Sentyabrın 15-də Bakının erməni-bolşevik işğalından azad edilməsinin 95-ci ildönümü ilə bağlı Milli Şura rəhbərliyi və bir sıra siyasi partiya rəhbərləri Şəhidlər Xiyabanını ziyarət elədilər. Milli Şuranın prezidentliyə vahid namizədi, professor Cəmil Həsənli, Müsavat başqanı İsa Qəmbər, KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu, AXP sədri Pənah Hüseyn və Milli Şuraya daxil olan digər partiyaların üzvlərinin qatıldığı bayram törəni dövlət himnimizin səslənməsi ilə başladı.

Bundan sonra Cəmil Həsənli çıxış edərək Bakının azad edilməsi münasibəti ilə bütün Azərbaycan xalqını təbrik etdi. O, tarixə qısa ekskurs elədi: “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan edildikdən sonra Azərbaycanda vəziyyət o qədər də sadə deyildi. Ölkənin tək siyasi mərkəzi yox, həm də iqtisadi və mədəni mərkəzi olan Bakı şəhəri yadellilərin əsarəti altında idi. Belə bir vəziyyətdə 1918-ci ilin iyun ayında Gəncəyə köçən milli hökumətin qarşısında duran əsas məsələ Bakının işğaldan azad olunması ilə bağlı idi. Bu məqsədlə də türk nizami ordusundan və Azərbaycan könüllülərindən ibarət Qafqaz İslam Ordusu yaradıldı. İyunun 21-dən etibarən ölkədə fövqəladə vəziyyət elan edildi və Bakıya doğru böyük bir yürüş başladı. Həmin dövrdə I Dünya müharibəsi davam etdiyi üçün neftə tələbat da çox idi. Buna görə də böyük dövlətlər nəyin bahasına olursa olsun Bakını işğal edib Azərbaycan neftinə sahib olmaq istəyirdilər. Bir tərəfdən ingilislər, digər tərəfdən almanlar və ruslar Bakını ələ keçirməyə, Bakıya sahib olmağa çalışırdılar. Fəqət, Bakıya doğru yön alan qüvvələr içərisində bir qüvvə də var idi ki, o qüvvə dindaşlıq və millətdaşlıq təəssübkeşliyi ilə gələn Qafqaz İslam Ordusu idi. Gəncədən Bakıya qədər olan yolu qət etmək İslam ordusuna elə də asan başa gəlmədi. Amma Dünya müharibəsinin bütün cəbhələrində böyük zəfər qazanmış, Çanaqqalada döyüşmüş hərbi hissələrdən təşkil olunan İslam ordusu sözün tam mənasında Bakıya doğru zəfərlə irəliləyirdi. Və bu irəliləyişin nəticəsində 1918-ci il sentyabrın 15-də İslam ordusu Bakını yadellilərin işğalından azad edə bildi”.

Daha sonra Cəmil Həsənli Bakının niyə məhz sentyabrın 15-də işğaldan azad edilməsi məsələsinə aydınlıq gətirdi: “Bu haqda hərbi nazir Ənvər paşanın təlimatı var idi, sentyabr ayının 15- i Qurban bayramı gününə təsadüf edirdi və buna görə də həmin təlimatda göstərilirdi ki, müsəlmanlar öz bayramlarını öz şəhərlərində qeyd etməlidirlər. Həmin gün İstanbul qəzetləri iki qurban kəsildiyi haqda yazmışdılar - biri Qurban bayramı, digəri isə Bakının azad edilməsi ilə bağlı idi”. 

Cəmil Həsənli bildirdi ki, Bakının ən gözəl, ən görməli yerlərindən birində Nuru Paşanın heykəli qoyulmalıdır: “Bu, onun haqqıdır və biz bu haqqı ona qaytarmalıyıq. Mən sonda bütün Azərbaycan xalqını bu əlamətdar Bayram münasibəti ilə təbrik edirəm”!

