Həmin günü axşama yaxın biz saxlanılan yerə bir dəstə hərbçi yaxınlaşdı. Onlar Azərbaycan ordusunda xidmət edən hərbçilərə oxşamırdılar. Milliyətcə ya rus idilər, ya da ukraniyalı (sonradan öyrəndiymizə görə göy bretli bu hərbçilər Rusiya Müdafiə Nazirliyinin əks kəşfiyyat idarəsinin əməkdaşları imiş.) Onları tanımasaq da Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin bizimlə birlikdə saxlanılan əməkdaşları tanıyırdılar. İşin tərsliyindən Gəncə şəhərində Surət Hüseynovun rəhbərlik etdiyi qüvələr tərəfindən saxlanılan Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin əməkdaşlarını da biz tanımırdıq. Sürət Hüseynovun rəhbərlik etdiyi hərbçilər tərəfindən saxlanılan hər bir hərbçi eyni hərbi forma geymişdi. Heç kimdə fərqləndirici nişan yox idi ki, kimin kimliyi müəyyən edilsin. Biz ölkə daxilindədə o zaman birlikdə müəyyən tədbirlərdə iştirak etməmişdik ki, bir- birimizi tanıyaq. Yalnız 1993-cü il tarixində ölkə rəhbərliyi tərəfindən Gəncə Şəhərinə göndərilən Milli Qvardiyanın Xüsusi təyinatlı dəstəsinin üzvləri Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin Xüsusi təyinatlı dəstəsinin əməkdaşlarını tanıya bilərdilər. Çünki Milli Qvardiyanın Xüsusi təyinatlı dəstəsi Milli Təhlükəsizlik Nazirinin birinci müavini Sülhəddin Əkbərovun sərancamına göndərilmişdi. Şəxsən Milli Qvardiya alayının şəxsi heyəti Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin bir əməkdaşını da üzdən tanımırdı. Azərbaycan Respublikaında Sovet höküməti dövründə təhsil alan hər bir vətəndaş Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində xidmət edən vəsiqəsi olan süpürgəçini  də mühüm adam hesab edirdi. Sovet höküməti suquta uğrayandan sonrada Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində xidmət edənlərin yekəliyi xofu bu dövrdə yetişən insanların yadaşından silinməmişdi. Biz Surət Hüseynovun adamları tərəfindən dövlət rəhbərliyində xidmət edən, lakin qiyamçılarla gizli əlaqəsi olan mənəviyyatını satan xainlərin rəhbərliyi altında bu gün bu acınacaqlı vəziyyətə düşərək bir- birimizi tanımaq məcuburiyətinə düşmüşdük. Bizi bu vəziyyətə Sürət Hüseynovun əsiri edənlər, dövlətin dayağı olan iki güc strukturunun  əməkdaşlarının xidmət etdiyi dövlətin bel sütunu sayılan, prezidentin inanıb güvəndiyi, vəzifə sahibi təyin elədiyi  şəxslər bilərəkdən və yaxud bilməyərəkdən bu günə salmışdılar.

Azərbaycan dövətçiliyinin tarixində vətəni yolunda hər an özərini qurban verməyə hazır olan və bu yolda şəhid olmalarını əməlləri ilə sübut edən vətən övladları, müstəqiliyini yeni tapmış  Azərbaycan Respublikasınının iki dövət orqanlarının əməkdaşlarına həyatda yaşamaq üçün vətəninə xainlik etmək təklif olunurdu. Surət Hüseynovun rəhbərlik etdiyi qiyamçı hərbçilər tərəfindən  bizi saxladıqları beton zirzəmiyə sonradan bildiyimiz Rusiya  Xüsusi Təyinatlı hərbi dəstənin göy bretli əməkdaşları gəlmişdi. Milli Qvardiyaçılar onların kimliyini tanımasalar da respublikanın bizimlə Surət Hüseynovun qiyamcı dəstə üzvləri tərəfindən əsir götürülən MTN əməkdaşlarının bəziləri onları tanıyırdılar. MTN xüsusi təyinatlı dəstəsində xidmət edən bəzi əməkdaşlar bu gün bizim yanımıza gələn rus ordusunun xüsusi təyinatlı dəstəsinin üzvləri ilə vaxtilə