Ötən bir neçə gün ərzində cəbhədə baş verən qanlı hadisələr bir sıra acı həqiqətləri bir daha çılpaqlığı ilə ortaya qoydu. Bir neçə günlük döyüşlər göstərdi ki, biz 20 ildən çox apardığımız müharibədən hələ də heç bir dərs ala, nəticə çıxara bilməmişik. Belə ki, bu gün dünyada "müharibə" sözü 40-50 il əvvəlki kimi birmənalı qəbul edilmir. Müasir dünyada ən azı üç növ müharibə mövcuddur:
-ənənəvi olaraq, siyasi kursun davamı olan hərbi əməliyyatlar;
-hegemon dövlətlərin dinc şəkildə sürdürdüyü iqtisadi müharibələr;
-hər iki müharibəni daim müşayət edən informasiya müharibəsi.
Əvvəlki iki müharibənin sürdürülməsində cəmiyyət arxa pılanda, köməkçi qüvvə kimi görünür. Çünki hərbi əməliyyatlara və iqtisadi siyasətə birbaşa dövlət nəzarət edir. Lakin bu sırada üçüncü yer alan informasiya müharibəsinə dövlət heç cür nəzarət edə bilməz. Çünki dövlətin informasiya üzərində nəzarəti ələ alması, söz və mətbuat azadlığının məhdudlaşdırılması olardı. Bu baxımdan, son hadisələr zamanı informasiya müharibəsində uğur qazana bilməməyimizin səbəblərini təkcə dövlətin siyasətində axtarmaq ədalətsizlik olardı. Dünən söz və mətbuat azadlığı uğrunda mübarizə aparan kəslər bu gün ya susmalı, ya da cəmiyyətin informasiya müharibəsində qələbə çalmasına çalışmalıdır. Məsələni bir qədər də konkretləşdirsək, peşəkarlıq qabiliyyəti müharibə şəraitinə uyğun gəlməyən informasiya resursları könüllü olaraq ya müharibə mövzusundan imtina etməli, ya da ümumiyyətlə, fəaliyyətini dayandırmalıdır. Amma bu, dövlətin diktəsi ilə ola bilməz, sadəcə bir vətəndaş borcu olaraq reallaşdırılmalıdır. Lakin görünəni odur ki, bu bir həftəlik müharibə dönəmində bütün mətbu orqanları ağlına gələni uyduraraq səhfələrini dezinformasiya ilə "bəzədilər". Bu işdə yağışdan sonrta çıxan göbələk kimi, son vaxtlar artan "bis" sayıtlar xüsusi canfəşanlıq göstərdilər. Məsələn, biri yazır ki, "ermənilər filan istiqamətdə hücuma keçib və Azərbaycan Ordusu 51 əsgərini itirib". Sözsüz ki, bu heç bir istinad nöqtəsi olmayan, müəllif tərəfindən səhfəsini reklam etmək üçün uydurulmuş bir xəbərdir. Amma, xəbər öz obyektinə necə təsir göstərir, informasiya müharibəsində bizə hansı nəticələr qazandırır? Əvvala bu xəbəri oxuyan Azərbaycan vətəndaşı dərin sarsıntı keçirir və bu, ermənilərin məqsədlərinə xidmət edir, düşmən dəyirmanına su tökür. Həmin saytlar ölkə vətəndaşlarına bir neçə günlük panika yaşatdılar. Hətta, Misir məscidlərindən birində 50-yə yaxın nəşin eyni vaxta kəfənlənərək dəfnə hazırlanmasını əks etdirən fotonu dövrüyyəyə buraxaraq, altından yazmışdılar ki, bu Ağdamdakı məscidlərdən birində çəkilib. Həmin vaxt Azərbaycan vətəndaşlarını sarsıtmaq istəyən ermənilər isə yazırdı ki, düşmən 9 əsgər itirib. Göründüyü kimi, düşmən mediası bizimkilərə nisbətən daha insaflı və həqiqətəuyğun informasiya yayımlayırdı.
Sonrakı günlərdə görəndə ki, Azərbaycan ordusunun deyildiyi "çoxsaylı itkiləri" təsdiqini tapmadı, həmin saytlar taktikanı dəyişdi. Bu dəfə qaraguruh düşmənin itkiləri barədə fantastik rəqəmlər açıqladı. Əslində, bu da perspektivdə əleyhimizə işləyən informasiyadır. Çünki hərb işini bilənlərə aydındır ki, əməliyyatda tərəflər gözəçarpan qələbəyə malik deyillərsə, deməli, hüsuma məruz qalan tərəfin itkiləri daha çox olur. Bu baxımdan, ermənilər 2, biz isə 9 itki elan etməklə informasiya müharibəsini əslində udurduq. Lakin sonrakı günlərdə həm agentliklər, həm rəsmi şəxslər, həm də hərbiçilər düşmənin fantastik itkiləri barədə məlumat verərək, bizi informasiya müharibəsində uduzdurdu.
Bəs müharibə şəraitində informasiya müharibəsinin taktikası necə və kimlər tərəfindən seçilməlidir? Əvvala, hər bir media quruluşu cəbhə xəbərlərini rəsmi və yarım-rəsmi mənbədən təsdiqlənməynə qədər dərc etməməlidir. İnformasiya mütləq təsdiqləndikdən sonra cəmiyyətə təqdim edilməlidir. Müdafiə Nazirliyi və onun mətbuat xidməti operativ olaraq gələn xəbərləri çeşidləməli, informasiyanı dezinformasiyadan ayıraraq fasiləsiz informasiya axınını təmin etməlidir. Bu qurum elə operativ işləməlidir ki, heç bir mətbu orqanı ondan önə keçə, hər hansı bir cəbhə xəbərini ondan əvvəl cəmiyyətə təqdim edə bilməsin. Bunun üçün onun imkanları digər media qurumlarından daha genişdir. Digər tərəfdən, MN mətbuat xidməti aparıcı media quruluşları ilə sıx əməkdaşlıq edərək, informasiya müharibəsinin taktikasını qurmalıdır. Bu məqsədlə peşəkar hərbi ekspert və jurnalistlərdən ibarət elan edilməmiş media qərərgahı da təşkil etmək olar.
Cəmiyyətə gəldikdə isə ictiamai əhəmiyyət daşıyan şəxslər - yüksək çinli məmur, deputat, ekspertlər və onlara bərabər şəxslər verdikləri açıqlamaları siyasi və şəxsi ambisiyalardan çəkinməli, açıqlamaları yalnız real və ölkənin informasiya müharibəsi taktikasına uyğun məcraya yönəltməlidirlər. Məsələn, bu məqamda diqqətimi müxalifətin və müxalif yönlü hərbi ekspertlərin açıqlamaları özünə cəlb etdi. Dərhal vəziyyətdən istifadə edərək iqtidarı mühakimə etməklə düşmən tərəfə "kozur" verirlər. Sual edirəm: bu günə kimi harada yatmışdınız ki, bu ittahamları səsləndirmirdiniz? Əgər bu günə kimi də, aktiv fəaliyyətdə olmusunuzsa, bu gün mütəq siyasi mübarizəni durdurmaq, Vətən uğrunda düşmənə qarşı birləşmək gərəkdir.
Müharibədə müxalifət yoxdur, çünki düşmən təkcə iqtidarı deyil, hamımızı - Vətəni hədəfə alır!
Akif Nəsirli