Moderator.az Dürdanə Ağayevanın “Erməni zindanında səkkiz gün” kitabından sonuncu yazını təqdim edir. 

Yazının əvvəlki hissələrini bu linklərə daxil olmaqla oxuya bilərsiniz: 

(moderator.az/news/213697.html

moderator.az/news/214598.html). 

Qeyd: Dürdanə Ağayeva 1972-ci ildə Xocalıda anadan olub. 1985-ci ildə atasını ürək əməliyyatı edən erməni həkimlər öldürüblər. O vaxtdan qardaşları Elşad,  Elman və Eldənizlə yetim qalıb. Onlar ana babalarının himayəsində böyüyüblər. 17 yaşından Xocalıda rabitə qovuşağında telefonçu işləyib. 1992-ci il fevralın 25-dən, 26-na keçən gecə meşədə ermənilərə qardaşı Elşadla birlikdə əsir düşərək, Əskəran şəhərindəki polis böməsinə aid binada səkkiz gün işgəncələrə məruz qalıb. İyirmi yaşında əsir düşən qadın sonradan öz əsirlik həyatı haqda “Erməni zindanında səkkiz gün” adlı kitab yazıb. 

 

“Karo məni Xocalıya gətirdi. Orda binanın qarşısında maşını saxlayıb, özü binaya getdi. Sonra qayıdanda Vitaliylə qayıtdı. Danışıqlarından hiss edirdim ki, mübahisə edirdilər. Vitali Karoya dedi ki: “Qızı geri qaytar, onu Ağdamda qardaşıyla birlikdə geri qaytaracam. Karo məni maşına mindirib təhqir edə-edə geri qayıtdı. Yolda məndən soruşdu ki: “Eviniz hardadı?”. Mən də evimizin yerini göstərdim. Karo məni evimizin yanına gətirib maşından düşürdü. Orda Saşa adlı bir erməniyə yaxınlaşıb nəsə dedi. Sonra maşından götürdüyü rezinlə məni döyməyə başladı. Bu tərəfdən də Saşa məni döyməyə başladı. Saşa dedi ki: “Türklər mənim 27 yaşında oğlumu öldürüblər, iki uşağı yetim qalıb. Səni aparıb nəvələrimin yanında başını kəsib oğlumun qisasını alacam”. Məni o qədər döyüdülər ki, haya erməni qadınlar da gəlmişdi. Onlar Karoya deyirdilər ki: “Bu qızı ver bizə didim-didim edək”. Amma sonradan Karo mənə qışqırıb dedi ki: “Maşına min!”. Maşına minib geri qayıtdıq. Karo məni gətirib qaldığımız həbsxananın həyətinə atdı. Nəzarətçi gəlib qoluma girib məni yuxarı apardı. Elşad məni görən kimi qabağıma qaçdı. Dedi ki: “Karo səni hara aparmışdı? Çox narahat oldum”. Döyüldüyümü ona hiss etdirməmək üçün özümü güclə ayaqda tuturdum. Oturub Elşada Karonun məni evimizin həyətində döydüyünü dedim. Evimiz darmadağın olmuşdu. Heç nəyimiz qalmamışdı həyətində. 

Gecəni yatdıq. Gündüz yenə qapı açıldı və nəzarətçi dedi ki, Vitali səni çağırır. Vitalinin otağına getdim. O, mənə dedi ki: “Ağdamla danışdım. Sabah istədiklərimizi gətirən kimi sizi təhvil verəcəm. Amma gedib orda deməzsən bizə işgəncə verirdilər”. Buna sevinmişdim. Elşadla ikimiz bilmirdik nə edək. Tez bir zamanda burdan qurtulmaq istəyirdim. Ayağımdakı yara da məni çox incidirdi. O gecə yatıb yuxuda gördüm ki, rəhmətlik atam yuxuma girib. Atam yuxuda yolumun üstündə şam yandırıb dedi ki: “Niyə qaranlığa oturmusunuz? Mən qoymaram sizi qaranlığa qalasınız”. Yuxudan oyanıb bunları Elşada danışdım. Dedim ki, Elşad, atamız yolumuzda işıq yandırdı. Bu o deməkdir ki, biz xilas olacağıq. Gündüz bizi Vitali çağırtdırdı. Maşına mindirib Ağdama aparırdı. Maşında iki bacı və bir qadın əsir də var idi. Amma onlara bizim qədər işgəncə verilməmişdi. Karoyla Vitali bizi Ağdama gətirdi. Orda bizim əsgərlərlə danışdılar, amma nəsə razılaşmadılar. Bizi dəyişməyi bir saat sonraya saxladılar. Vitali Karoya dedi ki: “Bunları apar dediyim yerdə gözləsinlər. Mən deyəndə, gətirərsən”. Onda çox pis oldum. Fikirləşdim ki, artıq bizi öldürməyə aparırlar. 

“Dedi ki, siz türklər ancaq buna layiqsiniz...”

