Ukraynada baş verən hadisələr gün-gündən gərginləşir. Baş verənlər Rusiyanın  Ukraynanı parçalamaqda israrlı olduğunu göstərir. Ukraynanın hazırlıqları, ABŞ hərbi dəniz donanmasının qara dənizə daxil olması, Avropa İttifaqı,  BMT və NATO-nun bəyanatları və təcili aparılan müzakirələr, sanksiyalar, xəbərdarlıqlara baxmayaraq Rusiya bildiyini edir.Vəziyyətin həddən artıq kritikləşib. Hərbi əməliyyatlar başlayarsa, miqyası həddindən artıq genişlənə bilər. Hadisənin qarşısı alınmazsa  Rusiyanın atdığı addımlar təkcə Ukraynaya deyil, bütün keçmiş postsovet ölkələrinin hamısına ciddi ziyan vura, ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə təhlükə yarada bilər. Eləcə də Azərbaycanın növbəti dəfə Qarabağı tamamən itirməsinə gətirib çıxarar.  Artıq bunun əlamətləri görünməkdədir. Ermənistan Gömrük İttifaqına Qarabağla getmək məsələsini, Jirinovski Qarabağı Rusiyaya birləşdirməyi sərsəmləyir.

Artıq Avropa, ABŞ, eləcə də bir sıra digər dövlətlər Rusiyanın Krıma girməsi ilə bağlı  mövqelərini ortaya qoysa da, hələ də Azərbaycan hakimiyyəti münasibət bildirməyib. Avro-Atlantik məkana inteqrasiya məsələsində hakimiyyət  nə dərəcədə ehtiyatlı davranış göstərirdisə, bu məsələdə də, eyni davranışlar sərgilənir. Necə deyərlər azacıq aşım, ağrımaz başım. Qarabağ konflikti olmasa idi, bəlkə də buna haqq qazandırmaq olardı. Unutmaq olmaz ki, bu gün Krımda rus silahlıları at oynatdığı kimi, 22 il bundan əvvəl Qarabağın işğalında da rus əsgərləri iştirak edirdi və hələ də Rusiyanın hərbi bazaları Qarabağ ərazisindədir.   Xocalı soyqırımını da ermənilər rusların 366-cı motoatıcı  diviziyası ilə birlikdə törətdiyi cümlə-cahana bəlli olsa da ,hələ də Xocalı soyqırımından danışarkan hakimiyyət  hadisələrdə Rusiyanın iştirakını qabartmır və ya Rusiya məsələsinə çox ehtiyatlı yanaşır. Eyni zamanda  bu müddət ərzində BMT-nin Qarabağla bağlı qəbul etdiyi 4 qətnamə icra olunmayıb və Minsk qrupu çərçivəsində aparılan danışıqlar da heç bir nəticə verməyib. Qarabağ kartını əlində saxlayan  Rusiya, eləcə də digər super güclər  gah bu, gah da digər dövlətə sadəcə təzyiq vasitəsi kimi istifadə ediblər.

Qorxunun əcələ faydası olmadığı kimi, ehtiyatlı davranmaqın da Rusiyanın gələcəkdə  Azərbaycana qarşı ata biləcəyi addımlardan sığortalaya bilməz. Elə son olaraq ötən ilin prezident seçkiləri öncəsi Azərbaycanın Rusiya tərəfindən müstəqillik və suverenliyinə qarşı ciddi təhlükə yaranmışdı. Avqustun 13-də Putin  Azərbaycana  səfər edərkən onu  Rusiyanın Xəzər donamasının gəmiləri ”“ «Dağıstan» raket gəmisi və «Volqodonsk» kiçik artilleriya gəmisi müşayiət edirdi ki,  bu da heç də bir mənalı qarşılanmadı.

