Rumıniyanın Yassı Dövlət Universiteti və Qazaxıstanın Lev Qumilyov adına Dövlət Universitetinin Rus filologiyası kafedrasının təşkilatçılığı ilə Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın yaradıcılığına həsr olunan onlayn elmi konfrans keçirilib. “Kamal Abdullanın çoxşaxəli yaradıcılığı dünya ədəbiyyatı kontekstində” adlanan konfransda Moskva Dövlət Pedaqoji Universiteti, Qazaxıstan Dövlət Universiteti, Kişinyov Pedaqoji Universiteti, Tbilisi Dövlət Universiteti, Yassı Dövlət Universiteti və Ukrayna Sum Dövlət Universitetindən alimlər, o cümlədən, tələbə, magistr və doktorantlar iştirak edib.

Yassı Dövlət Universitetinin dosenti, tanınmış tərcüməçi və ədəbiyyatşünas alim Lüdmila Bejenarunun moderatorluğu keçirilən və Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın 70 illik yubileyinə həsr olunan konfransda yazıçının yaradıcılığı bir neçə aspektdə təhlil olunub.

İngilis, rus və rumın dillərində təqdim olunan məruzələrdə müəllifin “Yarımçıq əlyazma”, “Sehrbazlar dərəsi” romanı, eləcə də “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının tədqiqinə həsr olunan elmi fəaliyyəti, poeziyası, dramaturgiya yaradıcılığı ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb. Milli ədəbiyyat və mədəniyyətlərin müasir dialoqunun dünya mədəni məkanına inteqrasiyası haqqında danışan alimlər qloballaşma, millilik, ənənəvi modellərdən təcrid, Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyətinin zəngin və hələ də kifayət qədər yaxşı öyrənilməmiş mifopetik keçmişi haqqında maraqlı fikirlərini konfrans iştirakçıları ilə bölüşüblər. Məruzəçilərə görə, Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın yaradıcılığının əsasını Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyətinin zəngin keçmişi təşkil edir.

“Sehrbazlar dərəsi” romanının rumın dilinə tərcüməçisi olan L. Bejenaru əsərə ölkəsində olan maraqdan danışıb, romanın ideyası haqqında, cavab axtardığı suallar ətrafında məruzə ilə çıxış edib. O, yazıçının əsərlərinin türk, rus, ingilis, fransız, alman, gürcü, ispan, polyak, portuqal, italyan, ukrayna, fin, ərəb, yapon, monteneqro, litva, bolqar, qazax, qırğız və başqa dillərə tərcümə olunduğunu konfrans iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb. L.Bejenaru Kamal Abdullanın pyeslərinin Azərbaycan, Gürcüstan, Estoniya teatrlarında səhnəyə qoyulduğunu sözlərinə əlavə edib, müəllifin “Ruh” və “Bir, iki, bizimki” pyesləri haqqında danışıb. Daha sonra Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin Himayəçilik Şurasının sədri kimi Kamal Abdullanın Azərbaycan multikulturalizminin dünyada təbliği istiqamətindən danışan tərcüməçi-alim artıq 4-cü ildir ki, Yassı Dövlət Universitetində “Azərbaycan multikulturalizmi” fənninin uğurla tədris olunduğunu deyib. L.Bejenaru Xalq yazıçısı Kamal Abdullanı əlamətdar 70 illik yubileyi münasibəti ilə rumın oxucularının adından təbrik edib.

Konfransda Ukraynanın Sum Dövlət Universitetinin əməkdaşı Anastasiya Çasovski “Kamal Abdullanın yaradıcılığının müasir qavranması və təhlili” adlı məruzə ilə çıxış edib. İngilis dilində təqdim olunan məruzədə Şərq mədəniyyəti, şaman-dərviş mədəniyyəti, bütün

zamanlarda insanlığı düşündürən məhəbbət və nifrət, müharibə və sülh, qisas və bağışlama, səadət və ruhi sakitlik axtarışı ilə bağlı məsələlər təhlil olunub: “Görkəmli yazıçı Kamal Abdullanın “Sehrbazlar dərəsi” romanında zamanın müxtəlif ölçülərinin uzlaşdırılmasını, çulğalaşmasını görürük. Bu roman mənə uşaq vaxtı oxuduğum və unuda bilmədiyim Şərq nağıllarının xoş təəssüratını bir daha xatırlatdı. Romanın fəlsəfi qatı, gizlin mətləblərə işıq tutma özəlliyi, insan psixologiyasının ən incə məqamlarını göstərmə məharəti onun ədəbi-bədii dəyərini daha da artırır”.

