Demokrat Partiyasının vağzal tərəfdəki qərargahında Sərdar Cəlaloğlundan başqa heç kim yox idi. 

***

Hiss etdim, nikolaydanqalma bu köhnə, tarixi binaya indi tam sükunət, payız fəsli, bir də Sərdar bəyin yalnız özü hakimdi. Gözü yaşlı köhnə su borularından daman suyun səsi məni Sərdar bəyin kabinetinədək təqib etdi. İçəridə, belini büküb kompüterin içinə girən tənha bir kölgədə Sərdar bəyi tanımaq, düzü, məndən 10-15 saniyə vaxt istədi. Gözlərimi qıydım. İçəriyə yaxşı-yaxşı boylandım. Sərdar bəy məni görüncə cəld ayağa qalxdı. Təkərli kreslosunu dabanıyla geri itələyib, üstümə şığıdı. Kölgəsi, özündən tez gəlib haqladı məni. Kabinetin zəif, sarımtıl işığında, nəhayət, qəddi-qamətli Sərdar bəyi tanıdım.

- Sizi qərargahımızda görməyə xeyli şadam.

***

Sərdar bəy ixtisasca həkim, dəqiq desək, məhkəmə-tibb eksperti, həm də patoloqanatomdur. Loru dillə desək, meyityaran, ölümün səbəbini araşdıran elmi mütəxəssisdir. Sərdar bəyi indiyədək hamı siyasətçi kimi dindirib. Əsl peşəsinə əsla fikir verməyiblər. İndi mən, ilk dəfə bu nöqsanı düzəltmək, Sərdar bəyi tibb eksperti, patoloqanatom kimi dindirmək istəyirdim. Hiss edirdim bu, Sərdar bəyin o qədər də ürəyindən olmayacaq. 

Nə isə. Alçaq masa arxasındakı yumşaq kreslolarda yerimizi rahatlayıb başladıq ordan-burdan danışmağa. Ortada çay-zad da yoxdu. Masa üstə bir-iki köhnə qələmdi, bir də beş-altı səhifə ağ kağız.

İlk sualım siyasətə deyil, kriminalistikaya aiddir. 

Sərdar bəy, görünür, azca səbirsizdi. Sözümü ağzımda yarımçıq kəsir.

- Rəyimi soruşursuz?

- Zərərçəkənin beynində psixotrop dərmanların təsiri, izi öyrənilməlidir. Xüsusi analizlərə dərin ehtiyac var. Məncə, onu psixotrop dərmanlarla idarə edib çantanın içinə yerləşdiriblər. Məcbur ediblər içəridən zənciri çəkib çantanı bağlasın. Sonra...

Vaxtilə, 80-ci illərdə, gözdən qulaqdan uzaq əyalətdə - Naxçıvanda məhkəmə tibb eksperti işləmiş bu insanın səriştəsi, təcrübəsi indi də məni heyran qoyur.

- Sonra həmin Haret Uilyams çanta içində yuxulayıb birdəfəlik. Bir daha ayılmayıb.

Payızın ilıq nəfəsi pəncərədən axıb, Sərdar bəyin kabinetində də hiss olundu bu vaxt. Hər ikimiz, bir-iki saniyə bu xoş ətirlərin təsirinə düşüb sonra tez də ayıldıq. Qayıtdıq söhbətimizin qəliz mövzusuna. Aramızdakı ani, incə sükut buzunu Sərdarın özü qırdı.

- Naxçıvanda, Zaqafqaziya hərbi dairəsinin ərazisində cavan... - Sərdar bəy gözlərini yumub, qəmli xatirələrinə başladı. - 18 yaşlı bir rus əsgəri vəfat etmişdi. Meyiti yarmaq üçün mənə etibar etdilər. Yazıq idman zamanı, uzaq məsafəyə qaçarkən qəfil yıxılıb ölmüşdü. Meyitlə çox əlləşdim. Gördüm, həəə.... mərhumun beyin damarlarının birində “anavrizma” izləri var. Yəni damar divarları genişlənib, incəlib. Təzyiq olsa, vəssalam, yırtılacaq. Belə bədbəxtləri əsgərliyə çağırmaq, idman dərslərinə buraxmaq qəti qadağandı. 

