Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının Bakıda keçirilən VII Zirvə Görüşündə Qazaxıstanın birinci prezidenti Nursultan Nazarbayev Türk Şurasının Fəxri Sədri seçilib. Bu barədə Bakıdakı sammitdə Azərbaycan prezidenti açıqlama verib. Azərbaycanın dövlət başçısı bildirib ki, Qazaxıstanın sabiq prezidenti bu Türk dünyasında əlaqələrin inkişafı, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının yaradılmasında böyük xidmətlərinə görə seçilib.

Qeyd edək ki, Nazarbayev uzun illərdir mediada və siyasətçilərin çıxışlarında “türk dünyasının ağsaqqalı” kimi qeyd olunur. Bakı sammitində bu ünvan necə deyərlər rəsmiləşdi. Nursultan Nazarbayev uzun illər Qazaxıstana rəhbərlik etdikdən sonra bu il vəzifəsindən çəkilib. Ancaq Qazaxıstan lideri ölkəsi üçün bir mənada qurucu lider olmaqla yanaşı türkdilli ölkələr arasında əlaqələrin qurulması, inteqrasiya və bir sıra məsələlərdə türkdilli ölkələri müdafiə etməsi diqqət çəkib. Onun 2016-cı il aprel müharibəsindən sonra Ermənistanla bağlı mövqeyi, MDB və KTMT çərçivəsində Ermənistana təzyiq etməsi erməni mətbuatında dəfələrlə qeyd olunub. 2017-ci ildə erməni ekspertləri Ermənistanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında baş katibliyə gələ bilməməsinin səbəbkarının Nazarbayev olduğunu iddia edirdilər.

Erməni ekspertlər iddia ediblər ki, Nazarbayev Bakı səfərində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə razılaşaraq erməni namizədin qurumun baş katibliyinə gətirilməsinin önünü kəsiblər. Hətta 2016-cı il aprel müharibəsindən sonra KTMT-nin İrəvanda keçirilməsi planlaşdırılan toplantısı məhz Nazarbayevin səbəbindən baş tutmamışdı.

Hətta 2017-ci ildə Reuters Agentliyi yazırdı ki, İrəvanla rəsmi Astana (Bu ildən Nur Sultan - K.R.) arasında münasibətlər Azərbaycanla Ermənistan arasında aprel müharibəsi zamanı gərginləşib. Nazarbayev o zaman İrəvanda baş tutmalı olan Gömrük İttifaqının sammitinin ləğv edilməsini tələb edib. İrəvanda Nazarbayevin bu addımı qəzəblə qarşılanıb. Ermənilər KTMT üzvü olan Qazaxıstanın Azərbaycana dəstək verməkdə ittiham edilib.

Qazax liderinin Türkiyə ilə də əlaqələri yüksək səviyyədədir. Ankaranın ən mərkəz yerlərindən birində parlamentin ilk binasının yaxınlığında Nazarbayevin heykəli qoyulub. Türkiyə prezidenti Bakıya gələrkən yolda jurnalistlərə açıqlamasında Nazarbayevin türk dünyasının ağsaqqalı adlandırıb.

Yeri gəlmişkən, 2015-ci ilin noyabrında Rusiyaya məxsus hərbi təyyarə Suriya-Türkiyə sərhədində vurulmasından sonra iki ölkə münasibətləri pisləşəndə Nursultan Nazarbayev Ankara və Moskva arasında buzlərin əriməsində mühüm rol oynayıb. Nazarbayev Ərdoğanın Putinə məktub yazması və bu məktubun Kremldə qəbul olunmasında mühüm rol oynayıb. Həmin vaxt Türkiyə prezidentinin sözçüsü İbrahim Kalın “hörmətli Nazarbayev dostluğunu göstərdi, təşəkkür edirik” demişdi. Eyni zamanda Nazarbayev 15 iyul hərbi qiyamından sonra Türkiyə hökumətini dəstəkləyib və Ankaraya səfər edən ilk xarici ölkə prezidenti olub. Eyni zamanda Qazaxıstan prezidenti Suriya münaqişəsinin həllində vasitəçilik edib, Rusiya, Türkiyə və İran prezidentlərinin iştirakı ilə Astanada keçirilən və sonradan “Astana prosesinin” başlamasına səbəb olub.