Karo bizi Lusya adlı bir qadının evinə gətirdi. Böyük stol açılmışdı. Stolun üstündə yemək-içmək nə desən vardı. Bizi orda qoydu. Qadın bizə yaxınlaşıb dedi ki: “Yemək yeyin. Mənim də oğlum sizin tərəfdə əsirdi, bu gün qaytaracaqlar. Mən də bir anayam. Vallah bu Qarabağ bizə qalan deyil, bunlar hamısı Rusiyanın oyunlarıdı”. Biz yemək yemədik. Amma su içdik. Neçə gün idi susuzluqdan ölürdük. Sonra qapı açıldı içər dörd-beş nəfər erməni hərbçi gəldi. Bizi orda görüb gülməyə başladılar. Oturub stoldakı yeməkləri yeyirdilər. Ermənilərdən biri gedib bir qab sümüyü gətirib qabağımıza atdı. Dedi ki: “Siz türklər ancaq buna layiqsiniz”. Yeyib içəndən sonra artıq sərxoş idilər. Erməni dilində Lusyaya bizi göstərib nəsə deyirdilər. Deyəsən bizi döymək istəyirdilər. Amma Lusya qoymadı. Onlara dedi ki: “Çıxın, gedib burdan”. Onlar da durub çıxıb getdilər. 

Bir saat sonra Karo gəldi. Lusya ona bizim yemək yemədiyimizi dedi. Karo əsəbi halda dilləndi: “Bu türklər biz donuz yediyimiz üçün bizdən iyrənirlər. Ona görə bizim çörəyimizi yeməzlər. Sənin oğlunu mən xilas edəcəm, sən yeməyi mənə ver”. Lusya Karoya cürbəcür yemək gətirirdi. Karo da yeməyi vəhşi kimi yeyirdi. Sonra bizi maşına mindirib dəyişiləcəyimiz yerə gətirdi. Orda bizim hərbçilərlə danışdıqdan sonra maşının qapısını açıb bizə qışqırdı: “Düşün yerə türk itləri. Sizi dəyişməsəydik, hamınızı güllələyəcəkdim”. Bizi təhvil verdilər. Yavaş-yavaş sırayla biz tərəfə irəliləməyə başladıq. Qəbristanlığın yanında atamın məzarını görüb son dəfə gedib vidalaşmaq istəyirdim, amma dedilər ki, ermənilər atəş açar ona görə gedə bilmədim. Bizi bu Ağdamda yaxınlarımız qarşıladı. Milli Qəhrəman Allahverdi Bağırov bizi qarşılayıb dedi ki: “Dürdanə ermənilər mənə səndən çox danışıblar. Halaldı sənə, sən çox mərd qızsan. Bu qədər işgəncələrə dözmüsən. Elşad, sən bilirsən ki, bacın səni də əsirlikdən xilas edib”. Allahverdi Bağırova bizi xilas etdiyi üçün təşəkkür etdik. 

Yaxınlarımın sağ olub-olmamasına görə narahat idim. Birdən gördüm ki, qardaşlarım Elman və Eldəniz də gəldilər. Onlarla qucaqlaşıb ağlaşdıq. Dedim ki, düzünü deyin nənələrimlə anam sağdı? Dedilər ki, bəli, hamısı sağdı. Amma həmin gecə ikisi də yaralanıb indi xəstəxanadadılar. Bizi jurnalistlərlə görüşdürdülər. Onlara başımıza gələn hər şeyi danışdım. Jurnalistlərdən bir mən danışdıqca hönkür-hönkür ağlayırdı Sonra nənəmgilin yaşadığı evə gəldik. Nənələrim məni görüb ağladılar. Gözüm anamı gəzdi görmədim. Dedim ki, düzünü deyin anam hardada?! Dedilər ki, xəstəxanadadı. Biz xəstəxanaya getdik. Anamın ayaqlarını da həmin gecə don vurmuşdu. Anama dedim ki, anacan, biz gəlmişik. Anam üzümüzə baxıb dedi ki: “Mənim qızım və oğlum ermənilərdə əsirdi. Onlar görmədiniz?”. Dedim ki, ana elə bizik də Dürdanəylə Elşad. Elə günə düşmüşdük ki, anam bizi tanımadı. Anam bizi tanıyan kimi özündən getdi. Həkimlər onu dərmanla ayıltdılar. 

Ayağım həkimlər tərəfindən əməliyyat olunub içindəki mərmi çıxarıldı. Amma çox əziyyət çəkdim. Həkimlər dedi ki: “Əgər erməni həkim ayağınıza spirt qoymasaydı, ayağın kəsilə bilərdi”. İndi mən Bakının Buzovna qəsəbəsində yaşayıram. Ailə qurdum, bir qızım var. Həyat yoldaşım və qızım mənə həyatda qalmaq üçün çox köməklik edirlər. Ermənilər bizim qadınların namusunu ləkələdilər. O günləri unuda bilmərəm. Bir gün İnş Allah torpaqlarımız alınar öz yurd-yuvalarımıza qayıdarıq”.