Dağlıq Qarabağda rastlaşmışdılar. Onlar Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin  əməkdaşlarından bir neçəsini çölə çıxarıb nə barədəsə söhbət edirdilər. Biz hiss edirdik ki, bura gələn göy bretli hərbçilərlə MTN əməkdaşları ilə nə barədəsə söhbətləri alınmır. Bu zaman bura gələn göy bretli hərbçilərlə söhbət edən MTN əməkdaşlarından biri onlardan ayrılaraq bizə yaxınlaşmışdı. Mənə müraciət edərək sözü olduğunu bildirmişdi. O yavaşcadan mənə demişdi ki, bunlar Surət Hüseynovun adamları tərəfindən bura göndəriliblər, ölkə prezidenti Əbülfəz Elçibəyi tutmaq üçün şəhərdə onun yerini bilən bələdçi adam istəyirlər. Bu sözü eşidən kimi mən MTN-in həmin əməkdaşına demişdim ki,  get onlara de ki, ünvanı səhv salıblar. Satqınlar çoxdan çıxıb aradan. Burada qalanlar əsl kişidirlər. Əsli kişi olan  vətəninin atrıbutunu satmaz. Ölkə prezidenti bizim dövlət atriburutmuzdur. MTN və Milli Qvardiya əməkdaşları arasında satqın tapa bilməyən tanımadığımız göy bretli xüsusi təyinatlı dəstənin üzvləri  çıxıb getmişdilər. Bu hadisədən sonra MTNəməkdaşları Milli Qvardiyaçıların gözündə dahada yüksəlmişdi. Onların mərdlinə heyran olmuşduq. İki gün ərzində Surət Huseynovun qiyamçı dəstə üzvlərinin əlində bir yerdə əsir olmağımıza baxmayaraq biz öz-özlüyümüzdə müyənləşdirə bilməmişdik ki, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin xüsusi təyinatlı dəstəsinin üzvləri arasında rəhbər vəzifəli şəxs kimdir. Gör nə günə qalmışdıq ki, döyüş bölgəsində erməniləri diz çökdürən bir dövlət atrubutuna sahib olan Milli qvardiyanın Qərargah rəisi və alay komandiri belə böyük həyat təcrübəsinə və dövətçiliyin dayaq dəstəsi olan təhlükəsizlik orqanlarının əməkdaşlarının gözləri qarşısında qiyamçının rəhbərlik etdiyi əməkdaşların əli ilə tabeçiliyində olan hərbçi yoldaşlarını başsız qoyaraq çıxıb getmişdilər. Bu hadisədən sonra Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin əməkdaşları arasında istər- istəməz Milli qvardiyaçılara  inamsızlıq əmələ gəlmişdi. 

      Bizi mühafizə edən əsgərlər yavaş-yavaş bizə isinişirdilər. Onların içərisində yanılmıramsa əslən Tovuzdan olan çox kiçik yaşlı bir əsgər də var idi. Həmin əsgər öz cibinin pulu ilə bizə siqaret və çörək alıb gətirirdi. Bir sutka idi ki, dilimizə su dəymirdi. Bunu bilən həmin əsgər haradansa iki bardaq su gətirtdirmişdi. Hərbi forma geyməyinə baxmayaraq heç onun 16 yaşı da yox idi. Söhbət zamanı o bizimlə bir yerdə olan, alayın texniki təchizat bölüyünün komandir müavini baş leytenant Hüseynov Tapdıq Məcid oğlunun yaxın qohumu çıxmışdı. Bundan sonra o bizə daha da yaxın münasibət bəsləmişdi. O mənə söz vermişdi ki, əgər siz uşaqların qaçmayacağına söz versəniz, mən sizin qapınızı açıq saxlatdıraram. Mən onda olan bu cəsarəti görüb üzümü qvardiyaçılara tutub nə dediklərini soruşmuşdum. Hamısı bir nəfər kimi demişdi ki, komandir, o bu yaşında belə cəsarət sahibidirsə söz ver. Mən də ona heç kimin qaçmayacağı barədə söz vermişdim. Bizim üstümüzdə duran əslən Hacıqabul rayonunun Udlu kəndindən olan Muxtar və adını bilmədiyim Muxtarla eyni kənddən olan qarayanız hərbçi onun bu qərarına razı olmaq istəməsələr də həmin cavan uşağın zəhmli hərəkəti və bizim Şamaxı zonasından olan