Avqustun 9-da Belarusda sayca altıncı prezident seçkiləri keçiriləcək. Bu gün ölkədə “sükut günü”dür. Seçkiöncəsi bu ölkə daxilində ciddi gərginlik yaşanır. Belarusun hazırkı prezidenti Aleksandr Lukaşenko növbəti müddətə öz kürsüsünü qorumağa çalışır.

Amma bu dəfə Lukaşenko üçün hər şeyin asan olmayacağı açıq görünür. Belə ki, indiyədək müttəfiqi hesab etdiyi Rusiya ilə münasibətlər son zamanlar kəskin şəkildə pisləşib. Babarikonun həbsinin ardından iyulun 28-dən 29-na keçən gecə 33 nəfər Rusiya vətəndaşının - 32-nin Minsk yaxınlığında, bir nəfərin isə ölkənin cənubunda “ÇVK Wagner”in döyüşçüləri adı altında həbs edilməsi gərginliyi daha da artırıb.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin Təhlükəsizlik Şurasını çağıraraq, rusların Belarusda saxlanmasını əsassız adlandırıb və onların tezliklə azad olunacağına ümidlərini bildirib. Onun mətbuat katibi Dmitri Peskov tutulanların Minsk üzərindən tranzit olaraq İstanbula getdiklərini və qanunsuz bir şey etmədiklərini söyləyib: “Bu, seçki öncəsi bir klounluq və sirkdir”.

Dövlət Dumasının MDB ölkələri üzrə komitəsinin sədr müavini Konstantin Zatulin isə BBC ilə söhbətində Belarus rəsmilərinin muzdlular barədə dediklərini cəfəngiyat sayıb: “Lukaşenko öz kürsüsündə həddindən çox oturub, geniş xalq etirazları ilə qarşılaşıb və indi axmaq hərəkətlər edir. Rusiya vəziyyəti sakitləşdirməyə çalışır, lakin Xarici İşlər Nazirliyinin açıqlamalarına görə, Lukaşenkonun bu illər ərzində ona kömək edən Rusiya Federasiyasından bu cür istifadə etdiyindən razı deyil”.

Zatulinin fikrincə, muzdlular əhvalatı Belarus prezidentinə inandırıcı qələbə qazana bilməyəcəyi təqdirdə seçkiləri ləğv etmək imkanı verir.

Rusiya rəsmilərinin dilindən səslənən belə fikirlər açıq şəkildə göstərir ki, şimal qonşumuz “Batka” ilə yola davam etmək fikrində deyil. Artıq iş o yerə çatıb ki, indiyə qədər keçirilən seçkilərin hər birində Lukaşenkonun prezidentliyində Rusiyanın əlinin olduğunu iddia edən Belarus müxalifəti bu dəfə nəinki susqun görünür, Kremlə yönəlik tənqidi fikir belə səsləndirmir. Bu fakt çox şeyi deməyə əsas verir.

Ekspertlərin Lukaşenko üçün 9 avqust tarixinin necə keçəcəyi ilə bağlı proqnozları birmənalı deyil.

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu Rusiyanın belə, çətin seçim qarşısında qaldığını söylədi: “Belarusda prezident seçkisindən sonra hadisələrin inkişafının bir neçə ssenarisi mümkündür. Birinci ssenari odur ki, Belarusun müstəqillik tarixində ilk dəfə olaraq müxalifətin təşkilatlanmasına və güclü seçki kampaniyası keçirməsinə baxmayaraq, Aleksandr Lukaşenko yenidən özünü prezident elan edir. Bu zaman müxalifətin ölkənin müxtəlif şəhərlərində etirazları başlayır. Lukaşenko bu etirazların ”Maydan" hərəkatına çevrilməməsi üçün polisə mitinqləri və küçə yürüşlərini dağıtmaq əmrini verəcək. Bu zaman Qərb kəskin bəyanatlar verəcək və Avropa İttifaqının Belarusa qarşı yeni sanksiyaları gündəmə gələcək. Bunların baş verməməsi üçün Lukaşenko maksimum ona çalışacaq ki, polis mitinq və küçə yürüşlərini dağıdarkən zorakılığa yol verməsin.

Elxan Şahinoğlu: “Kreml pislə ən pis arasında pisi seçmək məcburiyyətində qalacaq”

