Koronavirus xəstəliyinə görə ölkədə tətbiq edilən karantin rejimi rəssam Yusif Mirzədən də yan keçməyib. Çünki o, sadəcə rəssam deyil, həm də müəllimdir. Koronavirus pandemiyasına görə isə Azərbaycanda dərslər dayandırılıb.

Yusif Mirzə 1959-cu ildə Laçın rayonunun Sadınlar kəndində anadan olub. Orta təhsilini Laçında, ali təhsilini Bakıda alıb, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda bədii qrafika ixtisasına yiyələnib, rəngkarlıqdan diplom müdafiəsi edib. Hələ tələbə ikən rəssamlıqla ciddi məşğul olmağa başlayıb. Rəssam kimi formalaşmasında müəllimi və dostu, ustadı, Azərbaycanın xalq rəssamı Nadir Əbdürrəhmanovun böyük rolu və təsiri olub.

Yusif Mirzə institutu bitirəndən sonra Laçın rayonunun Ağanus və Qarıkaha kənd orta məktəblərində müəllim, Laçın Şəhər Mədəniyyət Evində, Laçın Xalq Teatrında rəssam işləyib. 1987-ci ildən Bakıya köçüb.

1988-ci ildən erməni təcavüzünə qarşı mübarizədə ön sıralarda olub, ərazi özünümüdafiə batalyonu dəstələrinin tərkibində torpaqlarımızın müdafiəsində bacardığını edib.

1997-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü olan Yusif Mirzə rəngkarlıq, qrafika, heykəltəraşlıqla, eyni zamanda pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olur.

Söhbətimizə elə karantin məsələsindən başlayırıq.

- Əhvalım normaldır. Hətta deyərdim ki, yaxşıdır. Narahatlığım var. Bu da təbiidir. Alışmadığımız bir şəraitdə, karantin dövründə nə edəcəyimi, hansı işlərimin ardınca gedəcəyimi qərarlaşdıra bilmirəm. Emalatxanda bir az problemlər var. Bu vaxtlar soyuq olur, işləyə bilmirəm. Çətin bir dövrdür. Sadəcə hər kəs kimi gözləyirəm ki, bu virusun sonu olacaqmı? Ümidvaram ki, ötüb keçəcək və həyat normal axarına düşəcək. Emalatxanada əlimə payızda işlədiyim balaca bir rəsm keçdi. O qədər də əhəmiyyət vermədiyim kiçik bir rəsm. Rəsmə baxdım və məni bir az heyrətləndirdi. Sanki bu günlərin narahatlığına, həyəcanına çəkilmiş bir illüstrasiyadır. Rəsm monotipiya deyilən texnikada işlənib. Bu maraqlı bir texnikadır, rənglərlə yalnız bir rəsm işləyirsən. Bu rəsm texnikasında sonda nə çıxacağı, nə olacağı məlum deyil. Belə bir obrazın ortaya çıxması maraqlıdır. Buna sənət öncəgörmələri demək olar. Belə bir öncəgörmə əvvəl başqa bir rəsmimlə də bağlı baş vermişdi. Bakı buxtasında vikinq gəmisini çəkmişdim. Bir müddət sonra  doğrudan da Norveçdən, İsveçdən belə bir qrup səyyah vikinq gəmisi ilə Azərbaycana gəldi. Falçılara, ekstrasenslərə, baxıcılara o qədər inanmasam da sənət öncəgörmələri, sənətkarların güclü fantaziyaları faktdır.

- Maraqlı şeylər, kitablar, əsərlər, sənətlər, yerlər, ölkələr və s. çoxdur. Lap çox. Məncə, daha çox maraqlı olanlar insanlardır. Üstəlik də yaradıcı insanlar. Mən təkcə yaradıcı sənət adamlarını nəzərdə tutmuram. Sadə peşə sahibi də öz işinə yaradıcı münasibət bəsləyirsə, öz işinin ustası, sənətkarıdır. Qayıdaq suala. Əgər kimsə nəyəsə maraqlı deyilsə, bunun mütləq bir səbəbi var. Mən kim üçünsə maraqlı deyiləmsə, bunun özü maraqlıdır. Həm də istəməzdim ki, hamı üçün maraqlı olum və mənim rəsmlərim, fikirlərim hər kəsə maraqlı olsun. Çünki insanların zövqləri, düşüncələri, dünyaya baxışları çox fərqlidir. Və bunlar da dəyişir. Bu da təbiidir. Hər şey dəyişir, inkişaf edir, bəzən yeni mahiyyət, məzmun qazanır. Mən rəssamam və məncə, çoxlu insan var ki, mənim rəsmlərimi sevir. Özü də dünyanın bir çox ölkəsində. Çindən tutmuş İngiltərəyə, Kanadaya, Amerika Birləşmiş Ştatlarına, Sinqapurdan tutmuş Rusiya, Ukrayna, Skandinaviya ölkələrinə qədər. Bir rəssam kimi sənətimə, yaradıcılığıma maraq göstərən insanlar da mənim üçün maraqlıdır. Onların marağı, münasibəti mənim üçün təkcə maraqlı deyil, həm də qiymətlidir. Bu maraq, münasibət yaradıcılığa bir təkan verir, yeni-yeni əsərlər, rəsmlər üzərində düşünməyə və çalışmağa sövq edir.

