Bu fakt bir daha KTMT-nin formal hərbi-siyasi konqlomerat olduğunu təsdiqləməklə yanaşı, Ermənistanın təcavüzkar xarici siyasətinin MDB məkanında müdafiə edilmədiyini, faktiki olaraq onun tək qaldığını nümayiş etdirir. Bunun başqa bir təsdiqi kimi İrəvanın əsas müttəfiqi sayılan Rusiyanın son vaxtlar təcavüzkar ölkəni saya saymayaraq Azərbaycana müasir döyüş maşınları və sistemləri satması hesab oluna bilər. 

Maraqlıdır ki, erməni ictimai-siyasi dairələrində Kremlin bu hərəkətləri sərt qarşılansa da, ölkə rəhbərliyi səviyyəsində, rəsmi formada Moskvaya hələ hər hansı irad bildirilməyib. Həmçinin KTMT-nin Soçi sammitində Sərkisyan bu haqda danışmağa cürət etməyib. Məlum məsələdir hansı səbəbdən. Görünür, o üzdən bunu dolayı üsulla, Qırğızıstan-Qazaxıstan “kartı ilə” eləməyə çalışıb.

Qırğızıstan isə heç şübhəsiz, Qazaxıstanla birgə KTMT-nin zəif həlqələridir. Təkcə ona görə yox ki, bu iki ölkə TürkPA-nın, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının da üzləridir və onları ərazisi işğala məruz qalan Azərbaycanla tarixi, mədəni, dil və tale ortaqlığı birləşdirir, həm də suveren ölkələr kimi onların öz prioritet maraqları var. Hərgah, Rusiya bütün postsovet ölkələri kimi Qırğızıstana da güclü təzyiqlər göstərmək yolu ilə onu özünün yaratdığı başqa birliklərə də qoşmağa çalışır. 

Belə birliklərdən biri demək olar, kağız üzərində mövcud olan Gömrük İttifaqıdır. Lakin tanınmış qırğız politoloqu Mars Sariyevə görə, Moskvanın buna asanca müyəssər olacağı mümkün deyil (vesti.az). Onun sözlərinə görə, son 20 ildə ölkə öz sənayesini itirərək praktik olaraq aqrar məmləkətə çevrilib və əhali əsasən Çin mallarının re-idxalı hesabına yaşayır: “Bu ticarətə olduqca çox adam cəlb olunub və onlar ehtiyat edirlər ki, Qırğızıstanın Gömrük İttifaqına qoşulması ilə həyat səviyyələri aşağı düşə bilər. Bu mənada İttifaqa girməklə bağlı ölkədə polemikalar gedir. Mən əmin deyiləm ki, yaxınlarda Qırğızıstan Gömrük İttifaqının tamhüquqlu üzvü ola bilər”.

Qarabağda yeni müharibənin başlayacağı təqdirdə Ermənistanla birgə KTMT-nin üzvü olan Qırğızıstanın mövqeyinə, rəsmi İrəvanın Düşənbədən gözləntilərinə, lap dəqiqi, hərbi əməliyyatlarda hansı formada iştirakına gəlincə, politoloq bunu istisna edib: “Çünki Qırğızıstan dəfələrlə bəyan edib ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası tərəfdarıdır. Ona görə də Qarabağ konfliktində iştirak etməyəcək. Tamamilə eyni mövqeyi Qazaxıstan və Tacikistan ortaya qoyub. KTMT-nin zəifliyi ondadır ki, əgər münaqişə Mərkəzi Asiyada baş versə, çətin ki, Belarus və ya Ermənistan öz hərbi qüvvələrini oraya göndərsinlər...”

Rusiyalı tanınmış politoloq, Rusiya Hərbi Politoloqlar Assosiasiyasının eksperti, Plexanov adına Rusiya İqtisadi Universitetinin politoloğiya və sosiologiya kafedrasının dosenti Aleksandr Perenciyev isə Dağlıq Qarabağda müharibəni real hesab edir. O hətta dəqiq tarix də söyləyir - gələn il, fevral, Soçi olimpiadası zamanı.

