Oğlumun dostu məmur oğludu, atası nazir müavinidi.  Amma başqa məmur övladlarından fərqli olaraq universitet təhsili almış Zaur  orta səviyyəli, aşağı maaşlı bir işdə çalışır. Dostları da sadə, kasıb ailələrin övladlarıdı.  Baxmayraq ki, atası yüksək çinli məmurdu, amma heç vaxt həddini aşaraq, atasının səlahiyyətlərindən istifadə etmir. Əsgərlikdən dönəndən sonra atası özünün çox da baha olmayan avtomobilini oğluna verdi, özü isə xidməti avtomobildən istifadə etməyə başladı. Amma  bu oğlan çox vaxt işə də avtobusla gedir. Bir dəfə soruşdum ki, atan sənə niyə bahalı maşın almır? Cavab verdi ki, nə gərək var? Yarızarafat, yarıciddi dedim ki, “avtoşluq” edərsən. Zaurun cavabı belə oldu: ” Nəinki avtoşluq etmək, heç yol hərəkət qaydalarını da pozmuram. Atamın adının hallanmasını, mənə görə utanmasını istəmərəm”...

Bu gün cəmiyyətdə özünü  Zaur kimi abırlı, əxlaqlı aparan məmur, biznesmen oğulları azdı. Bu oğlanlar (hətta qızlar) nə qədər ali təhsilli, bir neçə xarici dil bilən olsalar da, dünyanın neçə-neçə ölkələrini gəzib dolaşsalar da çox adi, prmitiv mədəniyyətdən, normal davranış etikasından uzaqdırlar. Valideynlərinin müxtəlif yollarla topladığı  sərvətlə  Avropa, Amerika qitəsini başdan-başa gəzsələr də, səhər və axşam yeməklərində ən bahalı restoranların yuxarı başında otursalar da yarımçıq tərbiyələrinin,  cılız əxlaqlarının qabığından çıxa bilmirlər. Meşşan təbiətli bu övladların davranışı cəmiyyət üçün çox zərərlidir. Hələ onu demirəm ki,  səviyyəsiz əxlaqlarının kökündə möhkəmlənən bütün yaramazlıqlar özlərindən  çox, vəzifəli, səlahiyyətli valideynlərinə zərbə vurur. Bunu anlamırlar, ya da ki, vecsiz, məsuliyyətsiz hərəkətləri ilə nə qədər aşağıda durduqlarının fərqində  olmaq hissindən məhrumdurlar.

Məmur-oliqarx və biznesmen balalarının əksəriyyəti atalarının kreslosuna söykənərək istədiklərini edir,  ətrafdakılara qarşı münasibətdə böyük-kiçik yeri bilmirlər. Dəbdəbəli  həyata o qədər aludə olublar ki, sadə insanların varlığı onlar üçün  heçə bərabərdi. Bahalı avtomobillərini az qala təyyarə sürəti ilə idarə edirlər. Özlərini cəmiyyətin üst pilləsinə aid etsələr də, əslində əxlaqları alt qatın çirkabı qədər dəyərsiz və ucuzdu. Onlar dövlətə və dövlətçiliyə də təhlükə yaradırlar. Belələrinə cəmiyyətdə “harınlar” damğası  nahaqdan vurulmayıb. Bir neçə il əvvəl prezident İlham Əliyev vəzifəsindən, cəmiyyətdəki mövqeyindən sui-istifadə edən məmurları tənqid edərkən davranışlarında  həddini aşan övladları haqqında “qudurğan” sözünü söyləmişdi. 

 Amma yenə də bəziləri bundan dərs almayıb, yenə də övladlarının özbaşınalığı, “mənəm-mənəmliyi” gündəmdən düşmür. Tez-tez mətbuat səhifələrində, televiziya ekranlarda və radio efirlərində törətdikləri avtoxuliqanlıq, yaxud da kimlərisə döymə faktları haqqında yazılır, danışılır. Sual olunur: görəsən məmur-oliqarxlar prezidentin iradəsini heçə sayır, yoxsa övladlarının “ipini yığa bilmirlər”? Hər iki hal ailə institunun formalaşması və inkişafı yolunda böyük əngəldi. Hələlik bu əngəli  bütövlükdə  aradan qaldırmaq çox çətindi. 