İkinci ssenari odur ki, Lukaşenko müxalifətin və müxalifətin ətrafına toplanan fəal gənclərin etirazına tab gətirməyərək siyasətdən kənara çəkilir. Onun öz istəyi ilə hakimiyyətdən gecədəyini proqnozlaşdırmıram. O, sonadək müqavimət göstərəcək. Ən maraqlısı bu halda Kremlin Lukaşenkonun müxalifəti yenidən əzərək hakimiyyətini qorumasına reaksiyasının necə olacağıdır? Lukaşenko son illər Kremllə münasibətləri gərginləşdirib. Üstəgəl, Belarus polisinin Rusiyanın muzdlu “Vaqner” qruplaşmasının üzvlərini həbs etməsi də Kremllə Lukaşenko arasındakı münasibətləri gərginləşdirib. Buna baxmayaraq, Kreml Lukaşenkonun növbəti dəfə prezident kürsüsünü qorumasını tanıyacaq. Əlbəttə, Rusiya Belarusda Lukaşenkonun daha sözəbaxan liderlə əvəz olunmasını istəyərdi. Ancaq prezident kampaniyasında bir Lukaşenko var, bir də ona rəqib olan qərbpərəst müxalifət. Buna görə də Kreml pislə ən pis arasında pisi seçmək məcburiyyətində qalacaq. Lukaşenko da buna ümid edir. Prezident seçkisindən sonra Lukaşenko yenidən Kremllə münasibətləri nisbətən normallaşdırmaq üçün böyük ehtimalla “Vaqner” muzdlularını Rusiyaya qaytaracaq. Lukaşenkonun yenidən prezident kürsüsünü qoruması Avropanın xoşuna gəlməsə də, Vaşinqton Lukaşenkoya qarşı ehtiyatlı mövqe ortaya qoyacaq. Birincisi, indiki ABŞ Administrasiyasını müxtəlif ölkələrdə demokratiya məsələləri az maraqlandırır, ikincisi Vaşinqtona Belarus hakimiyyətində daima Kremllə qovğa içində olan Lukaşenko tipində şəxs lazımdır. Lukaşenko da mahir siyasətçi kimi Moskva ilə Vaşinqton arasındakı mövcud ziddiyətlərdən istifadə edərək, həm də iki qütb arasında oyun oynayacaq".

Əhəd Məmmədli: “Xalq Lukaşenkonu dəstəkləyir”

Siyasi şərhçi Əhəd Məmmədli Belarus xalqının Lukaşenkonun tərəfində olduğunu qeyd etdi: “Rusiya nə Lukaşenko, nə də Belarusla vidalaşacaq. O yenidən prezident seçiləcək, Moskva da onunla hesablaşacaq. Necə ki, Lukaşenko Moskva ilə hesablaşır. Pandemiya dövründə Lukaşenko heç bir karantin elan etmədi və bu sınaqdan demək olar ki, üzüağ çıxa bildi. O, Belarusu daxili təminatla təmin edib. Belarus kənd təsərrüfatı ilə özünü dolandıra bilir. Ölkənin kənd məhsullarını əsasən Rusiya MDB ölkələrinə ixrac edir - o cümlədən Azərbaycana. Son illərdə Rusiyanın ekspansiya siyasətinə əks addım olaraq Avropa Birliyi və ABŞ Belarusa emissarlarını göndərməyə, münasibətlər qurmağa başladı. Fikir verirsinizsə, axır vaxtlar Qərb əvvəlkindən fərqli olaraq daha az Lukaşenkonu diktator adlandırır. Üstəlik onu Rusiyanın Ukraynaya etdikləri qorxutmaya bilməzdi. Yuxarıda qeyd etdiyim nüanslar Avropa Birliyi və Belarusu bir-birlərinə yaxınlaşdırdı. Lukaşenko son çıxışında Rusiyanı yenə də qardaş və ən yaxın ölkə adlandırdı. Və bu da təbiidir. Amma sətiraltı Rusiyanın nə etmək istədiyini də vurğuladı. Belarus indi Rusiyaya qarşı açıq şəkildə çıxan deyil və düz də edəcək. Lukaşenko Nazarbayev tipli balans siyasəti aparır. Rusiya ilə müttəfiq, lakin Qərblə də yaxın ünsiyyət qurmağa çalışır. Düzü də budur, əks halda Ukraynanın vəziyyətinə düşə bilər. Lukaşenko son çıxışında Rusiyaya qardaş dedi, lakin Belarusun müstəqilliyini də son anadək qoruyacağını söylədi. O, Rusiyanı qardaşlıqdan daha çox Belarusa partnyor gözü ilə baxmaqda qınadı. Rusiya indi Lukaşenkonu devirən deyil. Buna bir neçə səbəb var. Xalq Lukaşenkonu dəstəkləyir. Üstəlik, rusların Belarusda Lukaşenkonu əvəzləyə biləcək güclü, nüfuzlu liderləri, siyasi təşkilatları yoxdur. Rusiyanın özü də asan dövrlər yaşamır. İqtisadi sanksiyalar ardınca pandemiya onsuz da Rusiyada çətin sosial vəziyyəti daha da ağırlaşdırıb. Putinin reytinqi Krımın anneksiyasından əvvəlki kimi aşağı səviyyəyə düşdü. Xabarovskda çoxminlik silsilə mitinqləri, etirazları da göstərmək olar. Bütün bunlar onu göstərir ki, Putin üçün daxildəki problemlərini həll etmək indiki vaxtda daha vacibdir. O, bütün iş-gücünü atıb Lukaşenkonu devirməyə qalxan deyil”.(Musavat.com)