Moderator.az millət vəkili, Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri Əflatun Amaşov ilə müsahibənin ikinci hissəsini təqdim edir:

(Əvvəli burdan oxuya bilərsiniz: www.moderator.az/news/175951.html )

- Mən uzun müddət AzərTAC-da işləmişəm. Orada bir neçə azərbaycanlı var idi, bütün şöbə müdirləri əsasən yəhudilərdən ibarət idi; ermənilər, gürcülər, ruslar çox idi. Hətta o zaman AzərTAC-da məxfi şöbənin rəhbəri və müavini erməni idi. O vaxt işçiləri axşam evlərinə aparmaq üçün kiçik tutumlu avtobus var idi, onun sürücüsü də Rantik adında bir erməni idi. Texniki şöbə yəhudilərə baxırdı, Rayski adlı yəhudi ora rəhbərlik edirdi. AzərTAC-da bir neçə azərbaycanlı var idi ki, xidmətçilər, sürücülər idilər. Həmçinin daha bir neçə azərbaycanlı da müxbirlər idi.

- O qədər azərbaycanlı da yox idi ki, incidələr (gülüşmə). Ancaq kifayət qədər peşəkar insanlar idilər və xəbərlər də rus dilində yazılırdı. Yalnız 90-cı illərdən sonra Azərbaycan dilində xəbər yazılmağa başladı. O zaman mən çox şeylər öyrənə bildim. Mədəniyyət şöbəsinin müdiri var idi - Leonid Qoldşteyn. Düzdür, Azərbaycan dilində yaxşı bilmirdi, ancaq Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlı xəbərləri istənilən azərbaycanlıdan yaxşı yaza bilərdi. Çünki, onlar öz üzərində çalışırdılar, işləyirdilər, peşəkar insanlar idi... Mən Moskvada olanda mütəmadi şəkildə tələbə yoldaşlarımla yeni filmlərə baxmağa gedirdik və teatr tamaşalarını izləyirdik. Bakıya gəldim, AzərTAC-da işə başladım, oradakı mühit yox, dedim görəsən, insan teatra getməsə, yeni filmə tamaşa etməsə, necə yaşaya bilər? Çünki mənim Moskvada yaşadığım “DAS” adlı yataqxana daha çox SSRİ xaricindən gələn jurnalist tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdu. 100-ə yaxın ölkədən tələbə gəlirdi. Həmin mühitdə insanın dincəlməsi üçün hər şey var idi, hovuzdan tutmuş futbol meydançasına qədər.

- Bəli, belə bir hadisə olub. Mən Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində təhsil alırdım. O zaman milli kadrların hazırlanması ilə bağlı Mərkəzi Komitənin qərarı var idi. Qərara görə, milli təhsilli insanlar Moskvada və Rusiyanın digər şəhərlərində təhsil ala bilərdilər. Belə bir məqamda mən də sənədlərimi vermişdim. Demək olar ki, bu məsələlər üçün problem qalmamışdı. Bir müddət sonra mənim əvəzimə başqa birisinin - mədəniyyət nazirinin müavininin qızının adını siyahıya əlavə etmişdilər. Belə bir məqamda nə etməli olduğum haqda düşündüm. Ancaq heç nədən də çəkinmədim, çünki o zaman əlaçı tələbələrdən idim. Ona görə də heç kimdən qorxmadan öz hüququmu müdafiə etməyə qərar verdim və Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyevə teleqram vurdum. Həmin teleqrama əsasən məni tapdılar, maraqlandılar ki, nə məsələdir.

- 2 gün. Dedilər sizi universitetin rektoru Faiq Bağırzadə çağırır, Kamran Bağırovun qardaşı. Mən onun otağına daxil oldum. Maraqlı mənzərə idi, bir tərəfdə qəbul gedir... Düşündüm ki, görəsən mənə nə deyəcək? Öz-özümə dedim ki, “fikrindən daşın” desə də axıra qədər, prinsipial olaraq getməliyəm, ona təslim olmalı deyiləm! Ancaq içəri daxil olanda mənimlə çox xoş danışdı. Masanın üstündə meyvələr var idi, meyvənin birini götürdü ki, “meyvədən də ye, bayırda çox istidir”, dedim yox, çox sağ olun, təşəkkür edirəm. (gülür) Ağ kağız və qəşəng bir qələm çıxartdı- o zaman elə qələmlər kütləvi satışda yox idi - dedi yaz...

