensiyalarını yaxşı bilən və liberal-demokratik düşüncəyə malik bir siyasi liderdir. O, ölkəsini və xalqını heç vaxt geriyə - orta əsrlərin monarxiya gerçəkliklərinə sürükləməz. Buna birmənalı surətdə əmin ola bilərsiz . 

Prezident İlham Əliyev realist siyasətçidir, dünyada və ölkədə gedən prosesləri, gəlişmələri hesablamağı və düzgün nəticələr çıxarmağı bacarır. O, görür və anlayır ki, artıq Azərbaycan tamamilə yeni bir dönəmə daxil olur. Siz buna postneft dövrü və ya erası da deyə bilərsiz. Və Azərbaycanı bu yeni dönəmə həm hazırlamaq, həm də uğurlu və effektiv bir şəkildə idarə etmək lazımdır. Artıq ölkəni köhnə qaydalarla, köhnə məmur korpusu ilə və köhnə idarəçilik psixologiyası ilə idarə etmək olmaz. Dövlət idarəetməsinə tamamilə yeni bir fəlsəfə və çox çevik bir mexanizm, işlək bir sistem gətirmək lazımdır. Ölkə və vətəndaşlar oliqarxiyanın yükündən, monopolistlərin diktələrindən azad edilməlidir. Həmçinin, millətin və dövlətin təhlükəsizliyi, ölkənin ərazi bütövlüyü tamamilə yeni konseptual baxışla tənzimlənməli və təmin edilməlidir. Cəmiyyətin və dövlətin xaricdən gələ bilən hər hansı bir təhlükələrə qarşı immunitet gücü də artırılmalıdır. Bax bütün bu əlavə və dəyişikliklər də məhz buna hesablanıb. Odur ki, biz DADP-çilər sözügedən əlavə və dəyişiklikləri dəstəkləyirik və 26 sentyabrda bu dəyişikliklərə səs verəciyik.

- Bu, ilk növbədə müxalifətin ortaya atdığı, qəsdən dövriyyəyə buraxdığı çox ucuz bir versiyadır, olduqca bəsit yanaşmadır. Bu fikri gündəmə gətirən müxalifət təmsilçiləri əslində düşüncə imkanlarının nə qədər məhdud olduğunu nümayiş etdirirlər. Yenə deyirəm, bunu yalnız "obıvatel"lər düşünə bilərlər. Peşəkar siyasətlə məşğul olanlar, özünü böyük siyasətdə görənlər isə bu qədər primitiv düşünməməli, banal fikirlər söyləməməlidirlər. Prezidentin Konstitutsiyaya düzəlişlər və əlavələr etməkdə, yeniliklər gətirməkdə tamamilə ayrı məqsədləri, ayrı hədəfləri var. Prezidentin əsas məqsədi bu islahatların sayəsində mərkəzi hakimiyyətin çevikliyini artırmaq, effektivliyini təmin etməkdir. Və bunun təsdiqini biz sizinlə birlikdə müəyyən zaman keçdikdən sonra görəcəyik. Bilirsiz, burda söhbət ölkəmizin qlobal perspektivlərindən gedir.

Əlbəttə. Vitse-prezidentlik institutu dövlətin idarə edilməsi işini təkmilləşdirmək, modernizasiya aparmaq üçün nəzərdə tutulub. İdarəetmə maksimum dərəcədə optimallaşdırılacaq. Bununçünsə daha çox texnokrat tipli kadrlara ehtiyac var. Yeni idarəçilik sistemini köhnə kadrlara həvalə etmək olmaz. Yeni idarəçilik fəlsəfəsi ilə bəzi məmurların geriçi təfəkkür tərzi qətiyyən bir araya sığmır. Məhz bu baxımdan, biz ilin sonuna qədər bir çox sürpizlərin şahidi ola bilərik. Kadr dəyişikliyi kardinal şəkildə aparılacaq. Prezidentin yeni  kadr siyasətinin əsas hədəfi oliqarxiyanın siyasi sistemdən kənarlaşdırılması və hakim komandanı texnokratlar hesabına yeniləməkdir. Bu mənada, düşünürəm ki, siyahıda indi proqnozlaşdırılması mümkün olmayan şəxslər də ola bilər. Ölkənin siyasi elitasına, idarəetmə eşalonuna tamamilə yeni simalar gətirilə bilər. 

