Bu gün mərhum hüquqşünas, “Femida” qəzetinin baş redaktoru Əyyub Kərimovun 60 illik yubileyidir. Moderator.az saytı olaraq tanınmış hüquqşünas Əlirza Həbilovla söhbətimizdə onun Əyyub bəylə bağlı fikirlərini, düşüncə və xatirələrini öyrənməyə çalışdıq.
-Əlirza bəy, bu gün mərum hüquqşünas və jurnalist Əyyub bəyin 60 illik yubileyidir. Maraqlıdır, Əyyub bəyi bir insan, bir hüquqşünas kimi necə xarakterizə edərdiniz?
-Mən öncə sizə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm ki, Əyyub bəy, onun ailəsi üçün əziz olan belə bir gündə onu yad edirsiniz. Bu əlamətdar günlə bağlı mənim düşüncəmi öyrənmək istədiyiniz üçün də sizə minnətdaram.
2 mart tarixi mənim arzulamadığım bir gün oldu. Mən martın 2-də Əyyub bəyin vəfatı ilə bağlı xəbəri eşidəndə çox sarsıldım. Bizim peşə fəaliyyəti ilə bağlı yaranmış münasibətlərimiz öz məcrasını dəyişərək dostluq məcrasına keçmişdi. Son illər Əyyub bəylə demək olar ki, müntəzəm olaraq görüşürdük. Əyyub bəy bir insan kimi müsbət bir xarakterə malik idi. O, nəyisə dəqiqləşdirmək, öyrənmək üçün fikir mübadiləsi aparmağa heç vaxt çəkinməzdi. Şəxsən mən hesab edirəm ki, istənilən bir insanın bilmədiyi şeyi soruşması, onu öyrənəyə cəhd etməsi həmin şəxsin böyüklüyünü göstəricisidir. O, həm hüquqşünas, həm də jurnalist kimi təcrübəyə malik bir insan idi. Mən onu adi şəxslərdən biri kimi qəbul etməmişəm. Əyyub bəyin özünəməxsus xarakteri var idi. Bu, təbii, doğal xarakter idi. O, dediyi fikirlərin üzərində dayanır, onları əsaslandırmağa çalışırdı. O, daxilən mötəbərliyinə inamadığı fikri ifadə etməzdi. Onun daha bir müsbət cəhəti əks-arqumentləri dinləmək və bu arqumentlər əsaslıdırsa, onu qəbul etmək bacarığı idi. O hər zaman deyirdi ki, əgər siz mənim dediyimin əksini iddia edirsinizsə, o zaman məni bu fikrin doğruluğuna inandırın. Əgər inandıra bilsəniz, mən də bu fikri qəbul edəcəm.
-Əyyub bəyin məhkəmə proseslərində davranış tərzi, qarşı tərəfə yanaşma forması haqqında nə deyə bilərsiniz?
-Bilirsiniz, bəzən bizdə Avropadan fərqli olaraq çox zaman vəkillərin mövqeyi müvəkkillərinin mövqeyi ilə eyniləşdirilir. Hətta təcrübədə məhkəmə prosesindən çıxandan sonra vəkilin bıçaqlanması və s. kimi hallar var. Hesab edirəm ki, bunlar zaman keçdikcə yoluna düşəcək. Əyyub Kərimov isə çıxdığı proseslərdə qarşı tərəfə məhz inkişaf etmiş ölkələrin vətəndaşlarının prizması baxımından yanaşırdı. O, heç vaxt qarşı tərəfi nə təhqir etməz, nə də qarşı tərəflə bağlı kobud ifadə işlətməzdi. Bu, onun mədəniyyətindən irəli gələn bir şey idi.
Hesab edirəm ki, bu, onun bünövrəsinin sadə, zəhmətkeş ailə ilə bağlı olmasından irəli gəlirdi. Məhz buna görə onun xarakteri bu qədər təmiz və gözəl idi. O, həqiqətən də sadə insan idi.