qvardiyaçıların həmin şəxsləri dannamaları onların da yumşalıb razılaşmasına səbəb olmuşdu. Bununla da bizim üzümüzə qapı açılmışdı. Onlar qərargaha yaxın yerdə əsgər yerləşdirmişdilər ki, gələn olsa xəbər versinlər. Bizim üstümüzdə duran bu qara tərs mühafizəçinin üstündə avtomat silhından başqa iki ədəd  TT markalı Milli Qvardiyaçılara məxsus tapança da var idi. Həmin silahların birin belindən, o birini isə iplə döşündən asmışdı. Biz onu danışdıranda hiss etdik ki, bunda bir az ağıl kəmliyi var. Uşaqlar onu dolamaq istəsələr də mən qoymadım. Bizim qaravulumuzu çəkən hərbçilərdən öyrənmişdik  ki, onlar bizim üzümüzə qapı açdıran, bizə çölə cıxmağa icazə verən  həmin cavan əsgərə tabedilər. Biz pul yığıb ərzaq almaq üçün ona vermişdik. Əvvəl o pulu götürmək istəməsə də mən ona təkid etmişdim. O gedib ərzaq alıb gətirmişdi. Gün batmaq üzrə idi. Hava yay olmasına baxmayaraq soyuq idi. Bizi mühafizə edən hərbçilər həmin cavan hərbçinin göstərişi ilə gedib haradansa taxta-talaş yığıb gətirmişdilər və biz saxlanılan zirzəminin qarşısında ocaq qalamışdılar. Bizimlə bərabər ocağın istisinə qızınan bizi mühafizə edən keşikçilər plaşlarına bükülüb bizim yanımızdaca yatmışdılar. Hətta bizim qvadiyaçılardan biri yatmış mühafizəçinin avtomatını götürüb  gülərək yoldaşlarına demişdi ki, qaçmaq fikirinə düşməyin, o avtomatını mənə etibar  edib. Düzü, mənim halım heç özümdə deyildi. Alay komandiri Elmar Hüseynovla Milli Qvardiyanın qərargah rəisi Tariyel Nəsirovun hərəkətləri mənə pis təsir etmişdi Milli Qvardiyanın komandanı Tahir Məmmədovun cavan siması gözümün önündən getmirdi. Özüm də bilmədən gözlərim yaşarmışdı. Bunu görən  mühəndis istehkamçı bolüyünün komandiri kapitan Vaqif Şakir oğlu Mustafayev və tağım Komandiri Hüseynov İsmayıl  Məmməd oğlu üzlərini mənə tutub dedilər ki, komandir, özünü ələ al, uşaqlar sənə baxır, onların ümidi sənədir. Onlar qoluma girib ocağın başından məni qaldırdılar. Sanki yatmışdım, qəfil oyandım.  Saxlandığımız istehkamın yaxınlığında gəzən qvardiyaçıların bir neçəsi mənə yaxınlaşdı. Gecə qaranlıq zülmət kimi idi. Qvardiyaçi Novruzov Məhyəddin  Firəddin oğlu dedi ki, komandir, uşaqların sənə sözü var. Onlar mənə dedilər ki, komandir hər tərəfi gəzmişik heç kim yoxdur. İcazə ver aradan çıxaq. Düzü, mən çox pis vəziyyətə düşmüşdüm, bir yandan oğlum yaşlı bir uşağa göstərdiyi kişiliyə görə söz vermişdim. Bir yandan da Qvardiyaçıların günahsız yerə əzab çəkmələrinə dözə bilmirdim. Onlara dedim ki, mən o uşağa söz vermişəm, ölsəm də bu gün buradan gedən deyiləm. Mən sizin yerinizə cavab verə bilərəm, siz isə mənim yerimə yox. Alayın qərargah rəisi Zakir Ağayarova təklif edin, o gedirsə onu da aparın. Bizdən bir az aralıda tək gəzən Zakirə yaxınlaşıb uşaqların fikirini ona bildirmişdim. O məndən sən də gedirsən? deyə soruşmuşdu. Mən o uşağa söz vermişəm, o gəlməmiş gedən deyiləm- deyə fikirimi bildirmişdim. Qvardiyaçıların bir hissəsi neçə günün yorğunluğundan istekamın içərisində daş kimi yatmışdılar. Mən keşikçilərin ayılıb duyuğ düşmələrini nəzərə alıb ocaq başına qayıtmışdım, Bizim keşiyimizi çəkən əsgərlər yuxudan oyanıb məni ocaq başında oturan görüb təzədən yatırdılar. Qvardiyaçıların bir hissəsi həmin