- Bəli bu, faktdır ki, o kişinin mənim Moskvaya getməsində çox böyük rolu olub.

- Mənə elə gəlir ki, o, bilirdi. Nə isə... Bir gündə mənim sənədimi hazırladılar və məni aeroporta göndərdilər...

 - Doğrudan da mən azərbaycanlı olduğuma görə qürur duyuram. Bunu Gürcüstanda yüksək səviyyəli görüşlərimdə də bildirirəm. Mən çoxsaylı görüşlər keçirirəm, kiçik rayon rəhbərlərindən tutmuş yüksək çinli məmurlaradək. Mən Rauf bəyin sözünü dəstəkləyirəm, doğrudan da gürcülər bizə çox böyük sayğı ilə yanaşırlar. Əgər bu söz onları incitməzsə, mən onların həsədlə baxdığını da burada ifadə edə bilərəm. Hətta bizim görüşlərdə onlar özləri danışırlar ki, məsələn, Qara Qarayevin 100 illiyi tamam olur, bəlkə Tiflisdə böyük bir salonda bəstəkarın yubileyini təşkil edək. Bəlkə ikinci bir tədbiri Batumidə keçirək. Gürcüstanın siyasi elitasında Azərbaycana xoş münasibəti olan, Azərbaycanla əməkdaşlığı yüksək qiymətləndirən insanlar var. Hətta Gürcüstan-Azərbaycan dostluq qrupunun gürcü tərəfdən nümayəndələrinin sayı 50-yə yaxındır və kifayət qədər səlahiyyətli, cəmiyyətdə mövqeləri olan insanlardır. Qrupun da rəhbəri vitse-spikerlərdən biridir.

- Sevinc xanım istəyir ki, onun xalası təriflənsin (gülüşmə). (Ə.Amaşovla müxbirimiz S. Telmanqızı yaxın qohumdurlar - Red)

- Əlbəttə, ailənin də öz sirri var. Mən elə bilirəm ki, insanın xoş əhval işində yaşaması ailədəki münasibətlərdən çox asılıdır. Biz bu yaxınlarda BMM-də Şirməmməd Hüseynovun həyat yoldaşı Ülkər xanımın 80 yaşını qeyd etdik. Hər ikisi mənim sağ tərəfimdə əyləşmişdi. Hələ tədbirdən qabaq onların arasındakı münasibət, məsləhətləşmələr o qədər alicənablıqla icra olunurdu ki... Şirməmməd müəllim bundan əvvəl TRT1-ə müsahibəsində demişdi ki, hələ mənim xəstələnməyə, ölməyə vaxtım yoxdur, işim çoxdur. (gülürük) Doğrudan da Şirməmməd müəllimin belə həyat sürməsində, gümrah qalmasında onun həyat yoldaşının da rolu var. Həmçinin Şirməmməd müəllimin həyat yoldaşının həyatında mühüm rolu var. Mən orda da dedim ki, Ülkər xanım, siz bezib-eləməyin, hələ Şirməmməd müəllim çox onilliklər yaşayacaq, yaradacaq, siz yaşamağa məhkumsunuz. Əlbəttə, insanın sağlam həyat tərzi müəyyən mənada genlərdə ola bilər, uzunömürlü olması əsasən buna görədir.Amma belə qarışıq, əsəblərin mütəmadi olaraq coşduğu bir zamanda ailədəki münasibətlər, ailədə insanın qarşılanması, yola salınması mühüm rol oynayır. Çox güman ki, mənim də həyatımda bunlar mühüm rol oynayan amillərdəndir.

- Sizdəmi elə deyirsiniz?

- Zaminin ağzı nədir deməyə. (gülür)

- Mən hesab edirəm ki, burada Sevinc xanımın da, onun bacısı Aytən xanımın da passiv hərəkətləri müşahidə olunur. (gülüşmə) Ya gərək tələbə yoldaşı, ya bir yerdə çalışdığı insan olsun, yaxud milli mentalitetə uyğun olaraq kimisə kiməsə göstərmək olar, xarakterləri uyğun gələrsə, onlar evlənə bilərlər.