Sizcə, referendumdan sonra ölkə prezidenti daha güclü Azərbaycan üçün daha hansı işləri görə bilər?  

- Avqustun sonları - sentyabrda kifayət qədər fəal və dinamik iş aparan ölkə başçısı bütün proseslərin önüdə gedir. Biz onun istərsə əhali ilə görüşləri, istərsə islahatlara yönəlik fərmanları, istərsə də xarici siyasətdə təkbaşına dominantlığını görürük. Dövlət başçısı regionlara səfər edir, olduqca həssas bir dönəmdə əhali ilə görüşlər keçirir, vətəndaşlarla birbaşa təmaslar qurur, insanların problemlərini öyrənir və beləliklə də müxalifətə heç bir əks-arqument yeri qoymur.  Yəni prezident kifayət qədər fəaldır və formadadır. Ancaq təəssüflər olsun ki, eyni sözü məmur korpusu haqda demək mümkün deyil. Prezidentin fəallığı fonunda nazirlər çox sönük görünürlər. Onlar referenduma hazırlıq prosesində prezidentə gərəkən dəstəyi verə bilmir, öz imkanlarından istifadə etmirlər. ABŞ Konqresinin ölkəmizlə bağlı dinləmələr keçirdiyi, Riçard Kozlariç kimi məkrli personaların Xədicə İsmayıl kimilərlə birləşərək Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı hücumlar təşkil etdiyi, Qərbdən ölkəmizə qarşı verilən bəyanatların intensivləşdiyi bir məqamda prezident ətrafında yumruq kimi birləşməli olan iqtidar mənsublarının bir çoxu öz keyfində-damağındadır. Onlar çox arxayın görünürlər. Bir yandan amerikalı diplomatlar, bir yandan AB üzvü olan bəzi ölkələrin səfirləri, bir yandan Venesiya Komissiyası, o biri yandan da ABŞ Konqresi və ümumən, Vaşinqton isteblşmentinin ayrı-ayrı təmsilçiləri baxın görün bizim bu referendum prosesi ilə əlaqədar necə bir sixronluqla və mükəmməl  surətdə koordinasiya olunmaqla mübarizəyə girişiblər. 

- Əlbəttə, təəccüb doğurur. Ölkənin "ana müxalifət partiyası" statusuna iddialı radikal müxalifət partiyalarının rəhbərləri və emissarları Qərb ölkələrinin Bakıdakı səfirliklərini requlyar şəkildə "ziyarət" edirlər. Səfirlər və attaşelər də böyük həvəslə və operativliklə onlara həm konsultativ, həm də maddi dəstək verir, onları hakimiyyətə qarşı mübarizə üçün hərtərəfli təlimatlandırırlar. Və bu da azmış kimi, üstəgəl, sentyabrın 12-də Strasburqda Avrokomissar Mujnieks Azərbaycan müxalifətinin bir qrup təmsilçisi ilə görüş keçirdi. Kimlər idi həmin təmsilçilər? Hamısı bəlli simalar, köhnə "qvardiya"çılar: Cəmil Həsənli, Tofiq Yaqublu, Arif Məmmədov, Elnur Sadıxov və başqaları”¦ Qocaman Qərb demokratiyasının başbilənləri bizim bu bədnam müxalifət təmsilçilərimizə yol göstərir, onlara hazırki Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı get-gedə daha aqressiv davranmağın, radikallıq nümayiş etdirməyin vacib olduğunu hər vəchlə təlqin etməyə çalışırlar. Və beləliklə, İlham Əliyevə və komandasına qarşı referendum öncəsi pressinqin dozası və miqyası  gündən-günə artırılır. Bax məhz belə bir həssas məqamda hakimiyyət komandası monolitlik göstərməli, prezident ətrafında sıx birləşməli və  əsl komanda oyunu nümayiş etdirməlidir.  

- Gəlin hadisələri qabaqlamağa tələsməyək. Siyasətdə proqnozlar vermək o qədər də yaxşı hal sayılmır. Bu barədə inşaallah 26 sentyabrdan sonra danışarıq.