Xatırladaq ki 21 il əvvəl, yəni zaman o zaman olmasa da, həmin məkanda milli hakimiyyətin dönəmində Rusiyanın gəmiləri Xəzərdə dövlət sərhədimizi pozduğuna görə, eks-prezident Ə. Elçibəyin göstərişi ilə Rusiya gəmiləri ekipajla birlikdə həbs olunmuşdular. Rusiyanın keçmiş prezidenti Boris Yelçinin israrlı xahişindən sonra gəmilər və heyət geri verildi. Həmin vaxt Azərbaycanda vəziyyət daha ağır idi. Dövlət oturuşmamış, ordu quruculuğu tam başa çatmamış, daxildə siyasi çəkişmələr mövcud idi və  cəbhədə də şiddətli döyüşlər gedirdi. Hadisə 21il hakimiyyətdə olan YAP-ın “səriştəsiz” adlandırdığı bir hakimiyyətin zamanında baş vermişdi. Məhz Elçibəy hakimiyyəti bu qətiyyəti göstərmişdi.    

Sovet İmperiyası dağıldıqdan sonra da Rusiya öz imperialist siyasətindən əl çəkməyərək müxtəlif bəhanələrlə işğalçılıq siyasətini davam etdirir, digər postsovet ölkələrinin ərazisinə müdaxilə etməklə faktiki öz ərazisini genişləndirməyə çalışır. Qarabağ və Dnestryanı münaqişələrdən sonra 2008-ci ildə Abxazların hüquqlarının müdafiəsini bəhanə edən Rusiya Gürcüstana daxil olaraq  Abxaziyanı Gürcüstandan ayırdı. Halbuki,  Rusiya öz ərazisində olan 2 milyon abxazın, eləcə də faktiki Rusiyanın tərkibində olan  digər xalqların haqqını tanımır. 2008-ci il Gürcüstan hadisələri zamanı Qərb və ABŞ-ın ehtiyatlı davranması, Rusiyanın beynəlxalq qanunları, eyni zamanda üzv olduğu MDB Təhlükəsizlik  Nizamnaməsini pozmasına baxmayaraq cəzasız qalması, yəni bu hərəkətlərə görə Rusiyaya qarşı ciddi sanksiyaların tətbiq olunmaması və mümkün ictimai-siyasi təzyiqlərdən istifadə edilməməsi, maraqların  uzlaşdırılması Rusiyanın bu yöndə növbəti addımlar atmasına rəvac verir. Hadisə zamanı həmçinin  MDB üzvü olan postsovet ölkələri də MDB nizamnaməsinin ruslar tərəfindən pozulmasına seyrçi qaldılar.

Son olaraq etdiklərinin müqabilində cəzasız qalan Rusiya yenidən bütün beynəlxalq normaları, imzaladığı Budapeşt bəyannaməsini, MDB nizamnaməsini pozaraq Krıma girdi və  Ukraynanın ərazi bütövlüyünə təhlükə yaradaraq bütün dünyanı hərb və ya sülh sualını cözmək üçün baş sındırmağa vadar etdi. Zamanında Rusiyanın etdiklərinə göz yumulmasının bədəlini indi postsovet ölkələri ilə birlikdə adı çəkilən beynəlxalq qurumlar, ABŞ və Avropa ölkələri də ödəmək məcburiyyətində qalıb.

Neçəki gec deyil AB, BMT, NATO və digər beynəlxalq qurumlar hadisələrin qarşısını almaq üçün Rusiyaya qarşı  bütün siyasi və iqtisadi sanksiyalardan istifadə etməli, ciddi və təxirəsalınmaz addımlar atılmalı, eyni zamanda bütün postsovet ölkələri onlar üçün yarana biləcək təhlükələri önləmək istiqamətində birlikdə hərəkət etməli, Azərbaycan hakimiyyəti AB və NATO üzvlüyünə daxil olmaq üçün addımlar atmalı, assosiativ üzvlük imzalanmalı, Türkiyə ilə münasibətlərə, əsasən də  hərbi əməkdaşlıq məsələlərinə yenidən baxılmalıdır.

Elman Abbasov