Son günlər Türkiyənin Suriya ərazisində başlatdığı yeni anti-terror əməliyyatı qardaş ölkədə olduğu kimi, ölkəmizdə da maraqlı izlənməkdədir. Bəs Türkiyənin Suriyada apardığı bu əməliyyatların təcrübəsi Qarabağda anti-terror əməliyyatına başlaması an məsələsi olan Azərbaycan tərəfindən də öyrənilməlidirmi? Ölkəmizin indiki məqamda Türkiyə ilə bütün mənalarda həmrəylik sərgiləməsinə ehtiyac varmı?
Moderator.az olaraq ADP sədri Sərdar Cəlaloğlu ilə söhbətimizdə bu və bu kimi məsələlərə aydınlıq gətirməyə çalışdıq.
-Sərdar bəy, Türkiyə bu günlərdə Suriyada “Sülh çeşməsi” adlı yeni anti-terror əməliyyatına start verib. Sizcə Azərbaycanın Türkiyə ilə həmrəylik nümayiş etdirməsi nə dərəcədə məntiqli və arzuedilən olardı?
-Azərbaycan hökuməti təcili surətdə Türkiyənin Suriyada həyata keçirdiyi anti-terror əməliyyatında haqlı olduğunu elan edən bəyanat yaymalıdır. Bununla yanaşı, Türkiyəyə hər cür – mənəvi, hərbi, iqtisadi və s. dəstək verməyə hazır olduğunu bildirməlidir. Bu, olduqca vacibdir. Azərbaycan xalqı bu çəyin günlərdə türk xalqının yanında olmalıdır. Onun dərdini, qayğılarını bölüşməlidir. Çünki Türkiyə bizim strateji müttəfiqimizdir.
-Sizcə Türkiyənin Suriyada apardığı anti-terror əməliyyatlarından Azərbaycanın çıxarmalı olduğu hansısa dərs varmı? Türk ordusunun Suriyadakı əməliyyat təcrübəsinin öyrənilməsi Qarabağ müharibəsində faydalı ola bilərmi?
-Türkiyənin bu addımı bu kimi prblemlərlə üzləşən bütün dövlətlər üçün presidentdir. Bu, Azərbaycanın işğal edilmiş torpaqlarında anti-terror əməliyyatı həyata keçirmək üçün də bir nümunədir. Baxmayaraq ki, Türkiyə işğal edilmiş ərazidə yox, başqa bir dövlətin ərazisində ona təhdid yaradan qüvvələrə qarşı mübarizə aparır. Türkiyənin apardığı bu mübarizə beynəlxalq hüquqa tamamilə uyğundur. Azərbaycan isə işğal edilmiş torpaqlarında özünə qarşı yaranan təhdidi aradan qaldırmalıdır. Bu istiqamətdə Azərbaycanın da ciddi addımlar atması vacibdir. Lakin təəssüflər olsun ki, biz hələ ki, bu cür addımlara şahid olmuruq.
-Bəzi siyasilər iddia edir ki, elə məqamlar var ki, beynəlxalq hüquq Azərbaycanın Qarabağ məsələsindəki fəaliyyətini məhdudlaşdırır, bunu bir növ qəlibə salır. Necə hesab edirsiniz, milli məsələlərdə milli maraqlar, yoxsa beynəlxalq hüququn prinsipləri əsas götürülməlidir?
-Beynəlxalq hüququ əlində əsas götürüb öz milli hüquqlarından, maraqlarından imtina etmək səfehlikdən başqa bir şey deyil. Çünki beynəlxalq hüquq öz gücünü itirib. Ermənilər bizim ərazimizi beynəlxalq hüquqa əsasən işğal etməyib ki... Ermənilərin işğalı beynəlxalq hüquqa uyğun deyil ki... Beynəlxalq hüquqda müharibəyə icazə vermirlər və ya müəyyən qadağalar nəzərdə tutulur. Bir tərəfdən dünyanın bütün xristian dövlətləri Ermənistanı müdafiə edir, halbuki, Ermənistan beynəlxalq hüququ pozub. Digər tərəfdən isə Azərbaycanın haqlı mövqeyini müdafiə etməli olan beynəlxalq təşkilatlar- Minsk qrupu, Rusiya, ABŞ, Fransa açıq şəkildə Azərbaycanın deyil, Ermənistanın yanında durub.
