Azərbaycan mediasında ermənlərin verdiyi itkilərlə bağlı yer alan informasiyalardan düşmənin beynəlxalq aləmdə öz xeyrinə təbliğat vasitəsi kimi isyifadə etdiyini iddia edən siyasilərin sayı artmaqdadır. Bu qəbildən olan siyasilərin fikrincə, ermənilər Azərbaycan mediasında yer alan bu kimi məlumatlara istinad edərək ölkəmizi aqressiv, zorakı dövlət kimi tanıtmağa, onun sülhə deyil, müharibəyə həvəs göstərdiyini isbatlamağa çalışır. Məhz bu baxımdan da onlar Azərbaycan mediasında ermənilərin verdiyi itkilərlə bağlı informasiyaların yayımının məhdudlaşdırılması, yaxud tamamilə dayandırlmasını zəruri hesab edir.
Maraqlıdır, media ermənilərin
verdiyi itkilərlə bağlı xəbərlərdən imtina etməlidirmi? Düşmən itkiləri ilə
bağlı yayılan xəbərlərə görə medianı ittiham etmək nə dərəcədə doğrudur?
Moderator.az xəbər verir
ki, məsələ ilə bağlı “Hürriyyət” qəzetinə açıqlama verən “Yeni Nəsil”
Jurnalistlər Birliyinin rəhbəri, media eksperti Arif Əliyev bu kimi məsələlərin
ayrı-ayrılıqda deyil, kompleks şəkildə həll edilməsinin zəruri olduğunu
vurğuladı:
“Bütün bunlar kompleks məsələdir.
Əgər biz bunlara ayrı-ayrılıqda yanaşsaq, o zaman bundan baş çıxarda, faydalı,
səmərəli nəticə hasil edə bilmərik. Düşmən itkilərinin, atəşkəsin pozulması
hallarının necə, hansı şəkildə təqdim edilməsi və s. kimi məsələlərə bütövlükdə
yanaşmaq gərəkir. İkincisi, bu, daha çox
dövlət orqanlarının öz informasiya siyasətinin qurulması mövzusu ilə əlaqədar
bir məsələdir. Mən inanmıram ki, bu gün medianın kifayət qədər ciddi
informasiya qıtlığı hiss elədiyi indiki şəraitdə hansısa KİV sərhəddə oturub ölənləri
sayır və ya əlavə mənbələrdən istifadə edir.
Mən ötən gün avtomobildə
gedərkən radioda eşitdim ki, Müdafiə Nazirliyinin verdiyi məlumata əsasən erməni
hərbçiləri iki nəfər itki verib. Media düşmən itkisi ilə bağlı yaydığı məlumatların
ən azı 90%-də rəsmi mənbələrə istinad edir. Rəsmi mənbəyə istinadən verdiyi məlumata
görə medianı qınamaq, bir qədər gülünc görsənir. Odur ki, istənilən halda bu
mövzuda ilk növbədə rəsmi mənbə rolunda çıxış edən dövlət orqanları düşünməli və
informasiya siyasətini öz məqsədlərinə uyğunlaşdırmalıdır. Xxatırladım ki, Müdafiə
Nazirliyi informasiya siyasətinin yenidən qurulması ilə bağlı tədbirlər keçirmiş,
hətta müəyyən sənədlər də ortaya qoymuşdu. Lakin görünən odur ki, bu tədbirlər
o qədər də effektli deyil”.
A.Əliyevin sözlərinə görə,
hələ ki, ermənilərin Azərbaycan mediasına istinadən beynəlxalq aləmdə ciddi,
tutarlı kampaniya aparması müşahidə edilməyib:
“Mən hələ ki, ermənilərin
Azərbaycan mediasında dərc olunan bu cür informasiyalar əsasında ciddi
kampaniya aparıb ciddi bir nəticə əldə etməsinə şahid olmamışam. Bu vaxta qədər
buna yaxın mövzuda bir neçə dəfə bəlli proseslər olub. Təmas xəttindəki
toqquşmaların hansı tərəfin təşəbbüsü ilə baş verdiyi ilə bağlı məsələlər qalxmışdı
və tərəflər bir-birlərini ittiham etmişdi. Bu, parlamentdə də müzakirələrə səbəb
olmuşdu”.
Ekspertin firkincə, düşmənin
itkiləri ilə bağlı xəbərin dərci də, dərc edilməməsi də müəyyən şərtlərdən
asılı olaraq bəlli bir zaman kəsimində müsbət və mənfi nəticələr doğrura bilər:
“Informasiya qarşıdurması deyilən termin çox geniş bir sahəni əhatə edir. Burada
hər bir detalın istifadə ehtimalı və təhlükəsi əlbəttə ki, var. Bunların
hamısını tənzimləmək, şübhəsiz ki, çox çətin məsələdir. Bu gün düşmənin verdiyi
itkilərlə bağıl yayılan informasiya əgər müsbət nəticəyə malikdirsə, sabah müəyyən
şərtlər daxilində eyni informasiya mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Ona görə də,
bu barədə qəti nə isə söyləmək çətindir. Əgər media birdən-birə bu cür informqasiyalar
verməkdən imtina etsə, o zaman sizi inandırıram ki, bu gün həmin
informasiyaların yayılmasını mənfi hal hsab edən siyasətçilərin özü sabah belə
bir məsələ qaldıracaqlar ki, ordudakı döyüş ruhunun, cəmiyyətdəki vətənpərvərlik
əhval-riuhiyyəsinin yüksəldilməsi üçün düşmən itkiləri ilə bağlı
informasiyaların yayılması zəruridir”.
