Dünyanı cənginə alan koronavirus pandemiyası insanları təkcə ölümlə deyil, həm də onları işsiz və gəlirsiz qoyması ilə hədələyir. Pandemiyanın dünya iqtisadiyyatına vurduğu misilsiz zərbənin fəsadlarının yaxın aylarda özünü daha qabarıq göstərəcəyi gözlənilir.

Böyüklü-kiçikli minlərlə şirkətin fəaliyyətinin zəiflədiyi və ya tamamilə dayandırıldığı bir vaxtda işəgötürənlərin ağır sınaq qarşısında qaldığı və beləliklə də işsizlərin sayının artacağı şübhəsizdir.

Artıq Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) bununla bağlı həyəcan təbili çalmağa başlayıb...

Qurum pandemiyanın yaratdığı çətinliklər üzündən şirkətlərin fəaliyyətinin zəifləməsi, bəzi hallarda isə tamamilə dayanması səbəbindən insanların iş yerlərini itirdiklərini və bunun gələcək aylarda daha da genişlənəcəyini bildirib. BƏT rəsmilərinin açıqlamalarına görə, proses belə davam edərsə dünyadakı işsizlər ordusuna nə az, nə çox – 195 milyon yeni işsizin qoşulması qaçılmazdır. Təşkilat ölkələri bu təhlükənin qarşısını almaqda təxirəsalınmaz tədbirlər görməyə çağırıb.

Artıq pandemiyanın işsizliklə bağlı fəsadları dünya iqtisadiyyatının ruporu hesab edilən Avropa məkanında özünü göstərməyə başlayıb.

Avropa Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının (ETUC) baş katibi Luca Visentininin təşkilatın saytında yerləşdirilən son hesabtında durumun indidən kritik vəziyyətdə olduğu bildirilib. Onun sözlərinə görə, Avropa Birliyinə daxil olan dövlətlərdə 15 milyondan çox insan artıq öz işini itirib. Baş katib bunu AB ölkələri hökumətlərinin vaxtında gərəkli tədbirləri görməməsi ilə izah edib və lazım olan 500 milyard avroluq dəstək paketini vaxtında təmin etmədikləri ilə əsaslandırıb.

Luca Visentini deyib ki, əgər AB təcili sözügedən iqtisadi yardım paketini qəbul etməsə, böhran daha da dərinləşəcək və idarəolunmaz hala gələcək.

Qeyd edək ki, ayrı-ayrı ölkələr bu problemi özünəməxsus formada həll etməyə çalışırlar. Misal olaraq, Türkiyədə hökumət işəgötürənlərə işçiləri ən azı qarşıdakı 3 ayda işdən çıxarmamaq və ödənişli məzuniyyətə göndərməklə bağlı təkliflər paketi təqdim edib.

Azərbaycan hökuməti də böhranın əvvəlindən müxtəlif dəstək tədbirləri həyata keçirməyi planlaşdırıb. İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov bir müddət əvvəl işəgötürənərə işçiləri saxlamaq barədə çağırış etdi və bunun üçün lazım olan dəstəyin göstəriləcəyini bildirdi.

Bütün bu dəstək proqramlaırının arxasında isə Prezidentin bununla bağlı  sərəncamı və ayırdığı vəsait dayanır.

Lakin böhranın uzun müddət davam edəcəyi təqdirdə nə baş verəcək, şirkətlər bu fədakarlığa davam gətirə biləcəklərmi? Ayrılan vəsait qeyr-rəsmi çalışan insanları əhatə etmədiyinə görə, bu kateqoriyadan olan on minlərlə insanın durumu necə olacaq? Bizi də qarşıda işsizlik böhranı gözləyirmi? Azərbaycanda son durum necədir?

Cavabı tam aydın omayan suallar hələki çoxluq təşkil edir...

Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqası İcraiyyə Komitəsinin sədri Sahib Məmmədov hesab edir ki, rəsmi olaraq hələlik statistika yaxşı olsa da, Azərbaycanda özünüməşğulluq sahəsində çalışan insanların işsiz qaldığı artıq faktdır:

“Pandemiya ilə bağlı bütün dünyada əmək bazarında vəziyyət pisləşib. BƏT-in hesabatlarında da bu özünü göstərir. Avropada da işsizlərin sayı artmaqda davam edir.

ƏHSMN-nin məlumatına görə, bizdə muzdla işləyən, rəsmi əmək müqaviləsilə çalışanların sayında hələki ciddi azalma müşahdə edilmir.

Ancaq qeyri-formal əmək bazarının itkilərə məruz qaldığı artıq faktdır. Onların çoxu özünüməşğulluqla fəaliyyət göstərən insanlardır ki, indi onların işsiz qaldığını söyləmək üçün hansısa rəsmi rəqəmə ehtiyac yoxdur. Onların hamısının hazırda işsiz qaldığı göz önündədir. Buraya gündəlik qeyri-rəsmi işlə məşğul olan, fəhləlik edən, rayonlardan gəlib daş karxanalarında, tikintidə işləyən və sair on minlərlə insanlar vardır ki, indi onların hamsısı oturub evdə”.

S. Məmmədovun sözlərinə görə, Prezidentin məlum sərəncamı ilə kiçik sahibkarlıqla rəsmi olaraq məşğul olan strukturlardakı işçilərə dövlət dəstək edəcək, ancaq qeyri-formal çalışanların haqqında belə optimist danışmaq mümkün deyil.

Taleh

Moderator.az