44 günlük Vətən Müharibəsi nəticəsində odumuzun əldə etdiyi tarixi qələbə, ərazi bütövlüyümüzün təmin edilməsi ölkəmizin qarşısında yeni vəzifələr müəyyənləşdirib ki, bunlardan da biri işğaldan azad edilən torpaqlarımızda nəəhng quruculuq işlərinin reallaşması, orada həyatın yenidən canlandırılmasıdır.
Maraqlıdır, Qarabağın azadlığı, orada kənd təsərrüfatının, iqtisadiyyatın inkişafı bütövlükdə ölkəmizin inkişafına öz töhfəsinə verəcəkmi?
Moderator.az-a açıqlama verən millət vəkili Tamam Cəfərova Qarabağın böyük iqtisadi potensiala malik olduğuna diqqət çəkdi:
“Qarabağ Azərbaycan üçün böyük iqtisadi potensiala malikdir. 1 dekabr tarixində xalqa müraciət edərək Laçının azad edilməsi, həmçinin qələbəmiz münasibəti ilə hər kəsi bir daha təbrik edən Cənab Prezident İlham Əliyev həmçinin xalqa gələcək planlarla bağlı məlumat vermişdir. Cənab Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, Bəyanatın tələbləri icra edilir. 10 noyabr tarixindən sonra Laçın rayonunun tamamilə ermənilər tərəfindən boşaldılmasına qədər keçən dövrdə baş tutan proseslərdə Bəyanatın icrasının ölkə rəhbərliyinin siyasi şəristəsi ilə təmin edilmişdir. Artıq Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonlarından ermənilər çıxarılaraq, tamamilə işğaldan azad edildi. Artıq razılaşmadan irəli gələrək digər məsələlərin icrası ilə bağlı növbəti mərhələ başlanılır.
Bundan sonra nə baş verəcək?.Azad olunmuş ərazilərdə hansı fəaliyyət baş tutacaq? Növbəti addımlar nədir? suallarını cavablandıran deputat bildirdi ki, cənab Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyev həm azad olunmuş rayonlara səfərləri zamanı, həm xalqa son müraciətində bu məsələlərə toxunub:
“Əlbəttə, işğaldan azad edilmiş torpaqlarda mövcud olan mənzərə böyük çətinliklər yaradır. Çünki hər tərəf dağıdılıb, infrastruktur dağıdılıb, binalar sökülüb, inzibati binalar sökülüb. Hazırda o yerlərdə yaşamaq üçün şərait yoxdur. Ancaq biz o bölgələri, bütün rayonları bərpa edəcəyik, vətəndaşlarımızın normal həyatı üçün bütün addımları atacağıq. Bildiyiniz kimi, ilk layihələr artıq icra edilməyə başlanmışdır. Prezidentin ehtiyat fondundan müvafiq vəsait ayrılmışdır. Füzuli-Şuşa avtomobil yolunun, Bərdə-Ağdam dəmir yolunun tikintisi artıq başlanmışdır. Bu, onu göstərir ki, biz bu işləri maksimum səmərə ilə və eyni zamanda, qısa müddət çərçivəsində planlaşdırırıq ki, vaxt itirmədən bütün işləri təşkil edək”.
Bu sözlər Prezident cənab İlham Əliyeva məxsusdur”.
Tamam Cəfərova qeyd etdi ki, artıq müvafiq dövlət qurumu da yaradılıb və bu işlərin hamısı koordinasiya şəklində aparılacaqdır:
“Cənab Prezident İlham Əliyev 24 noyabr tarixində noyabrın 10-da imzalanan Bəyanatda nəzərdə tutulmuş müddəaların icrasından irəli gələn, habelə Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində sosial-iqtisadi, humanitar, təşkilati və digər təxirəsalınmaz məsələlərin həlli, eləcə də bu sahədə fəaliyyətin əlaqələndirilməsi məqsədilə Əlaqələndirmə Qərargahının yaradılması ilə bağlı Sərəncam imzalamışdır. Sözügedən Qərargahın fəaliyyəti ilə azad olunmuş bölgələrdə hədəflənən layihələr və infrastrukturun yenidən qurulması, habelə digər addımların atılması mərkəzləşdirilmiş formada aparılacaqdır.
Bildiyiniz kimi, ilk layihələr artıq icra edilməyə başlanmışdır. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə infrastruktur layihələri icra edilir. Cənab Prezidentin göstərişi ilə əsaslı layihələr hazırlanır və ilkin addım olaraq fəaliyyətə başlanılıb. Böyük dirçəlişin ilkin başlanğıclarına start verilib. Bəli, neçə illər işğalda qalan, dağıdılan, viranə qoyulan yurd yerlərimiz tezliklə Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə tikinti-quruculuq, abadlıq meydanına çevriləcək, bu ərazilərdə yenə də sevinc, fərəh yaşanılacaq”.
