Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ABŞ-ın bölgədə iqnor edilməsi baxımından çox təhlükəlidir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu fikri ABŞ-ın Azərbaycandakı sabiq səfiri Metyu Brayza “Washington Post”-a yazdığı məqalədə qeyd edib.

“Baxmayaraq ki, NATO ölkələrinin liderləri də atəşkəsi dayandırıb, problemin siyasi danışıqlar yolu ilə davam etdirilməsini tələb etsələr də, bu istiqamətdə onların fəaliyyətini yetərli hesab etmək olmaz. NATO ölkələrindən fərqli olaraq Rusiya prezidenti Vladimir Putin bu istiqamətdə daha qətiyyətli addımlar ataraq öz reputasiyasını beynəlxalq aləmdə möhkəmləndirməklə Azərbaycanla Ermənistanı hər vəchlə Qərbdən ayırmağa çalışır”,- deyə M. Brayza vurğulayıb.

M. Brayza qeyd edib ki, 1994-cü ildə münaqişə edən tərəflər arasındas atəşkəs elan olunandan sonra ATƏT-in Minsk Qrupu (MQ) həmsədrləri problemin həllinə nail olmağa çalışdı. “Mən 2006-2009-cu ildə MQ-da ABŞ tərəfdən həmsədr olaraq fəaliyyət göstərirdim. Məninm rusiyalı həmkarım Yuriy Merzlyakov fəaliyyəti dövründə hər zaman konstruktivlik nümayiş etdirirdi. Ancaq ondan fərqli olaraq Merzlyakovun rəisi, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov həmsədrləri qəbul edəndə bir neçə saat ərzində beyin hücumuna keçirdi. Rusiyanın o zamankı prezidenti Dmitriy Medvedyev də problemin irəli getməsində maraqlı idi və biz 2009-cu ildə münaqişənin həllində ciddi irəliləyişə nail olmaq mərhələsindəydik. Baxmayaraq ki, ABŞ-la Rusiyanın o zaman Gürcüstan məsələsində münasibətləri çox kəskin olsa da, biz Dağlıq Qarabağ məsələsində çox sıx əməkdaşlıq edirdik.

O baxımdan mən son günlərdə Moskva ilə Vaşinqton arasında Dağlıq Qarabağ məsələsində əməkdaşlığın olmamasından sadəcə təəccüblənirəm”, - deyə diplomat vurğulayıb.

Diplomat əlavə edib ki, son hadisələrdən sonra Minsk qrupu səylərini birləşdirib birgə fəaliyyət göstərmək əvəzinə Putin təkbaşına fəaliyyətə üstünlük verdi: “Ola bilsin ki, bunun səbəbi onun son olaylardan əvvəl ABŞ-ın vitse-prezidenti Con Bayden həm Azərbaycan, həm də Ermənistan prezidentləri ilə ayrı ayrılıqda görüşünə qərəzli yanaşmasıdır. Yoxsa Putin İlham Əliyevin və Serj Sərkisyanın Rusiyanın boykot etdiyi Nüvə sammitində iştirakından qəzəblənib? Odur ki, hazırda bölgə xalqı bu təsadüfən üst-üstə düşən hadisələrdən də şübhələnir. Ancaq həqiqət ondan ibarətdir ki, Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri belə bir qarşıdurmada elə də maraqlı deyillər. Onlar Ağ Evi inandırırlar ki, tərəflər münaqişənin siyasi həll yolunun tərəfdarıdırlar.”

Diplomatın fikrincə, çoxsaylı azərbaycanlı və erməni qorxurdu ki, xarici aktyorlar yerli hərbi rəislər vasitəsilə öz siyasi maraqları naminə münaqişəni alovlandıra bilərlər.”Hər iki ölkənin xalqı 2008-ci ilin avqustunda Rusiyanın Pekində Olimpiya Oyunlarından diqqəti yayındırmaq məqsədi ilə Gürcüstana hərbi müdaxilə etməyəcəyi barədə dünya liderlərini aldatmasını, həmçinin 2014-cü ildə Soçi Olimpiyadasından sonra Ukraynaya müdaxiləsini yaxşı xatırlayır.

Putin indiki halda aktiv diplomatik siyasət yürütsə də, Obama buna müvafiq olaraq maraq nümayiş etdirmir. Ağ Ev heç rəsmi bəyanatla da çıxış etmədi. Dövlət Departamentinin və Dövlət katibi Con Kerrinin bəyanatını, həmçinin Sergey Lavrovla telefon danışığını da sadəcə sıradan bir xəbər kimi dəyərləndirmək olar. Putin isə Ağ Evdən fərqli olaraq dəfələrlə vəziyyəti Azərbaycan və Ermənistan prezidenti ilə müzakirə edib. Eyni zamanda Rusiyanın həm xarici işlər və müdafiə nazirləri prosesə aktiv cəlb olundular. Məhz bunun nəticəsi olaraq aprelin 5-də növbəti atəşkəs barədə razılıq əldə edildi.

Bununla da Putin hərəkətləri ilə məsələni iki həlledici metodla Rusiyanın xeyrinə həll etmiş oldu. Birincisi, Rusiya Ukraynadakı hərbi müdaxilədən sonra özünün beynəlxalq aləmdəki mövqeyini möhkəmlətdi. İkincisi, Azərbaycan və Ermənistan liderləri təəssüflə də olsa Cənubi Qafqazda ancaq Rusiyanın təsir dairəsinin güclü olduğu qənaətinə gəldilər”, - deyə diplomat vurğulayıb.

M. Brayza qeyd edib ki, Putninin bu addımları Vaşinqtonun maraqlarına cavab vermir və bu hadisələr gələcəkdə ciddi problemlər yarada bilər: “Bu, Kremlin gələcəkdə regionu tam öz təsir dairəsinə almasına təsir edə bilər. Hansı ki, bu bölgədə enerji lahiyələri həyata keçirilir. Bundan əlavə olaraq yaranmış durumdan istifadə edərək Azərbaycana təzyiq edib Avrasiya İqtisadi İttifaqına və Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına qoşa bilərlər. Bununla da Avropa İttifaqına və NATO-ya qarşı bir cəbhə formalaşdırmış olar.”

İranın son hadisələrdə aktivləşməsinə toxunan M. Brayza bildirib ki, Rusiya ilə bu məsələ ətrafında manevr edərək ABŞ-ın aktiv olmasından istifadə edib üçbucaq yaradaraq strateji vakkumu doldurmağa çalışır: “Necə ki, bu metodlarla Putin Ermənistan və Azərbaycanı Qərbdən ayırmaq yolunu tutub və bu metodla o növbəti böhranın əsasını qoymuş olur. Vaşinqton isə hadisələrə hələ də seyrçi mövqedən yanaşır”.