Dünyanın aparıcı dövlətlərinin, həmçinin NATO kimi nəhəng təşkilatın etirazına baxmayaraq, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Suriya əməliyyatlarına qərar verməsi Rusiyanın birinci adamının personasını müzakirələrdə növbəti dəfə önə çıxarıb. 

Bu arada dünyanın III dünya müharibəsinin astanasında olması barədə təhlükəli proqnozlar da səslənməkdədir və hesab olunur ki, Putinin rus ordusunun imkanlarını postsovet məkanından kənarda da sınamağa başlaması çox qorxulu proseslərə aparıb çıxara bilər. Rusiya liderinın hər bir addımı ciddi şəkildə təftiş olunmaqdadır. Əgər ötənlərdə onun hansısa idmançı ilə eşq macərası, idman arenasına çıxması, xizək sürməsi, okean sularına baş vurması və sair hobbiləri dünyanın müzakirə predmetinə çevrilirdisə, indi artıq V.Putinin dünyanı təhdid edən İŞİD-lə müharibəsinə diqqət yönəlib. Xəbərlərə görə, Putin İŞİD lideri Əbubəkr Bağdadi və digər təşkilat liderlərinin canlı tutulması, bu, mümkün olmadığı halda isə terrorçuların cəsədlərinin Moskvaya gətirilməsini tələb edib. Hesab olunur ki, Kreml rəhbəri publika qarşısında bu tapşırığı verməklə Qərb koalisiyasının səriştəsizliyini göstərmək istəyib. 

Yeri gəlmişkən, V.Putinin 63 yaşı tamam olub və Azərbaycan prezidenti rusiyalı həmkarına telefon açaraq onu təbrik edib. Rusiyanın eks-prezidenti Boris Yeltsinin təyinatı ilə baş nazir kürsüsünə sahiblənən Putin 2000-ci ilin martın 26-da o ilk dəfə Rusiyanın prezidenti seçilib. Növbəti dövr üçün seçkilərin qalibi yenidən Putin olub. Sonrakı il seçkilərdə o baş nazir vəzifəsini icra edir. 2012- ci il seçkilərində Putin yenidən Rusiyanın prezidenti olur. Bəzi ekspertlər Putini dünyanın ən güclü siyasi liderlərindən hesab edirlər. 

Bəs, Azərbaycan siyasətçiləri Rusiya prezidentini necə xarakterizə edir, deyə bir sorğu keçirtdik. Azərbaycanın bir çox siyasətçilərində də anti-Putin, anti-Rusiya əhvalı var. Bu mənada maraqlıdır, kifayət qədər ziddiyyətləri ilə məşhur olan Putini ölkəmizin siyasət adamları necə dəyərləndirir, Rusiya lideri qlobal proseslərdə necə oynayır, addımlarında haqlıdırmı?

Politoloq Ərəstun Oruclu deyir ki, Putin haqqında danışarkən əvvəlcə ona Rusiya nöqteyi-nəzərindən baxmaq lazımdır: “Hər halda Putin Rusiyanın prezidentidir və Rusiya əhalisinin xeyli hissəsinin, bəlkə də əksəriyyətinin nöqteyi-nəzərindən Putin Rusiya üçün ideal bir dövlət başçısıdır. Çünki o, avtoritardır, Rusiyada mərkəzləşmiş hakimiyyət modelini bərpa etdi. Halbuki Yeltsin dönəmində ölkədə müəyyən liberal islahatlar aparılmışdı. Amma Putin öz dönəmində bütün o islahatları ləğv etdi və faktiki olaraq məmur-oliqarx piramidası modeli üzrə hakimiyyət qurmağa müvəffəq oldu. Çünki Putin təkcə Putin deyildi və deyildi. Putin onu irəli çıxartmış xüsusi xidmət orqanlarının hakimiyyətdəki təmsilçisidir. Təbliğat baxımından o, Rusiya üçün ideal prezidentdir”. Amma Ə.Oruclunun fikrincə, Putin Rusiyanın iqtisadi inkişafında müsbət rol oynamadı: “Təcrübə də bunu göstərdi. Neft qiymətlərinin düşməsi, Rusiyaya qarşı olan sanksiyalar göstərdi ki, neft amilindən asılı olan iqtisadiyyat iqtisadiyyat deyil. Bu da Rusiya ilə yanaşı Azərbaycanın da təcrübəsində təsdiqini tapdı. Putin azad bazar iqtisadiyyatı modelini ”“ hansı ki, baş nazir Qaydar tərəfindən həyata keçirilməyə başlamışdı -  ləğv edərək faktiki olaraq oliqarxiya yaratdı”. Xarici siyasətə gəldikdə, ekspert Rusiya prezidentinin son illərə qədər müəyyən balanslı siyasət yürütdüyünü vurğuladı: “Amma sonradan onun vaxtilə SSRİ dağıldıqdan sonra itirilmiş qlobal güc faktorunu Rusiyanın qlobal güc faktoruna çevirmək cəhdi və bu istiqamətdə Rusiyanın müxtəlif ölkələrə müdaxiləsini həyata keçirməsini, Avrasiya İqtisadi Birliyi, Gömrük İttifaqı kimi qurumları yaratması, postsovet ölkələrini ora cəlb eləmək cəhdi, Rusiya ordusunda modernləşmə adı altında silahlanmanın neft gəlirləri hesabına sürətlənməsi və bu kimi digər amillər təbii ki, bugünkü böhrana gətirib çıxartdı. Hazırda da böhran dərinləşməkdədir. Rusiya Ukrayna bataqlığından çıxmamış Suriya bataqlığına girir. Bunun Rusiya üçün əlverişli və yaxud faciəvi olduğunu zaman göstərəcək. Məncə, bu, Rusiya üçün uğurlu siyasət deyil. Putinin neoimperiya siyasəti Azərbaycana da təsir göstərir. Çünki biz görürük ki, Putin müxtəlif cəhdlər və təhdidlərlə Azərbaycanı yaratdığı qurumlara cəlb etmək istəyir, bu da suverenliyin xeyli itirilməsi deməkdir. Bu baxımdan Putin Azərbaycan üçün arzuolunmaz siyasətçisidir”.