Nursultan Nazarbayev 1940-cı ildə Qazaxıstanın keçmiş paytaxtı Almatı şəhəri yaxınlığında yerləşən Çemolqan kəndində anadan olub. Ukraynada polad metallurgiyası sahəsi üzrə təhsil alıb. 1967-ci ildə Karaqanda Texniki Universitetindən məzun olub. 1992-ci ildə Rusiya Elmlər Akademiyasında iqtisadiyyat üzrə dokturluq dissertasiyası müdafiə edib. Təhsildən sonra Qazaxıstanın şimalında yerləşən Temirtau mədənlərində çalışıb. 1962-ci ildə Kommunist Partiyasının üzvü olub. 1967-ci ildə Karaqanda metallurgiya müəssisələrində, 1976-cı ildə isə vilayət partiya komitəsində ikinci katib işləyib. 1984-cü ildə Qazaxıstan SSR-in baş naziri seçilir. 1989-cu ildə isə Qazaxıstan Kommunist Partiyasının baş katibi seçilib. “Yenidənqurma dövründə nüfuzlu lider kimi Qorbaçova yaxın olub, hətta Qorbaçovun ona vitse-prezident vəzifəsi təklif etdiyi, lakin Nazarbayevin qəbul etmədiyi bildirilir. 1990-cı ildə Nazarbayev SSRİ Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosunun (Politbüro) üzvü olub. 1991-ci ildə Qorbaçova qarşı çevrilişi dəstəkləyib, 1991-ci ildə ”Politbüro" üzvlüyündən istefa verib.

1991-ci ildə Nazarbayev Qazaxıstanın prezidenti seçilib. Daha sonra 1999 və 2005-ci il seçkilərində iştirak edərək qalib gəlib. 2007-ci ildə Qazaxıstanda referendum keçirilib və yalnız iki dəfə prezident seçilməyə icazə verən maddə ləğv olunub. Eyni zamanda prezidentlik müddəti 7 ildən 5 ilə endirilib. Bundan sonra 2011 və 2015-ci illərdə keçirilən seçkilərdə Nazarbayev yenidən namizəd olub və seçilib.

Nazarbayev Qazaxıstanın neft və qaz sənayesini, infrastrukturu inkişaf etdirdi. Ölkənin paytaxtını Almatından şimal-qərbdə yeni tikdirdiyi Astana şəhərinə köçürdü. Ancaq eyni zamanda haqqında korrupsiya və xarici banklardakı vəsaitlərə sahib olması iddiaları ortaya atılıb. Buna baxmayaraq ölkəsində böyük nüfuz sahib olub. Nazarbayev eyni zamanda Qərb ölkələri, eləcə də Rusiya, Çin və İran kimi ölkələrlə də yaxşı əlaqələrə sahib olub. Bu səbəbdən də İranla “altılıq” ölkələri arasında 2013-cü ildə başlayan nüvə danışıqları və daha bir çox beynəlxalq tədbirlər Qazaxıstan paytaxtında keçirilib.

İndi isə Nazarbayev dünyada nadir rastlanan bir siyasi statusa sahib olub. Türkdilli ölkələrin ağsaqqalı, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının sədri seçildi. Bu addım ilk növbədə türkdilli ölkələr arasında əlaqələrin daha da inkişafı, münasibətlərdə vasitəçi-ağsaqqal kimi ənənənin formalaşması və ən nəhayət dünyada yeni bir dövlətlər ittifaqının yaranmasının ayaq səsidir.(musavat.com)