-Əlirza bəy, bildiyiniz kimi Əyyub Kərimov həm də şeirə, ədəbiyyata bağlı bir şəxs idi. Son vaxtlar sosial şəbəkə və mətbuatda onun anasından bəhs edən şeirinin videosu da geniş yayılıb. Sizcə bu video həm də onun daxili dünyasının real təcəssümü hesab edilə bilərmi?
-Təbii ki, elədir. Bu video isə mənə daha doğmadır. Bilirsiniz, bizim onunla söhbətimiz hər zaman ancaq öz daxili dünyamızla bağlı olub. Onunla heç vaxt başqa məsələlərin müzakirəsini aparmamışıq. Həmin görüşlərdən biri də 1 dekabr 2017-ci il tarixinə, mənim doğum günümə təsadüf edir. Ə.Kərimov ad günümlə bağlı “Lido” restoranında öz anasına yazdığı şeiri mənim xahişimlə deyib. O, bilirdi ki, mən bu şeiri böyük hörmət və maraqla dinləyirəm. O, bu şeiri mənə hədiyyə kimi ad günümdə səsləndirdi. Onu “Təzadlar” qəzetinin baş redaktoru hörmətli Asif Mərzili çəkib və yayımlayıb. Mən hər dəfə bu vidoya baxanda elə bil ki, bütün həyatım, keçmişim gözümün önündən gəlib keçir. Çox istərdim ki, bu gün Əyyub bəy sağ olardı və öz ad gününü yaxınlarının çevrəsində qeyd edərdi. Lakin bu bir qismətdir və biz hamımzız taleyimizlə barışmağa məcburuq.
-Əyyub bəy öz gələcək planları haqqında sizə nə isə demişdimi? Sizcə onun gələcəklə bağlı hansı planları vardı?
-Onun qarşıda ailəsi, övladları ilə bağlı görəcəyi işlər çox idi. O, mənimlə söhbətində deyirdi ki, öz xatirələri üzərində işləyir. Ayrı-ayrı tanınmış şəxsiyyətlərlə də müsahibələr hazırlayırdı. Məqsəd onları dərc etmək idi. Təəssüflər olsun ki, bütün bunlar yarımçıq qaldı.
Mən bir daha sizin vasitənizlə Əyyub bəyin ailəsini onun doğum günü münasibəti ilə təbrik edirəm. Çünki o insan bu gün həyatda olmasa da, onun həyatda çox böyük fəaliyyəti olub. Onun həyatda qoyub getdiyi iki övladı var. Bundan sonra bu ailənin yükünü onun həyat yoldaşı və atasının adını daşıyan övladı çəkmək məcburiyyətindədir. Allah onlara kömək olsun!
-Onu bir jurnalist kimi necə dəyərləndirərdiniz?
-O, müsbət obraz idi. Onu başqa cür qiymətləndirmək ədalətsizlik olar. Ola bilsin ki, bir şəxsin, xüsusilə də jurnalistin fikirləri ilə razılaşmayan çox adam ola bilər. Ancaq bu məsələdə tərəfləri kimsənin qınamağa haqqı yoxdur. Çünki hər kəsin özünəməxsus baxışı, düşüncə tərzi var. Odur ki, bu fikirlərlə razılaşıb-razılaşmamaq məsələsi fərdidir. Mən görməmişəm ki, Ə.Kərimov jurnalistikaya xas olmayan, qəbul edilməyən hansısa ikili mövqe tutsun. Kiminsə barəsidə bir müddət bir cür, sabahsa başqa cür yazsın. Bunlar Ə.Kərimova xas olan xüsusiyyət deyildi. O, yazdığı, dediyi fikrə görə məsuliyyəti də qəbul etməyə hazır idi. Ancaq jurnalist olaraq öz yazdığı ilə bağlı təkzib vermək, bildiyim qədəri ilə onun jurnalistika fəaliyyətində olmayıb. Onun dostluq etdiyi, münasibət saxladığı insanlaırn heç biri təsadüfi adamlar olmayıb. Məsələn, mən onin dilindən dəfələrlə sizinlə bağlı, jurnalist Seymur Əliyevlə bağlı hər zaman müsbət fikirlər eşitmişəm. Onun siyahısında təriflədiyi, dəyər verdiyi insanların sayı çox deyildi. Bu adamlaırn sayı az idi və qeyd etdiyim kimi, sizin adınızı da tez-tez onun dilindən eşitmişəm. Dünən axşamüstü siz mənə zəng edəndə mən sözün düzü çox şad oldum ki, onun verdiyi dəyər özünü bir daha təsdiq etdi. Bu gün siz təşəbbüsçüsünüz ki, onun haqqında fikirlər söylənilsin və siz bu fikirləri ictimaiyyətə çatdırasınız.