Rumıniyanın Yassı Dövlət Universitetinin alimi Liviya Kotorça “Yarımçıq əlyazma” romanını bədii və tarixi planda təhlil edib. O, qeyd edib ki, romanda tarixlə ədəbiyyatın həm mükəmməl tandemini, həm də sintezini görürük. Əsərdə tarix və ədəbiyyatın sərhədləri itsə də, müəllif öz yüksək sənətkarlığı ilə oxucunu xüsusi bədii priyomlarla xəbərdar edir.

Daha sonra Moskva Dövlət Universitetinin alimi Oksana Kozlova “Kamal Abdullanın romanlarının tərcüməsi və rus mədəni mühitindəki yeri” adlı məruzə ilə çıxış edib. Oksana Kozlova yazıçının rus dilinə tərcümə olunan “Yarımçıq əlyazma”, “Sehrbazlar dərəsi”, “Unutmağa kimsə yox” romanlarına rus oxucusunun, eləcə də peşəkar və intellektual ədəbiyyat kəsiminin böyük marağından danışıb.

Kişinyov Dövlət Universitetinin əməkdaşı Qabriela Topor, Gürcüstan Dövlət Universitetinin alimi İndina Caqana Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın dilçilik, dramaturgiya, poeziya istiqamətindəki fəaliyyətini təhlil ediblər. Məruzəçilər bildirib ki, müəllif hər üç istiqamətdə böyük uğurlu əsərlər yaradıb, onlarda fəlsəfəni, dünyanı və insanlığı maraqlandıran suallara cavab tapmaq olur.

Daha sonra Rumıniyanın Yassı Dövlət Universitetinin alimi Kristina Veskeuçan “Sehrbazlar dərəsi – roman kainat” adlı məruzəsi dinlənilib. Alim 2019-cu ildə Buxarestdə keçirilən beynəlxalq kitab yarmarkasında “Sehrbazlar dərəsi” romanının təqdim olunduğunu xatırladıb. Hər il keçirilən yarmarkada 400-dən çox rumın və xarici nəşriyyatlar, tipoqrafiyalar, mədəniyyət mərkəzləri və institutlar, ədəbi agentliklər, kitabxanalar və s. təmsil olunur. Üç mindən çox müəllifin iştirak etdiyi kitab yarmarkasında 26 ildir ki, Azərbaycandan yeganə müəllif olaraq Kamal Abdullanın adı çəkilir: “Məmnuniyyətlə deyə bilərəm ki, “Sehrbazlar dərəsi” romanına bizim universitetin tələbələrinin böyük marağı var. Ümumiyyətlə, dünyanın 20-ə yaxın dilə tərcümə olunması göstərir ki, Kamal Abdullanın yaradıcılığına təkcə öz ölkəsində yox, dünya ədəbi-intellektual müstəvisində də maraq böyükdür. Kamal Abdulla intellektual nəsrin, intellektual ədəbiyyatın görkəmli nümayəndəsi kimi öz ölkəsində və dünyada dilçi, ədəbiyyatşünas alim kimi də qiymətləndirilir. Dekabr ayında Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın 70 illik yubileyi qeyd olunacaq. Bu münasibətlə sevimli yazıçını rumın oxucuları, ədəbiyyatçıları adından ürəkdən təbrik edirik. Gənc yazıçılar və alimlər onun yaradıcılığını yaxşı öyrənməlidirlər. Çünki bu, onlar üçün vacib örnəkdir”.