“İşğaldan azad edilən ərazilərdə hansı sahələrin inkişaf potensialı var? Qarabağdakı inkişaf bütövlükdə ölkəmizin inkişafına nə verəcək?” suallarını cavablandıran millət vəkili bildirdi ki, işğaldan azad edilən ərazilərin inkişafı bütövlükdə Azərbaycanın inkişafının mahiyyətcə yeni pillləyə qədəm qoymasına, ölkəmizin daha sürətli tərəqqisinə səbəb olacaq:
“Qarabağ Azərbaycan üçün böyük iqtisadi potensialdır. Qarabağda kənd təsərrüfatı, sənaye və iqtisadiyyatın digər sahələrinin inkişafı üçün hər cür ehtiyatlar mövcuddur. Məsələn, işğal olunmuş ərazilər işğaldan əvvəl Azərbaycanda istehsal edilən kənd təsərrüfatı məhsullarının 35-40 faizə qədərini təmin edirdi. Təkcə Qarabağ ərazisində 250 min hektardan çox məhsuldar torpaq sahəsi mövcuddur və Azərbaycan işğaldan azad olunan torpaqlarda üzümçülük, tütünçülük, pambıqçılıq, baramaçılıq, meyvə-tərəvəz, bostançılıq və heyvandarlığın inkişafı üçün böyük potensiala sahibdir. Eyni zamanda, burada emal və ərzaq sənayesinin inkişafı potensialı var. Yəni, Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad edilməsi həm də ölkəmizdə ərzaq təhlükəsizliyinin təmininə ciddi töhfə verəcək.
Azərbaycanın işğaldan azad etdiyi ərazilərdə meşə, su və torpaq resursları aqrar sahə, emal sənayesi və turizmin inkişafı üçün böyük imkanlar yaradır. Cənab Prezidentin xalqa sonuncu müraciətində qeyd edilmişdir ki, Laçın rayonunda bizim 22 min hektar, Kəlbəcər rayonunda 24 min hektar, Zəngilan və Qubadlı rayonlarında 12 min hektar və işğaldan azad edilmiş Hadrut qəsəbəsində və Xocavənd rayonunun bir hissəsində də böyük meşə sahələrimiz var. Bu da bizim böyük sərvətimizdir.
İşğaldan azad edilmiş torpaqların və orada həyatın bərpası üçün çay resurslarımızın çox böyük əhəmiyyəti olacağını qeyd edən Tamam Cəfərova bildirdi ki, bizim 10-dan çox böyük və kiçik çayımızın mənbəyi işğaldan azad edilmiş torpaqlardadır. Bu çaylardan 4-nü xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Çünki bu çayların uzunluğu 100 kilometrdən çoxdur. Tərtərçay 200 kilometr, Bazarçay 180 kilometrə yaxın, Xaçınçay 120 kilometrə yaxın – bu 3 çay Kəlbəcər rayonunda yerləşir. Həkəri çayı da böyük çaylarımızdan biridir, uzunluğu 100 kilometrdən çoxdur. Bunun çox böyük əhəmiyyəti var. Artıq Cənab Prezident tərəfindən müvafiq göstərişlər verilib və su anbarlarının tikintisi nəzərdə tutulur. Bu, özlüyündə kənd təsərrüfatının inkişafına, ekoloji tarazlığın təmin edilməsinə çox böyük təsir göstərəcək amillərdən biridir.
Azad edilən ərazilərin iqtisadiyyatı yenidən qurulacaq və yeni texnologiyalar tətbiq olunacaq, bu isə iqtisadiyyatı daha məhsuldar edəcək. Həmin ərazilərin, xüsusilə Kəlbəcər və Laçının yeraltı və yerüstü təbii ehtiyatlarla zəngin olması, əlvan metal filizləri, qızıl, civə, xromit, perlit, əhəng, mərmər, əqiq, mineral sular və başqaları kimi çox yayılan faydalı qazıntılara malik olması, habelə geniş kurort-rekreasiya potensialına malik olması imkan verəcək ki, yeni təbii resursları dövriyyəyə cəlb etməklə Azərbaycan qərb bölgəsinin inkişafı, dağ-mədən sənayesinin, eləcə də metallurgiya kompleksinin yüksəlişini təmin etsin. Metallurgiyanın inkişafı isə Azərbaycanda bir sıra sənaye sahələri ilə yanaşı, həm də hərbi-sənayenin inkişafını sürətləndirəcək.
Bir sözlə, işğaldan azad olunan ərazilərdə "tikinti bumu” gözlənilir. Ərazilərimizin azad edilməsi nəticəsində biz qarşıdakı illər üzrə qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı verdiyimiz proqnozları yenidən işləməli olacağıq. Çünki Ordumuzun bu qələbəsi həm də qeyri-neft sektorumuzun daha sürətlə böyüməsinə təkan verəcək. Ərazilərin işğaldan tam azad olunmasının iqtisadi inkişafımıza təsiri çox böyük olacaq. İlkin hesablamamız göstərir ki, qarşıdakı illərdə Yuxarı Qarabağ və Kəlbəcər-Laçın iqtisadi rayonlarında əsas sahələr üzrə məhsulun ümumi buraxılışı 2 milyard manatdan çox arta bilər.
Bütövlükdə azad edilmiş bölgələrin iqtisadi potensialı, kənd təsərrüfatı, turizm potensialı çox böyükdür. Biz bu potensialdan məharətlə istifadə edərək Qarabağ bölgəsini nəinki Azərbaycanın, dünyanın ən gözəl bölgələrindən birinə çevirməliyik və əminəm ki, buna nail olacağıq”.
Seymur ƏLİYEV