Ekspertin sözlərinə görə,
mediadan ideoloji maşın kimi istifadə
etmək, onu sırf inzibati üsullarla idarə etmək də doğru deyil:
“Onu da unutmaq olmaz ki,
media infoirmasiyanı əldə edib, hazırlayan və ötürən bir strukturdur. Media
ideoloji maşın deyil ki, ona deyəsən ki, sən bu hadisəni mütləq verməlisən və
ya verməməlisən. Əgər verilən informasiya yalandırsa, o zaman buna görə həmin
medianı tənqid etmək, onu günahlandırmaq mümkündür. Lakin əgər informasiya həqiqətə
uyğundursa və o, real mənbələrdən götürülərək yoxlanılıbsa, o zaman medianı
günahkar qismində meydana çəkib ittiham etmək olmaz. Əslində diqqət medianın
verdiyi informasiyanın əsasında real vəziyyətin dəyişilməsinə yönəldilməlidir.
Yəni əgər bu, pis hadisədirsə, o zaman bu hadisələri aradan qaldırın. O zaman
media yaxşı hadisə haqqında məlumat verəcək. Yox əgər bu, həqiqətə uyğun
informasiyadırsa, o zaman bu informasiya hətta mənfi yük daşısa belə, medianı tənzimləməyə
çalışmaq fayda verməyəcək”.
A.Əliyev Müdafiə
Nazirliyinin ordu ilə bağlı dezinformasiya xarakterli xəbərlərə şərh verməyəcəyi
ilə bağlı açıqlamasında da münasibət bildirdi. Ekspertin qənaətincə, Müdafiə
Nazirliyinin dezinforasiyalarla bağlı nümayiş
etdirdiyi bu mövqe yanlışdır və əsla effektli mübarizə vasitəsi hesab edilə
bilməz:
“Həqiqətən də,
dezinformasiyaya qarşı sükutlə mübarizə aparmaq olmaz və bu, mümknü də deyil. Bu
gün qəzetlər, saytlar yalnız ordu ilə bağlı deyil, bir çox ictimai əhəmiyyətli
hadisələrlə bağlı yaydığı dezinformasiyalar kifayət qədərdir. Bəzi hallarda
bunlar ictimai sağlamlıq, ictimai mühit üçün heç də az əhəmiyyət kəsb etmir.
Sosial informasiya-tok şou sahəsində yaranan son qalmaqallar, bəzi verilişlərin
bağlanması buna nümunədir. Bu, çox geniş məfhumdur. Bu, çağdaş medianın əsas
problemlərindən biridir”.
A.Əliyevin düşüncəsinə
görə, məlum problem iki səbəbdən qaynaqlanır: “Mən burada iki əsas səbəb görürəm.
Birincisi, informasiya mənbələrinin geniş olmaması, bu sahədə qıtlığın müşahidə
edilməsidir. Hansı ki, bu, şaiyə və cəfəngiyyatlara yol açır. İkincisi isə,
professionallıqla bağlı olan məsələlərdir. Sosial medianın genişlənməsi də
proffesionallıqla bağlı xeyli problemlərin meydana çıxmasına səbəb olub. Belə
olan təqdirdə yorğanı başına çəkib demək ki, bundan sonra dezinformasiyalarla
bağlı heç bir şərh verməyəcəm, zənnimcə bu, dezinformasiyaya qarşı münasibət və
mübarizə baxımından düzgün mövqe deyil. Yazılan informasiya hətta cəfəng olsa
belə, çox geniş dairədə həqiqətlə bərabərləşir”.
Ekspertin bildirdiyinə
görə, dövlət orqanlarının əsas vəzifələrindən biri də dezinformasiya xarakterli
informasiyalara qarşı mübariə aparmaq, ictimaiyyətin doğru şəkildə məlumatlandırılmasını
təmin etməkdir:
“Əslində dövlət qurumlarının, xüsusilə də həssas
sahələrlə məşğul olan güc orqanlarının başlıca vəzifələrindən biri də istənilən
dezinformasiyanın qarşısının almaq, onların həqiqət kimi qəbul edilməməsi üçün
onlara şərh və izah vermək, dövlətin mövqeyini ifadə edən bu izahı cəmiyyətə
çatdırmaqdır. Bu, əsasən iki istiqamətdə aparılmalıdır. Birincisi, jurnalistlərlə
işləmək, oların inforasiya mənbələrini genişləndirmək lazımdır. Bu sahədə
professionallığıl artırmaq lazımdır. İkincisi, ictimaiyyətlə birbaşa iş sahəsində
ciddi addımlar atılmalıdır. Əgər bu addımlar atılarsa, o zaman yazılan
dezinforamsiyaların təsir qüvvəsi azalacaq”.
Seymur Əliyev