Bunun ən mühüm səbəbi məmurların və biznesmenlərin qeyri-qanuni yolla  həddən artıq var-dövlət,  sərvət toplamalarıdı. Eləsi var ki, yaxtası, şəxsi təyyarəsi var. Təbii ki, beləsinin övladından daha normal davranış gözləmək sadəlövhlükdü. Dövlət qulluqçusunda hardandı bu qədər var-dövlət? Təkcə maaşla əlçatmaz dəbdəbə yaratmaq mümkündürmü?  Cavabı hər kəsə məlum olan sadəlövh sualdı, deyilmi?  Vaxtilə Əbülfəz Elçibəy  öz komandası haqqında demişdi: “Tankın qarşısında dayananlar, rüşvət qarşısında duruş gətirə bilmədilər”. Bu, doğrudan da belədir.  Heç kim etiraz etməz ki, bu günkü məmurların çoxu tank qabağına çıxmasalar da, rüşvətin qarşısında “farağat”  vəziyyətində dururlar. 

Övladın cəmiyyətdə özünü necə aparması ailədə aldığı tərbiyəyə bağlıdı. Uşaq gözünü açanda  evdə nə görürsə,  zaman - zaman onu çevrəsində tətbiq edir. Ziyalı, yaxud da  yüksək vəzifə daşımayan  ailə başçısı övladının tərbiyəsini  çox vacib iş hesab edir.  Belə ailələrdə dünyaya gələn oğlan və ya qız övladına başa salınır ki,  cəmiyyətdə, ictimaiyyətdə yerini bilsin, tutduğu mövqedən asılı olmayaraq hər kəsə hörmət etməyi bacarsın. Böyüklərə, yaxud da kiçiklərə münasibətdə subardinasiyanı saxlasın,  gördüyü  işin məsuliyyətini unutmasın, əxlaqi və etik davranış çərçivəsindən  qırağa çıxmasın. 

Amma məmur-oliqarx və biznesmen ailələrin çoxunda böyüyən övladların evdə  gördükləri, eşitdikləri imkan verir ki, getdikləri yerdə özlərinin primitiv əxlaq və tərbiyə kasadlığını nümayiş etdirsinlər. Bahalı restoranlarda  bir dəfəyə xərclədikləri pulların miqdarı  həmin restoranın bir günlük, bəzən də bir həftəlik xərcinə bərabər olur. Bahalı və təmtaraqlı avtomobillərinin sükanı arxasına oturarkən ətrafı unudur,   “avtoşluq” etməklə başqalarının rahatlığını pozurlar. Bir çox hallarda isə qəza vəziyyəti yaranır, ya da ki, ölümlə nəticələnən faciə baş verir. 

Necə-necə ananın göz yaşının ahına tuş gələn bu yaramazlara “dur” deyilsə də, durmurlar. Bu tərbiyəsizlikləri ilə sanki, ətrafdakılara demək istəyirlər ki, baxın,  mən  qorxmaz və cəsarətliyəm. Halbuki əyinlərinə sıravi əsgər paltarı geyinməyi təhlükə hesab edirlər. Avtoxuliqanlıq edən məmur oğullarının çoxu əsgərliyə getməyib. Bu gün onlar Qarabağa göndərilib əllərinə silah verilsə,  bəlkə də  qorxudan ürəkləri partlayar. Əsgər yeməyinin dadını bilməyən bu “gül balalar” həyatın sərt üzünü görmədiklərindən, sərt sınaqlara da hazır ola bilmirlər.

Elə vəzifəli şəxslər də var ki, övladları xaricdə yaşasalar da doğulduqları Azərbaycan Respubliksının təbliği ilə məşğul olur, orada ölkəsinin müsbət imicini formalaşdırmağa çalışırlar. Bu, sevindiricidi, hər kəsin ürəyindən xəbər verən bir haldı. Amma təəssüf ki, belələri azdı, barmaqla sayılacaq  qədərdi. Çoxluq təşkil edən harınlar, qanun-qaydanı vecinə almayanlar isə törətdikləri yaramaz hərəkətlərinin  bir başqa “həzzini” yaşayırlar: qiyməti yüz minlərlə ölçülən avtomobillərinin şəklini, restoranlarda  xərclədikləri pulun miqdarını sosial şəbəkələrdə paylaşaraq, az qala intim həyatlarını da ictimaiyyətlə bölüşmək istəyirlər. 

Əslində isə onlar Zaur kimi oğulların mənəviyyat ucalığına aşağıdan yuxarı boylananlardı. 

Həmçinin bu günlərdə bahalı  avtomobillə gənc qadını öldürən  14 yaşlı biznesmen oğlu da heç vaxt ləyaqət ucalığına qalxa bilməyəcək.