gecə qaçsa da bir hissəsi mənim yanımda qalmışdı. Axşam bizim qapımızı açıq qoyduran o gənc uşaq evlərinə gedən zaman mən ona qohumu Tapdıq  Hüseynovu da özü ilə aparmağı  məsləhət görmüşdüm. O, mənimlə razılaşıb Tapdığı özü ilə aparmışdı. Bu iki gündə Bakıda və Gəncədə hansı hadisələr baş verdiyindən xəbərimiz yox idi. İstəyirdim ki, əlimizə düşən bu fürsətdən  istifadə edib, Tapdıq Hüseynov vasitəsi ilə bir məlumat əldə edək. Həmin gecə Ağayarov saxlandığımız yerə gəlmədi. 6 iyun 1993 cü il tarıxində səhər tezdən yanımda olan Novruzov Məhiyəddinə dedim ki, dur uşaqları yoxla gör kim gedib kim qalıb. Bir azdan o bildirdi ki, komandir, uşaqların əksər hissəsi  yoxdur, o cümlədən də alayın qərargah rəisi mayor Ağayarov. Düzü, mən onların gecə çıxıb  getmələrinə çox sevindim. Artıq səhər açılmışdı, günəşın isti hərarəti hiss olunurdu. Birdən yanımızda oturan kapitan Vaqif Mustafayevi gülmək tutdu. O aralıdan gələn Zakir Ağayarovu göstərib daha da ürəkdən gülməyə başladı. Zakir gəlib yanımızda oturdu. Ondan soruşanda ki, Zakir müəllim, harada idin, dedi ki, gedib qarajda bir hərbi maşının salonunun içində yatıb. Zarafatla mən onun boynuna minnət qoyub bildirdim ki, Zakir müəllim, sənə görə biz qaçmadıq, istəmədik sən tək qalasan. Buradan hansı yolla olursa-olsun çıxıb getmək mümkün idi. Lakin birbaşa şəxsi heyətin taleyinə cavabdeh olan komandirlərin şəxsi heyəti atıb çıxıb getməsindən sonra şəxsi heyət arasında az-çox hörməti olan komandirlərin də özü haqda düşünüb şəxsi heyətsiz çıxıb getməsi qalanlara çox böyük mənəvi zərbə vurmuş olardı. Odur ki, baş vermiş bu hadisələrin hansı nəticələrlə qutaracağın gözləmək məcburiyyətində idik. Bu axşam hamılıqla buradan qaçmağı planlaşdırmışdıq.

 Həmin gün günortaya yaxın biz saxlanılan yerə Murov dağını erməni hərbi birləşmələrindən mühafizə edən tabor komandirlərindən biri  gəlmişdi. Onun yanında bizim iki milli qvardiyaçımız da var idi. Bunlar Milli qvardiya alayında tibb məntəqəsində tibb yardımçısı vəzifəsində xidmət edən  qvardiyaçı Məmmədov Samir Kərim oğlu və Sofiyev İfrət Qurban oğlu idi. Onlarla gələn komandirin familyası adı  səhv etmirəmsə Əliyev Əliyev idi. Çox dəhşətli bir mənzərə yaranmışdı. Ölkənin atributu saylan Milli Qvardiya döyüşçüləri keçmişin qul bazarında satılan əsgərlərə bənzəyirdi. O qvardiyaçılara təklif edirdi ki, kim istəsə, onun taboruna keçə bilər. Mən onun təbliğatına qulaq asandan sonra ona demişdim ki, müəllim, sən gəl özünü yorma, Milli Qvardiyanı satanlar dünən çıxıblar aradan, burada siz axtaranlar yoxdu. İmkanınız varsa bizə bir az su təşkil edin, iki gündür bu insanların dilinə heç nə dəymir. Mənim bu sözümdən sonra həmin zabit bizə ərzaq göndərəcəyinə söz verib, gəldiyi qvardiyaçılarla birlikdə çıxıb getmişdi. Ərzaq isə göndərməmişdi. Deyəsən Surət Hüseynovun hərbçiləri qvardiyaçıların axşamkı qaçışından xəbər tutmuşdular. Günorta biz saxlanılan hərbi hissəyə iki “İkarus” avtobus gətirilmişdi. Bizi avtobusa mindirib Gəncə şəhərinin mərkəzinə tərəf silahlı dəstənin müşayəti altında aparırdılar. Gəncə şəhərinin mərkəzində yerləşən yeni gətirildiymiz hərbi hissə  sovet ordusunun Gəncə şəhərində yerləşən xüsusi təyinatlı briqadasının hərbi bazası idi.