Ən maraqlı şeylərdən biri müəllifi olduğun rəsmlərlə qarşılaşmandır. Hansısa bir sərgidə, kolleksiyada, kiminsə evində. Belə xoş, məmnunluq doğuran hallarla daha çox Norveçdə rastlaşmışam. Kiminsə evinə qonaq çağırırdılar və gedib evin ən gözəl yerlərində asılmış rəsmlərini görəndə bir anlıq xoşbəxtlik, sevinc duyğusu səni bürüyür. Düşünürsən ki, sənin yaradıcılığın, axtarışların, hisslərin, həyəcanların boşuna getməyib. Rəsmlərin kiməsə zövq verir, onun könlünü oxşayır. Məsələ onda deyil həmin adam o rəsmə nə qədər pul ödəyib. Rəsm bahalıdır, yoxsa yox. Məsələ ondadır ki, sənin rəsmlərin yaradıcılığın kimlər üçünsə sevinc, zövq bəxş edir. Elə insanlar var ki, onlar sənət aşiqidirlər. Sənətin pərəstişkarıdırlar. Son dərəcə maraqlı, özünəməxsus, həm də çox yüksək səviyyəli poeziyaya malik mərhum şairimiz Vaqif Səmədoğlu belə insandı. O, mənim emalatxanama gələr, dolanıb baxardı, bir az söhbət edərdik və çıxıb gedərdi. Ona mane olmamağa çalışırdım. Hiss edirdim ki, emalatxana, onun havası, ruhu onun üçün maraqlıdır. Bir dəfə dedi ki, emalatxanaların xüsusi qoxuları var və o, bu qoxuları sevir. Mən maraqlı adamam, yoxsa yox? Yaxşı olardı buna başqaları fikir bildirsənlər. Məncə, hər bir insanın maraqlı tərəfləri var. Sadəcə insanı anlamaq lazımdır.

- Mən öz sənət yönümdən, istiqamətimdən, üslubumdan kifayət qədər danışmışam. Ola bilər ki, bəzi fikirlərim təkrar kimi görünə bilər. Ümumiyyətlə hər bir rəssamın, yaradıcı insanın müxtəlif dövrləri, müxtəlif silsilələri olur. Bilmirəm bu ilhamdırmı, sənət təşnəsidirmi, yaradıcılıq yüksəişidirmi... Heç nə düşünmədən ruhunda, düşüncəndə olan təlatümləri, həyəcanları reallaşdırmaq istəyirsən. İşləyirsən, çalışırsan. Bir müddət sonra hər şey ötüb keçir və görürsən ki, çox gözəl şeylər qalıb. Mən müxtəlif səpkilərdə işləməyi sevirəm. İncə, zərif tonlarla da çalışıram, parlaq dekorativ rənglərlə də, bəzən monoton rənglərlə də. Sadəcə cizgilərlə də. Bəzən eksperimentlər eləməyi xoşlayıram. Sənət adamı özü üçün çərçivələr qoymamalıdır. Düşündüklərini, arzusunda olduqlarını həyata keçirməlidir. Mənim sənətimə, yaradıcılığıma marağı olan insanlar çox yaxşı bilirlər ki, ilk öncə Qobustan qayaüstü rəsmləri ənənələrini müasir rəssamlığa gətirmişəm. Çoxları o zaman deyirdi ki, bu rəsmlər primitiv rəsmlərdir. Mən heç nəyə baxmayaraq işləyirdim, çalışırdım. Daha sonra müsahibələr verdim, məqalələr yazdım. Sübut etməyə çalışdım ki, arxaika primitivlik deyil, baxmayaraq ki, primitiv sənətin özü də çox maraqlıdır, ən azından hamımızın yaxşı tanıdığı Pirosmanin yaradıcılığı buna sübutdur. Mənim qayaüstü rəsmlər ənənələrindən bəhrələnməyim ilk öncə norveçli sənət maraqlıları arasında böyük diqqətə səbəb oldu. Norveçlilər rəsmlərimə çox böyük maraq göstərdilər. Bu rəsmlər Norveçdə dönə-dönə çap olundu, müsahibələr verdim. Bir çox rəsmim Norveçdə kolleksiyalara düşdü. Mənim Qobustan silsiləsindən iki rəsmim ABŞ da, bir kolleksiyada Pablo Pikasso və Rufino Tamayonun rəsmləri ilə bir sırada asılıb. Bunu mənə kolleksiyaçının özü söylədi. O mənim emalatxanamda olmuşdu və rəsmlərimi çox bəyənmişdi. Söhbətimiz zamanı məlum oldu ki, onun zəngin kolleksiyası var. Bu kolleksiyada Amerika avanqardının çox böyük nümayəndələrinin, Uorxollun, Pollokun, Rauşenberqin və digər məhşur sənətçilərinin əsərləri var. Ronald E.Moor adlı bu cənab şairdir. Mənim qamışdan düzəltdiyim qələmə böyük maraq göstərən cənab Moor elə bu qələmlə mənə öz nəfis çap olunmuş kitabını avtoqrafla hədiyyə etdi. Rəsmlərimin belə bir kolleksiyada olması, dünyada məhşur olan böyük sənətkarların əsərləri ilə bir sırada dayanması, şübhəsiz, xoşdur və bir rəssam olaraq, yaradıcı insan olaraq düzgün yolda olduğuna inam yaradır.