BAXCP sədri, deputat Qüdrət Həsənquliyev Putini sıradan bir prezident saymır: “Putin artıq Qərb liderlərini “dişinə vurub”. İlk dəfə Suriya məsələsində Obama dedi ki, artıq Əsədin kimyəvi silah işlətməsi qırmızı xəttin keçilməsi olacaq və biz qəti addım atacağıq. Amma bundan sonra kimyəvi silah işlədildi və ABŞ Rusiyanın sərt bəyanatından sonra Obama geri çəkildi. Putin də bunu gördü və bilir ki, bu insanlar ciddi qərarlar qəbul etmək gücündə deyil. Suriya məsələsindən sonra da Krımı işğal etdi və Donbası tutdu. İndi də Suriyaya öz qırıcılarını göndərir”. Q.Həsənquliyevə görə, bəziləri vaxtaşırı yersiz bəyanatlar verirlər ki, Rusiya bu gün-sabah dağılacaq və s. Ancaq partiya sədri bu yanaşmaları doğru saymır: “Məhz Karib böhranı zamanı ABŞ-ın o vaxtkı gənc lideri Kennedinin nüvə qarşıdurmasına hazır olması SSRİ-ni Kubada özünün nüvə obyektlərini yaratmaqdan çəkindirdi. Hal-hazırda Qərbin elə bir lideri yoxdur ki, çıxsın Putinin qabağına, desin ki, bizi nüvə silahı ilə qorxutma. Gördüyünüz kimi, Rusiya Suriyaya müdaxilə edən kimi, strateji nüvə silahlarını daşıyan, raket sistemləri ilə əlaqədar olan qoşun növlərinin təlimlərinə başladı. Bununla Qərbə mesaj verdi ki, artıq-əskik tədbirlər haqqında düşünməyin, Rusiya böyük nüvə arsenalına malik olan bir dövlətdir. Karib böhranı dövründə də beləydi. Kennedinin fərdi cəsarəti olmasaydı, SSRİ mütləq Kubada özünün nüvə obyektlərini yerləşdirəcəkdi. Hazırda Obama Putinlə üz-üzə dayana biləcək cəsarətə malik lider deyil. Yəni söhbət dövlətin böyüklüyündən, hərbi gücündən getmir, həm də insanların fərdi keyfiyyətlərindən asılı olan məsələdir. Yəni bu gün Putin kiçik bir güclə Qərbi məcbur edir ki, siz məni nə təcrid edə bilməzsiniz, nə də Rusiyanı beynəlxalq problemlərin həllindən kənarda saxlaya bilməzsiniz”.  

“Borçalı” Cəmiyyətinin sədri Zəlimxan Məmmədli isə rus prezidenti başqa cür xarakterizə etdi: “Putin şər imperiyasının, 200 ilə yaxın müddətdə dövlətimizi və millətimizi bölən, 1920-ci ildə Azərbaycan Demokratik Respublikasını işğal edən, 37-ci il repressiyasını həyata keçirən, 1990, 20 yanvar, 26 fevral Xocalı soyqırımını törədən, düşmən Ermənistanı silahlandırıb himayə edən hərbi-siyasi düşüncənin ideya-siyasi varisidir. Həm də demokratiyanın düşməni və qonşular üçün qorxu mənbəyidir. Odur ki, mənfiliklərlə zəngin bir persona, vəssalam”.

BQP sədri, deputat Fazil Mustafa da bənzər yanaşma sərgilədi: “Məncə, Putin Rusiyanı müsbət dəyişim yolundan uzaqlaşdırdı. Müsbət yanaşmıram”.

YAP-ın icra katibinin müavini, deputat Siyavuş Novruzovun cavabı qısa oldu: “O, öz dövlətini, öz xalqını, öz millətini sevən bir insandır”./musavat.com/