Olmaz. Heç nə...dedim, birdən yoxlama gəlib çıxar Bakıdan, yaxud iraq olsun, Zaqafqaziya Hərbi Dairəsindən. Məni qeyri-peşəkarlıqda ittiham edərlər. Damarı götürüb, nadir nümunə kimi, basdım ağzı kip örtülən şüşə balona. Sonra spirtlədim. Yaxşı ki, elədim bunu. Bir il sonra, elə bil qəsdən, məhz bu hadisəyə görə iş yerimə yoxlama gəldi. Məni çox imtahana çəkdilər o vaxt. Bilirdim haqlıyam. Şüşə balondakı damara güvənirdim. Axır balonu açıb həmin damarı komissiya üzvlərinə sərgilədim. Gözləri bərələ qaldı.

Eşitdiklərim məni xeyli həyəcanlandırır. Mövzunu burda, bu həlledici məqamda qapatmaq istəmirəm. Solaxay, fərqli sual ünvanlayıram Sərdarın göz bəbəkləri dərinliyinə.

***

Çox keçmir sualımı dəqiqləşdirirəm.

Gözlərim özümdən ixtiyarsız Sərdar bəyin kabinetində Elçibəyin şəklini axtarır bir an. Əfsus, tapa bilmirəm. Eşikdəki payızmı kövrəldir bizi? Yoxsa daxilimizdəki lal xatirələr? Bilmirəm dəqiq. Görürəm  Sərdar bəyin qurumuş, ağarmış dodaqları titrəyir.

- Vəfatından əvvəl Elçibəyi bilmirəm harda, hansı ünvanda ziyarət etdim. Oturmuşdu köhnə pal-paltarda soba önündə. Soyumuş əllərini uğursuzcasına qızdırmaq istəyirdi. Baxdım sifəti şişib. O yaşda bədəndə ciddi silkələnmələr baş verir... Bəyə dedim ki...

Həəə... Sərdar bəyin, deyəsən, köhnə adətidir. O, hamıya, fərqi yoxdu Elçibəy olsun, yaxud bir başqası, o cümlədən hətta mənə də, xəstə, ölü cəsəd kimi baxır əvvəlcə. Siftə, əlinə pinset götürüb, adamın döş-qarın nahiyəsini yarır elə bil. Sonra, patoloqanatom kimi, əlində pinset, insan beynini açır. Elçibəylə son görüşündə Sərdar bəy özünü əsl patoloqanatom kimi aparıb. Nə isə hiss edib deyəsən.

- Yoxxxxxx...

İmtahan suallarını xatırladan suallarım, nəhayət, bir nöqtədə - Şıxəli Qurbanovun vəfatı mövzusunda ilişib qalır.

Sərdarın mövzuları azdırması xoşuma gəlmir. Sualımı lap qəlizləşdirirəm.

- İki cür zəhər var, biləsiniz. Qalıcı və keçici zəhərlər. Sioniddən istifadə ediblərsə, izləri qalacaq. Elə dərmanlar var ki, onların qəbulu insanda intihara cəhd meyli yaradır. Berezovskinin qətlində, görünür, oxşar dərmanlardan istifadə edilib. 

Sərdar bəyin üzünə bir də baxıb onun bu gününü deyil, uzaq keçmişini gördüm sanki. Nə vaxtsa, hələ Naxçıvanda ikən, Zaqafqaziya hərbi dairəsinin ştatdan kənar eksperti də işləyib o. Hərbçilər, bilməm niyə, ona öz meyitlərini tapşırıblar. Görünür, milli, əyalət çərçivələrini o vaxt adlayıb Sərdar bəy. Milli cəsədlərdən sonra ona rus meyitlərini etibar ediblər.

- Rusdu. Alkaşdı. Meyiti atılıb qalmışdı Naxçıvan meyitxanasında. Müayinədən çıxarıb, nəticələrimi kağız üzərinə köçürdüm.

Həəəə...burda, durnanı, necə deyərlər, düz gözündən vururam. Sərdar bəy əvvəlcə ağzını açıb nəsə demək istəyir mənə. Ağzı-dodaqları titrəsə də, qəribədir lap, dilindən bircə söz çıxmır nə üçünsə. Nəhayət, birdəfəlik susur. Lal bir baxışla mövzunu dəyişməyi xahiş edir.

***

Patoloqanatom, məhkəmə tibb ekspertləri üçün çox vacib sayılan “meyit qacaması” deyilən bir məfhum mövcuddur. Meyit qacaması, beyindən başlayıb, sonra daxili orqanlara keçir, sonra əzələyə, lap axırda dəri örtüyünə. 

- Virxov adlı bir rus həkiminin kəşf etdiyi bu qanunla, həəə, ölümün səbəbini, vaxtını dəqiq müəyyənləşdirmək mümkündü indi. Buna “parabioz” da deyərlər. Elmdə bunun minə yaxın izahı var. Məsələn, uzunsov beynin zədələnməsində meyit qacaması anında, ildırım sürəti ilə baş verir. Uzun sürən xroniki xəstəliklərdən sonra isə tam tərsinə, meyit qacaması olmaya da bilər.

