(//www.moderator.az/news/213697.html
//www.moderator.az/news/213804.html ).

Qeyd:

Dürdanə Ağayeva 1972-ci ildə Xocalıda anadan olub. 1985-ci ildə atasını ürək əməliyyatı edən erməni həkimlər öldürüblər. O vaxtdan qardaşları Elşad, Elman və Eldənizlə yetim qalıb. Onlar ana babalarının himayəsində böyüyüblər. 17 yaşından Xocalıda rabitə qovuşağında telefonçu işləyib. 1992-ci il fevralın 25-dən, 26-na keçən gecə meşədə ermənilərə qardaşı Elşadla birlikdə əsir düşərək, Əskəran şəhərindəki polis böməsinə aid binada səkkiz gün işgəncələrə məruz qalıb. İyirmi yaşında əsir düşən qadın sonradan öz əsirlik həyatı haqda “Erməni zindanında səkkiz gün” adlı kitab yazıb.

“Onları da, məni də ağlamaq tutdu...”

“Orda qaldığım hər gün Karo məni təhqir edib, döyürdü. Dəmir qapı gecə yarısı yenə açıldı. Bu dəfə məni çağıran yaşlı nəzarətçi idi, məlum oldu ki, indi burda komandanlıqdan heç kim yoxdur və o, bizim əsirlərə çay vermək üçün məni çağırır. Çayları süzüb bizim əsirlərin olduğu otağa daxil oldum. Orda tanıdığım və tanımadığım nə qədər soydaşımızı gördüm. Onları da, məni də ağlamaq tutdu. Bir az onlarla söhbət etdikdən sonra, nəzarətçi kiminsə gələ biləcəyində ehtiyat edib məni otağıma qaytardı.

“O, məni soba olan otağa gətirib paltarlarımı qurutdu və otağıma yola saldı...”

Səhər açılanda Karo yenə gəlib məni maşına mindirib apardı. Dedi ki: “Gəl, gəzməyə gedək səninlə...”. Ondan elə qorxurdum ki, onun işgəncə verdiyi adamların heç biri sağ qalmamışdı, amma mən niyə bu qədər dözümlü idim bilmirəm. Məni təmirli bir evə gətirdi. Orda məni hamamda soyuq suyun altına salıb döyməyə başladı. Çox pis vəziyyətə düşdüm. Qışın günü yaralı ayağımla soyuq suyun altında bu işgəncələrə məruz qalmaq dəhşət idi. Başımı suyun işinə salıb saxladığına görə az qaldım ki, boğulam. Sonra məni yenidən həbsxanaya gətirdi. Nəzarətçi məni suyun içində görüb pis oldu. O, məni soba olan otağa gətirib paltarlarımı qurutdu və otağıma yola saldı. Həmişə fikirləşirdim ki, burda hamı tərəfindən döyülüb-söyülürəm, amma bircə bu adam mənə yaxşılıq edir.

“Bu mənim sinif yoldaşım Təzəgül idi...”

Gecə yarı həbsxanaya yenə Xocalıdan olan ailə gətirmişdilər. Ağlaşma səsi gəlirdi. Nəzarətçi məni çağırıb onların yanına apardı. Gözlərimə inanmadım, onları tanıyırdım. Bu mənim sinif yoldaşım Təzəgül idi. Bir-birimizi görən kimi bizi ağlamaq tutdu. Bundan başqa orda Şahmalı müəllimin oğlu Yaşar və onun beş yaşındakı oğlu Sirac var idi. Təzəgülün isə Sənəm və Xədicə adlı qızıyla yaxın qohumlarından olan bir uşağı əsir gətirmişdilər. Onlar dedilər ki, bizi Ağdama dəyişməyə aparacaqlar. Yaşarı da Karo döyərək, pis vəziyyətə salmışdı. Öldürmək istəyirmiş, ancaq Yaşarın oğlu Sirac ağladığına görə onu öldürməyib. Onlarla doyunca isti çay içib sonra sağollaşdım. Səhər tezdən Karo yenə məni çağırdı. Fikirləşdim ki, yenə döyəcək, amma bu dəfə mənə dedi ki, koridoru süpür. Taqətim olmasa da, buna məcbur idim. Nəzarətçinin verdiyi süpürgəylə koridoru süpürdüm. Zibilləri daşıyan uşağı görəndə təəcübləndim. Bu bizim Canan dayının oğlu Xaqani idi. Ondan qardaşım Elşadı soruşdum, amma görmədiyini dedi. Həmişə nigaran idim, deyirdim ki, görən qardaşım sağdı, yoxsa onu da öldürüblər.