-Əyyub bəylə bağlı tez-tez xatırladığınız, yada saldığınız hansısa bir hadisə, bir olay varmı?
-Təbii ki, var. Məsələn, bir dəfə Ali Məhkəmədə Əyyub bəyin şikayəti əsasında sizə məlum olan məsələ ilə bağlı işə baxılırdı. Mən gördüm ki, zala daxil olanda Əyyub bəyin yanında iki cavan uşaq da var. Onlardan biri qız, digəri isə oğlan idi. Mən düzü fikirləşdim ki, yəqin Əyyub bəy ATƏT-in, yaxud hansısa digər beynəlxalq təşkilatın nümayəndəsini də dəvət edib.
Biz Əyyub bəylə görüşdük və zalda yanaşı oturduq. Əyyub bəylə gələn şəxslər isə arxada əyləşdi. Məhkəmə bizim çıxışlarımızı dinlədikdən sonra müşavirəyə getdi. Məhkəmə müşavirəyə gedəndə Əyyb bəy mənə yaxınlaşdı və dedi ki, Əlirza müəllim, bilirsiniz bu uşaqlar kimdir? Dedim yəqin jurnalist, yaxud da hansısa təşkilatın nümayəndələridir. Dedi ki, yox, Əlirza müəllim, onlar mənim övladlarımdır. Biri qızım, digəri isə oğlumdur. Sözün düzü, mən Əyyub bəyə iradımı bildirdim. Dedim ki, belə bir məhkəmə prosesinə övladları gətirmək düzgün deyil. O, isə bildirdi ki, uşaqların özləri məhkəmədə iştirak etməyə maraq göstərib.
Əyyub bəy məhkəmədəki çıxışı zamanı mənimlə bağlı müəyyən fikirlər söylədi. Mən ona heç bir reaksiya vermədim. Bu hadisənin üstündən 3-4 gün keçmişdi. Əyyub bəy mənə zəng etdi. Dedi ki, sizinlə görüşmək istəyirəm. Biz görüşdük. O, mənə dedi ki, bilirsən, neçə gündür ki, mən uşaqların yanında çox çətin vəziyyətdə qalmışam. Soruşdum ki, niyə? Dedi ki, uşaqlar mənə deyir ki, ata, sən Əlirza müəllimə qarşı düz eləmədin. Mən dedim ki, Əyyub, bu sözü hər adam gəlib deməz ha... Bu sənin böyüklüyündür. Sonralar onun övladları ilə görüşən zaman da Əyyub bəy dedi ki, bax bu həmin uşaqlardır ki, onlar məni yox, səni müdafiə etdilər. Mənsə qeyd etdim ki, belə təmiz əqidəli, sağlam ruhlu övladlar böyütdüyün üçün sənə minnətdaram. Görün o, nə qədər müsbət obrazlı şəxs idi ki, uşaqlarının etirazını mənimlə bölüşürdü. Etiraf özü böyüklüyün bir əlamətidir. Onda bu əlamətlər var idi. Mən bütün bu qeyd etdiklərimlə bərabər şəxsən sizə də öz minnətdarlığımı bildirirəm. Çox sağ olun ki, siz Əyyub bəyi bu gün də - o həyatda olmadığı gündə də yad edirsiniz. Əslində, bu da sizin böyüklüyünüzdür.
Seymur Əliyev