- Mənə elə gəlir ki, artıq vaxtdır. Son vaxtlar Orxanla danışanda da dedim artıq sən də bu barədə düşün.

- Özümü Orxana dost sayıram. Biz gerçəkdən də dostuq. Biz müəyyən mövzularda söhbətləşir, siyasi diskussiyalar edirik. Son zamanlar o Londondaydı, zəng etdim, Türkiyədəki referendumdan danışdıq, Türkiyə nə qazana, nə itirə bilər deyə. Ancaq ümumi bu qərara gəldik ki, Türkiyənin gələcəyi üçün seçimin nəticələri daha düzgündür. Çünki bizim üçün Türkiyə bütöv olmalıdır, PKK məsələsinə son qoyulmalıdır, Türkiyə bölünməli deyil, ölkə iqtisadi baxımdan güclənməlidir. Son zamanlar Suriyada baş verənlərdən, digər hadisələrdən sonra ölkəyə gələn turistlərin sayı kifayət qədər azalıb, iqtisadiyyat nisbətən zəifləyib. Bunlarla bağlı diskussiyalar edirik. Yaxşı yadımdadır, hələ Orxanın 1 yaşı tamam olmamışdı, mən xaricə gedəndə ona həm oyuncaqlar, həm də qalın vərəqli, şəkilli kitablar alardım.

- Artıq bu uşaq 5 yaşında olanda “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanını oxumağa başladı. O, səkkizillik məktəbi də fərqlənmə ilə bitirdi, tarix olimpiadasında iştirak etdi, Azərbaycan üzrə birinci yeri tutdu, orta məktəbi də qırmızı attestatla bitirdi. Universiteti, magistraturanı, digər bitirdiyi yerləri də fərqlənmə ilə başa vurub. O gün söhbət edirəm. Onun sahəsi hüquq və fəlsəfədir. Artıq Orxan Şekspirdən bu yana demək olar ki, Böyük Britaniyada yazılan bütün əsərləri orijinaldan oxuyub. Bir neçə dəfə Böyük Britaniya televiziyalarında Şərq-Qərb məsələləri ilə bağlı müəyyən verilişlərə dəvət olunub. Hər həftə də bir kitab oxuyur, gələndə də yükü əsasən kitab olur. Keçən dəfə görüşəndə dedi “...gedək rus dilində kitablar alaq”. Dediyinə görə mən rus ədəbiyyatını yaxşı bilirəm, oxuyum. Biz Londonun mərkəzindəki nəhəng bir kitab mağazasına getdik. Lebedev və başqa rus milyonçuları Londonda mətbuatla işləyirlər, metroda pulsuz qəzetlər yayırlar, Böyük Britaniyada fəaliyyət göstərən qəzetlərin bir hissəsini alırlar. Həmin kitab mağazasının təmirində də onlar yaxından iştirak ediblər, bir şərtlə ki, kitab mağazasının bir mərtəbəsinin böyük bir hissəsində rus kitabları satılsın. Getdik o kitabxanaya, dünyada çox məşhur olan Tolstoy, Dostoyevski, Çexovun kitablarını götürdük, bir də İvan Qonçarovun “Oblomov” əsərini. Mən onların hamısını tələbəlikdə oxumuşam. Gəldik qaldığımız yerə. Möhkəm də yağış yağır, hətta pəncərədən kənarı görmək mümkün deyil... Mən kitaba baxdım, bir vərəq oxudum, və düşündüm bu kitabı necə oxumuşam ki, yadımda qalmayıb? İki günə oxudum, gördüm elə mənim özüm də Oblomovçuluğun ən böyük nümayəndəsiyəm. Razı olmadım Orxan oxusun, dedim yarımçıq qalıb, çemodana qoydum, gətirdim Bakıya.

- Mən bir ata kimi həmişə çalışıram ki, müəyyən məsələlərlə bağlı ona açıq olum və ona yaxşı təhsil verim. Yəqin ki, yaxşı təhsil alandan sonra həyatda öz yolunu tuta biləcək.

(Davamı var...)