“Biz mahnı oxuyaq, sən də oyna...”

Karo məni yenə otağına çağırtdırdı. Gördüm ki, otaqda dörd-beş erməni hərbçiylə deyib-gülürlər. Mənə dedi ki: “Biz mahnı oxuyaq, sən də oyna”. Mən buna razı olmadım. Başımı aşağı salıb dayanmışdım. Bu zaman onlar hərəsi bir tərəfdən məni döyməyə başladılar. Yerdə halsız vəziyyətdə qalmışdım və nəzarətçi mənim qolumdan tutub otağıma gətirdi. Səhərin heç açılmasını istəmirdim. Bilirdim ki, yenə döyüləcəm.

“Sonra məni gətirib həbsxananın yanındakı zibilliyə atıblar...”

Gecə yarı qapı açıldı və əlində avtomat olan üç nəfər içəri girdi. Onlar məni döyməyə başladılar. O qədər döydülər ki, sonrakı zərbələrdən xəbərim yoxdu. Özümdən elə getmişəm ki, elə biliblər ölmüşəm. Ürək döyüntülərimi də yoxlayıb görüblər ürəyim dayanıb. Sonra məni gətirib həbsxananın yanındakı zibilliyə atıblar. Bilmirəm o zibillikdə neçə saat qalmışam. Biri 12 saat, biri 24 saat deyir. Sonradan özümə gələndə gördüm ki, zibillikdəyəm. Qalxmağa taqətim olmadığında qışqırıb kömək istədim. Səsimə nəzarətçi gəlib məni sağ görəndə, inanmadı. Dedi ki: “Axı sən ölmüşdün, necə dirildin?”. O, məni ayağa qaldırıb həbsxanaya gətirdi. Nəzarətçi paltarlarımı sobanın yanında qurudub mənə verdi. Bircə yaxşılıq edən o nəzarətçi idi.

“Sağ olduğunu görəndə təəcübləndim...”

Bu nəzarətçidən niyə mənə yaxşılıq etdiyini soruşdum. Məlum oldu ki, onun yaxınlarından bir qız Azərbaycanlı ilə evli olub. Yaşlı kişi ancaq əsirlərə nəzarət etdiyini və heç vaxt əlinə silah almadığını dedi. İçində Allah qorxusu olan bir adam idi. Dedi ki, türkləri çörəyin çox yemişəm. Dəmir qapı yenə açıldı və bu dəfə Vitali bir neçə əsgərlə içəri girdi. Halımı görüb əsəbiləşdi. Dedi ki: “Səni döyüb öldürdüklərini dedilər. Sağ olduğunu görəndə təəcübləndim. Sənin necə dözümlü canın var imiş. Mən sənin yanına heç kimin buraxılmaması ilə bağlı əmr verəcəm. Bundan sonra səni döyməzlər. Hər gələn sənin döyüb pis günə salır”. Vitalinin bu tapşırığından sonra bir müddət yanıma gəlib məni döyən olmadı.

Bir gün gün Vitali məni otağına çağırtdırdı. Dedi ki: “Sizinkilərlə danışdım. Səni dəyişmək istəyirəm. Buna sevinsəm də, qardaşmısız getmək istəmirdim. Vitaliyə dedim ki, onda qardaşımı da dəyişin. Mənimlə birlikdə bizimkilərə verin. Vitali əsəbiləşdi. Dedi ki: “Mən səni dəyişmək istəyirəm, hələ üstəlik qardaşını da istəyirsən. Olmaz. Dur, get otağına”. Gedib otağımda oturub, qardaşımın sağ və ya ölü olduğu haqda düşünürdüm.

Yazının davamı var...

Vasif Əlihüseyn