  Əsir kimi bura gətirilən hərbi qurumun nümayəndələri ayrı-ayrılıqda düzülmüşdü. Ortalıqda canfəşanlıq edən Surətin qiyamçı polkovniki Eldar Əliyev əsirlərin sıra baxışının düzülüş qaydasını yoxlayırdı. Hiss olunurdu ki, böyük ranqlı kimsə bura təşrif buyuracaq. Beş-on dəqiqə keçəndən sonra hərbi hissənin hündür darvazaları açılmış, bir neçə minik maşınının müşayəti ilə Surət Hüseynov gəlmişdi. Polkovnik Eldar Əliev sırada duran əsirlərə fəraqat komandası verib iri addımlarla Surət Hüseynovun önünə gedərək əsirlərin düzülməsi barasəndə ona məruzə edirdi. Surət Hüseynov elə görkəm almışdı ki, elə bil hərbi parad qəbul edir. Eldar Əliyev ona Azədaycanın Milli Qəhrəmanı, korpus komandanı deyərək ərznamə verirdi.  Surət Hüseynov Eldar Əliyevə göstəriş verdi ki,  zabit heyətinin bir sıraya, gizir heyəti və əsgərləri isə başqa bir sıraya düzdür. Eldar Əliyevin göstərişi əsasında biz əsirlər yeni sıra baxışına düzüldük. Bundan sonra Surət Hüseynov sıranın ön cərgəsinə yaxınlaşaraq küçə söyüşü ilə ölkə rəhbərliyinin ünvanına təhqiramiz ifadələr işlədib bir az da bizi hədələyib komandir heyətinin beş addım qabağa çıxmasını əmr etmişdi.  MTN,DİN və Müdafiə Nazirliyinin rəhbər vəzifəli komandirləri qabağa çıxmışdılar. Milli Qvardiya heyətindən heç kim qabağa çıxmamışdı. Bu zaman Surət Hüseynovun yanında gələn Zobik ləqəbli cinayət aləmində lotu adına malik olan Ruslan Rzayev sırada mənə yaxınlaşıb demişdi ki, sən niyə çıxmırsan? Ona  demişdim ki, siz komandirləri dediniz, mən isə rəisəm. O isə mənə demişdi ki, burada ən böyük komandir sənsən, çıx qabağa. Onun bu sözündən sonra mən də sıradan çıxıb başqa hərbi qurumların komandirləri duran sırada durmuşdum. Sıradan çıxarılıb beş addım sıranın qabağında duran komandirlər bunlar idi; MTN xüsusi təyinatlı dəstəsinin komandiri polkovnik Əhmədov Eldar Nəcməddin oğlu, müavini  polkovnik  Rüfət (familyası yadımda deyil, çox mehriban, peşəkar və savadlı bir insan idi). Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili qoşunlarının komadanının birinci müavini polkovnik Səfərov, müdafiə nazirinin artilleriya üzrə komandanı polkovnik Hacırəhim Məmmədov  və  kapitan Süleymanov Əzizağa Mirpaşa oğlu. Bizdən sonra Surət Hüseynov tabor komandirlərinin sıradan çıxmağı barədə göstəriş vermişdi. Bu zaman Milli Qvardiya alayının birinci taborunun komandiri mayor Akif İsaxan oğlu Yusifov sıradan çıxmışdı. Surət Hüseynov yanındakı silahlı hərbçilərə bütün orada olan insanların gözü önündə əmr etmişdi ki, aparın bunları güllələyin! Onlar da bizi aparanda Milli Qvardiya taborunun komandiri Yusifov Akif İsaxan oğlu qorxuya düşüb həqiqətən güllələnəcəymizi zənn edib Surət Hüseynova müraciət etmək istəmişdi. Surət Hüseynov isə hirslə onun üstünə qışqıraraq “aparın,yoxsa onu indi özüm güllələyəcəm” demişdi...

Ardı var...