Daha sonra konfrans öz işini “Rumın tələbələrinin yazıçı Kamal Abdulla ilə dialoqu” adlı dəyirmi masa ilə davam edib. Dəyirmi masada yazıçı həyat və yaradıcılığı, ədəbi və mədəni məsələlərə münasibəti, müasir gəncləri düşündürən problemlər, Rumıniya və Azərbaycan münasibətləri, Azərbaycan mulikulturalizmi, poeziya, dramaturgiya istiqamətində tələbələrin suallarını cavablandırıb. Onlayn görüşdə 2019-cu ildə Rumniyanın Mərkəzi Kitabxanasında Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın kitablarından ibarət keçirilən sərginin video-roliki nümayiş olunub, Buxarestdə “Sehrbazlar dərəsi” romanının təqdimatında lentə alınan videomaterial göstərilib, müəllifin şeirləri tələbələrin ifasında Azərbaycan və rumın dillərində təqdim edilib.

Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdulla konfransın keçirilməsinə görə təşkilatçılara təşəkkürünü bildirib. O, öz çıxışında Azərbaycanın erməni işğalçıları üzərində qazandığı tarixi qələbəyə diqqət çəkib, ölkəmizdəki multikultural mühit haqqında danışıb. K.Abdulla qeyd edib ki, Azərbaycan öz əzəli torpaqlarını düşməndən geri alıb, işğaldan azad olunan ərazilərdə yaşamaq üçün quruculuq işləri aparılır: “Qarabağ qədim Azərbaycan torpağıdır, qədim mədəniyyət mərkəzidir. Azərbaycan tarixən multikultural ölkə olub. Burda həmişə müxtəlif xalqlar bir yerdə yaşayıblar, öz mədəniyyətlərini, adət-ənənələrini azad, sərbəst şəkildə ifadə ediblər, yaşadıblar. Bu multikultural atmosfer bu gün də davam etməkdədir. Bakıda Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi yaradılıb. Bu mərkəzin təşkilatçılığı ilə dünyanın bir çox ölkəsində “Azərbaycan multikulturalizmi” fənni tədris edilir. Bununla yanaşı, mərkəz Multikulturalizm yay-qış məktəbləri təşkil edir. Böyük məmnuniyyətlə Yassı Universitetinin tələbələrini Azərbaycan Multikulturalizmi məktəbinə dəvət edəcəyəm. Gənc alimlər azərbaycanlı həmkarları ilə birlikdə Azərbaycan multikulturalizmini araşdıracaq, müzakirə edəcək, öyrənəcəklər. Onlar ölkəmizə gələndə buradakı multikultural atmosferi öz gözləriylə görəcəklər”.

Kamal Abdulla əlavə edib ki, Azərbaycan multikulturalizmi haqqında bir neçə sanballı kitab çap olunub, ölkəmizdəki multikultural mühiti öyrənmək istəyənlər üçün bu vəsaitlər vacib rol oynayır.

Sonda akademik Kamal Abdulla ədəbiyyatla peşəkar müstəvidə məşğul olan alimləri dinləməkdən, onlarla həmsöhbət olmaqdan, müzakirə aparmaqdan məmnun olduğunu deyib: “Konfransda çox gözəl, dərin, intellektual, eyni zamanda çox səmimi çıxışlar oldu. Alimlər mənim yaradıcılığımı müxtəlif istiqamətlər təhlil etdilər. Hesab edirəm ki, bu təkcə mənim yaradıcılığımdan bəhs edildiyi üçün yox, eyni zamanda müqayisəli ədəbiyyat, mədəniyyətlərin bir-birinə inteqrasiyası baxımından da əhəmiyyətli, faydalı oldu.Mən bütün çıxışlarda peşakarlıq hiss etdim. Gənc alimlərin, ədəbiyyatşünasların hazırlıqlı olduğunu gördüm. Bu, məni sevindirdi. Çıxışlardan anladım ki, onlar məni yaradıcılığıma yaxından bələddilər. Hesab edirəm ki, Azərbaycan Dillər Universiteti ilə Yassı Universiteti, eyni zamanda Rusiya, Qazaxıstan, Gürcüstan, Moldova, Ukrayna universitetləri arasında gələcəkdə də sıx, intensiv əlaqələr olmalıdır”.