- Naxçıvanda tək deyildim. Sülhəddin Əkbər də mənlə idi. O da patoloqanatom, məhkəmə tibb eksperti idi orda. Meyitlərdən sonra başlardıq siyasi söhbətlərə...

O, üzünü turşudub, dodaqlarını büzür əvəzində.

- Yox, nə danışırsınız. Əvvəllər belə idi. Şeyx Nəsrullahla səhv salmayın, xahiş edirəm bizləri. Qayıdaq o köhnə xatirələrimə.

- Hə... 80-ci illərdə “meyit qacaması” mövzusunda elmi referat yazıb onu SSRİ Müdafiə Nazirliyi məhkəmə-tibb mərkəzinin rəisi general-leytenant Tomilinə təqdim etdim. Məni ora işə dəvət edirdilər. O vaxtkı cari siyasi gündəm nə isə...araya girdi...axtarışlarım yarımçıq qaldı.

***

Amma ürəyinizi çox sıxmayın bu barədə. Sərdar bəyin elmi araşdırmaları indi də davam edir. Mətbuat xəbər verir ki, o, bu dəfə öz elmi kəşflərini Moskvaya, Müdafiə Nazirliyinə deyil, Ümumdünya Nobel Komitəsinə ünvanlayıb. Tədqiqatın adı “Kosmik dəyişmələr barədə nəzəriyyə”dir.

***

21 dekabr 2012-ci ildə, hamı bilir, kosmosda “planetlərin paradı” baş verib. “Sehirli xalat” filmindəki məşhur “”Qüdrətli xan həzrətləri! Qüdrətli xan həzrətləri! Göyün yeddinci qatında Ütəriyyə, Müştəri, Mürrix, Çəyvan və Nahid ulduzları təxti-tacımıza, səltənətimizə qarşı qorxulu vəziyyətdə asılıb qalıblar!" harayını bu paradın hələ 60-cı illərdə səslənən xəbərdarlığı kimi də qəbul etmək olar. Qısası, 21 dekabr tarixində bu parad nəticəsində kosmosda ciddi dəyişmələr baş verib. 26 min ildən bir kosmosda özünü göstərən bu parada astrofizika elmində “Rervolyutsiya” deyirlər. Bu cür inqilabdan sonra adətən kainat yeni fiziki qanunlar dövrünə qədəm basır.

Sənədin qısa məzmunu təxminən belədir -  “Kosmosdakı son dəyişkənliklər nəticəsində, sistemlər arasındakı Nyuton cazibəsi azalıb. Cazibənin azalmağına ekvivalent olaraq, qapalı səma sistemlərində daxili cazibə-imploziya artıb. Braun qanunlarına görə, sistemlər öz dayanaqlığını həmişə qoruyur. Nəticədə kəmiyyət dəyişmələri baş verir. Nəticə: demək, hər cisim, öz çəkisini azaltmalıdır. Və azaldır da.”

***

Sərdar bəydən əvvəl oxşar mövzuda rus alimi Valentina Mironovanın məqalələrini də oxumuşam. Cəlaloğlunun da, Mironovanın da nəticələri eynidir -  2012-ci il 21 dekabrdan sonra, dünyanı və kosmosu təşkil edən proton hissəciklərinin çəkisi azalıb. Hidrogen atomu 4 faiz kiçilib. Bu isə gələcəkdə bütün digər cisimlərə təsir edəcək. Maqnit sahəsinin strukturları da dəyişmək üzrədir və sair və ilaxır.

Bizdə hələlik bu, Sərdar Cəlaloğlundan başqa kimsəni həyəcanlandırmır. Kimsə qələmə əl ataraq bunu incələmir.

Sərdar bəy isə vallah, “Sehrli xalat” filmindəki tanış köhnə harayı yenidən diqqətimizə çatdırıb - “Qüdrətli xan həzrətləri! Qüdrətli xan həzrətləri! Göyün yeddinci qatında Ütəriyyə, Müştəri, Mürrix, Çəyvan və Nahid ulduzları taxt-tacımıza, səltənətimizə qarşı qorxulu vəziyyətdə asılıb qalıblar”.

Sərdarın, pianarın, münəccimlərin nigarançılığını, vallah, mən indi əvvəlkindən də yaxşı dərk edirəm.

Az qalıb, vallah, lap az...(musavat.com)