-Sərdar bəy, sizcə bütün aparıcı dövlətlərin təcavüzə məruz qalanın deyil, işğalçının yanında yer almasına səbəb nədir?
-Bunlar xristian təəssübkeşliyi sərgiləyir, Ermənistan ərazisinin genişləndirilməsinə çalışırlar. Əvvəlcə ruslar Azərbaycan torpaqları hesabına bir erməni dövləti yaradıblar. Zaman-zaman bu erməni dövlətinin ərazisini yenə də Azərbaycan torpaqları hesabına genişləndiriblər və bu gün də buna cəhd edirlər. Məqsəd isə Qafqazda türk kimliyini aradan qaldırmaq, onu zəiflətmək, Türkiyə ilə Orta Asiya türklərinin əlaqəsini pozmaq və Turan birliyini, bütövlüyünü ortadan qaldırmaqdır.
Macarıstandan Çinə qədər bütün bu bölgə, hansı ki, dünyanın “qızıl ortası” hesab edilir, türk kimliyinin mövcud olduğu ərazilərdir. Dünyada bir çox nəzəriyyələr var ki, bu nəzəriyyələr dünyadakı insanların türklərdən əmələ gəldiyini sübut edir. Hər dörd nəfərdən birinin qanı Çingiz xanın qanı ilə eynidir. Çüngizin isə xalis türk olması elmi şəkildə sübut olunub.
-Lakin demək olar ki, bütün dünya Çingiz xanı türk deyil, minqol hökmdarı kimi tanıyır...
-“Monqol” sözünün mənası qədim türk dilində “əsgər” deməkdir. Bu, xalqın adı deyil. Sadəcə olaraq, döyüşən əsgərlər gəlib Avropanı zəbt edəndə özlərinə “monqol”, yəni “əsgər” deyiblər. Odur ki, onları digər xalqlar da bu adla tanıyıb. Onlar elə biliblər ki, “monqol” sözü xalqın adıdır. Bu gün bizim tanıdığımız monqollar da mənşə etibari ilə ilə türklərdir.
“Kitay” sözü də Kitay tayfasının adı ilə bağlıdır. E. ə.V mininci illərdə orada Xan imperiyası olub. Xan imperiyası da türklərin, Kitayların imperiyası olub. Ona görə də ölkənin də adı Kitay olub. Sonradan isə çinlilər orada hakimiyyətə ələ keçiriblər və bu ərazidə ikinci bir ad əmələ gəlib. Kitay türk adıdır. Türk hökmranlığı dövründə əraziyə verilən addır. Çin adı isə sonradan bu əraziyə verilib.
-Dünya güclərinin türk dünyası ilə bağlı yürütdüyü siyasətin mahiyyəti nədən ibarətdir? Ümumiyyətlə, türk dünyasına qarşı həqiqətən də aparıcı güclər tərəfindən bəlli bir siyasət yürüdülürmü?
-Bu gün dünyada türklərlə bağlı strateji siyasət aparılır. Bu siyasətin mahiyyəti isə bundan ibarətdir ki, mümkün qədər əfasanəvi Turan, müasir dillə desək, türklərin yayıldığı bölgəni parçalamaq, onların bir-biri ilə əlaqəsini kəsməkdir. Orta Asiya türklərini orada əzmək, Türkiyəni Anadoluda əzmək, Azərbaycanı Qafqazda əzmək bu siyasətin nüvəsini təşkil edir. Bu gün gedən siaysətin mahiyyəti bundan ibarətdir.
-O zaman demək olarmı ki, Qarabağ məsələsi sadəcə Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının problemidir?
Ardı var
Seymur ƏLİYEV