Daha sonra çıxış edən Müsavat başqanı İsa Qəmbər bu tarixi günü Azərbaycan xalqının, Azərbaycan tarixinin ən şərəfli səhifələrindən biri adlandırdı: “15 sentyabr Azərbaycan tarixinin ən şərəfli səhifələrindən biridir. Təsadüfi deyil ki, bu günü Məmməd Əmin Rəsulzadə öz əhəmiyyətinə görə 28 May istiqlal gününə bərabər bir gün kimi qiymətləndirirdi. Tamamilə haqlı idi, çünki bu gün Azərbaycanın müstəqil bir dövlət kimi oluşmasını təsdiq edən, mümkün edən bir gün idi. Bu, Türkiyə-Azərbaycan birliyinin tarixən ən önəmli günlərindən biridir, türk birliyinin sübutu olan bir gündür. Həmçinin, Azərbaycan xalqının tarixinin bəzilərinin təqdim etmək istədiyi kimi yalnız məğlubiyyətlərdən deyil, həm də qələbələrdən ibarət olan bir tarix olduğunu sübut edən bir gündür. Çünki həmin gün Qafqaz İslam Ordusu Türkiyədən gələn bizim qardaşlarımızın həlledici iştirakı ilə, Azərbaycan əsgərinin iştirakı ilə Bakımızın işğaldan azad edildiyi bir gündür ”.

Daha sonra İsa Qəmbər Azərbaycan tarixini bilməyin zəruriliyini gənclərimizin diqqətinə çatdırdı. İsa Qəmbərin sözlərinə görə, keçmişini, tarixini bilməyən xalq gələcəyini qura bilməz: “Cəmi 21 il əvvəl Bakının ən yüksək nöqtəsində Kirov adlı bir rus kommunistinin heykəli ucalırdı. Mənə elə gəlir ki, gənclərimizin əksəriyyəti bunu bilmirlər. 34-cü ildən 94-cü ilə qədər Bakının ən yüksək məntəqəsində, rus bolşevikinin, rus kommunisti Kirovun heykəli ucalırdı. Həmin o heykəli kommunistlər 1918-ci il mart qırğınının qurbanlarının qəbirləri üstündə ucaltmışdırlar... Bunları ona görə deyirəm ki, bəzən ”önəmli olan gələcəkdir, keçmişin əhəmiyyəti yoxdur", deyirlər. Təbii ki, gələcək önəmlidir, ancaq biz gələcəyimizi keçmişimizi bilmədən qura bilmərik. Cəmil bəy tamamilə haqlı dedi ki, Bakı həlledici məsələ idi. O zaman bir çoxları Bakını öz paytaxtları etmək istəyirdilər. Ancaq buna Nuru Paşa və onun komandanlıq etdiyi Qafqaz İslam Ordusu imkan vermədi. Ona görə də biz bu tarixi günün dəyərini, qiymətini verməyə borcluyuq".

Daha sonra İsa Qəmbər qarşıdan gələn prezident seçkilərində demokratik düşərgəni və bütövlükdə Azərbaycan xalqını Cəmil Həsənlinin ətrafında birləşməyə çağırdı. 

KXCP- nın sədri Mirmahmud Mirəlioğlu isə öz çıxışında bugünkü Bakının hakimiyyətin əlindən azad edilməsinə ehtiyac olduğunu vurğuladı: “Qəhrəman Nuru Paşanın komandanlığı altında 95 il öncə işğaldan azad edilmiş Bakının bu gün yenidən azad edilməsinə ehtiyac var. Biz bu gün Bakını hakimiyyətin əsarəti altından azad etməliyik. Nə qədər ki, biz bunu həyata keçirə bilməmişik, o vaxta qədər də gücümüz yalnız Şəhidlər xiyabanını ziyarət etməyə çatacaq”.

Daha sonra müxalifət nümayəndələri 20 Yanvar, Qarabağ şəhidlərinin məzarlarını və Türk şəhidliyini ziyarət elədilər.

Moderator.az