Ekspert ehtimalını belə əsaslandırır: “Birincisi, bu, Azərbaycan cəmiyyəti və siyasi elitasında problemin həllinin uzanmasından yana artan gərginliklə bağlıdır. Bu problemi dolyasıyla prezident İlham Əliyev Putinin Bakı səfərinin yekunlarına həsr olunan mətbuat konfransında ifadə edib - BMT-nin Dağlıq Qarabağ ərazisindən işğalçı qüvvələrin çıxarılması barədə dörd qətnaməsini yada salmaqla. İkincisi, dünya iqtisadiyyatı tədricən durğunluğa doğru gedir və bu, ciddi şəkildə artıq Rusiyanın, Güney Qafqaz ölkələri də daxil, bütün postsovet dövlətlərinin iqtisadiyyatında özünü göstərməkdədir. Staqnasiyadan yayınmağın bir üsulu da əfsus ki, müharibədir. Təsadüfi deyil ki, Rusiyada artıq gələcək mümkün müharibəyə fəal hazırlıqlar gedir: Ali Baş Komandanın İdarəçiliyi yaradılır, Dövlət Dumasında hərbi dövrdə vergi tutulması barədə qanun layihəsi müzakirəyə çıxarılıb, müharibə variantında dövlət və özəl strukturlar tərəfindən silahlı qüvvələrin yanacaqla təminat sistemi formalaşdırılır və s”.

Ekspert müharibəni gələn ilin qışında zəruri edən üçüncü amil kimi “Azərbaycan ordusunun erməni ordusu ilə müqayisədə qış hərbi kampaniya zamanı özünü daha inamlı hiss eləməsi ilə” əlaqələndirir: “Dördüncüsü, o zaman Rusiyanın əsas güc və vasitələri Soçi Olimpiadası iştirakçılarının təhlükəsizliyini təmin eləməyə yönələcək. Bu isə Rusiya silahlı qüvvələrinə Ermənistan -Azərbaycan hərbi konfliktinə operativ müdaxiləsini əngəlləyə bilər”.

Lakin politoloq sadalanan şərtlərin mütləq müharibəyə gətirəcəyi qənaətində deyil: “Söhbət, sadəcə, mümkün olandan, ehtimaldan gedir. Bu cür neqativ ssenarinin qarşını almaq, hər şeyi ölçüb biçmək, Dağlıq Qarabağın kimə məxsusluğunu bildirmək üçün hələ siyasətçilərin vaxtı var”.

Hərbi və siyasi ekspert Azərbaycanla Ermənistanın hərbi potensialını da müqayisə edib. Onun fikrincə, tanklar, zirehli maşınlar və döyüş təyyarələrində Azərbaycanın üstünlüyü var: “Azərbaycan ordusu döyüş idarəçiliyi və rabitə baxımından daha üstün sistemlərlə təchiz edilib. Hər iki ordunun şəxsi heyəti yaxşı döyüş hazırlığına malikdir. Həmçinin silahlar və hərbi texnika sahəsində Azərbaycan ordusunun üstünlüyü mövcuddur. Ancaq bu üstünlük çox böyük deyil”.

Sonda politoloq bir daha sülhün istənilən müharibən yaxşı olduğuna diqqət çəkərək deyib: “Minsk Qrupu ölkələri, həmsədrlər vacibdir ki, vaxt itirmədən fəal işə keçsinlər. O sırada pis olmaz ki, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi artıq indidən Suriya məsələsindəki kimi bu məsələdə də eyni müdriklik, diplomatik çeviklik və yüksək peşəkarlıq göstərsin. Hərbi konfliktin alovunu ən yaxşısı, rüşeymində söndürməkdir, nəinki genişmiqyaslı müharibə alovunu söndürmək”.

Moderator.az