Bir maraqlı cəhəti də qeyd etmək istəyirəm. Pablo Pikasso böyük rəssamdır, dahidir. Mən onun yaradıcılığını diqqətlə öyrənmişəm. Qobustan silsiləsi üzərində çalışdığım dövrdə Pikassonun bu arxaik üsluba bənzər qrafik rəsmləri diqqətimi çəkdi. Pikasso arxaik tərzli, üslublu rəsmlərlə maraqlanmış və çoxlu rəsm çəkmişdi. Bu rəsmlərin bir hissəsi Qobustan rəsmlərinə bənzəyir. Mən bu rəsmləri sonra gördüm. Artıq Qobustan silsiləsi üzərində bir xeyli işləyəndən sonra. Həmin silsilədən olan rəsmlər dünyanın bir çox ölkəsinə gedib çıxandan, kolleksiyalarda öz yerini alandan sonra. Mən bunu Pikasso ilə Qobustanda görüşümüz adlandırdım. Maraqlıdır ki, Pikasso bu nöqtəyə gəlib çıxıb, amma nədənsə davam etdirməyib. Başqa maraqlı yollarla gedib. Başqa gözəlliklər, qəribəliklər yaradıb. Mən məsuliyyət və təvazökarlıq hissini unutmadan deyirəm. Bu yolu, təsviri sənətdə arxaik minimalizm yolunu davam etdirdim və çox maraqlı nəticlərə gəlib çıxdım. İndi mənim rastıma çıxır, bu üslubda rəsmlər çəkirlər, suvenirlər, müxtəlif məmulatlar hazırlayırlar. Amma onlar bu üslubun dərinliyini, mahiyyətini bilmir, çox üzdən gedirlər. Əsl sənətin dərinliyi və hüdudsuzluğu var. Bir çoxları hətta mənim kompozisiyalarımdan, rəsmlərimdən plagiatlıq da edir, bəzən obrazları olduğu kimi köçürürlər. Əvvəl-əvvəl bu məni əsəbləşdirirdi. Axı bu sadəcə oğurluqdur. Amma bu sonra o qədər çoxaldı ki, əhəmiyyət verməməyə başladım. İndi isə tamailə adi yanaşıram. Mənim yaradıcılığımdan, rəsmlərimdən plagiatlıq edənlər adlar aldılar, biznes etdilər. Bu sözlərimin də məsuliyyətinin arxasındayam və həmin adamlara da sübut edə bilərəm. Sənətlə məşğul olanlar yaxşı bilirlər ki, plagiatlıq sənətdə geniş yayılır. Müəllif hüquqlarını qorumaq cəhdləri də bir elə effekt vermir. Təkcə Qobustan silsiləsindən deyil, mənim başqa əsərlərimdən də çox zaman plagiatlıq edirlər. Yenə deyirəm: indi belə plagiatları adi bir şey kimi qəbul edir, demək olar ki, əhəmiyyət vermirəm. Əgər kimlərsə mənim sənətimdən  nələrisə götürərək adlar alırlarsa, özlərini reklam edirlərsə, xeyir götürə bilirlərsə, olsun. Mən onlardan təşəkkür-filan da gözləmirəm. Əsl həqiqəti bilənlər bilir, bilmək istəməyənlər də özlərini elə göstərirlər ki, guya bilmirlər. Amma elə onlar da bilirlər. Bilməyənləri də, Molla Nəsrəddin demiş, öyrətmək lazımdır ki, bilsinlər.