Amerikalı tədqiqatçılar Rusiyanın iqtisadi və hərbi potensialını şübhə altına alır
Pentaqona və ABŞ hərbi sənaye kompleksinə yaxın olan RAND Amerika araşdırma mərkəzi "Rusiyanın böyük strategiyası - ritorika və reallıq" adlı hesabat dərc edib. Moderator.az Gazeta.ru-nun hərbi müxbiri Mixail Xodarenokun hesabatın məzmunundan bəhs edən yazısını oxucularına təqdim edir.
Müəlliflərin fikrincə, hesabatın məqsədi “Rusiyanın qlobal ambisiyalarının miqyasını və sərhədlərini sənədləşdirmək, habelə bu ambisiyaların müdafiə siyasətinin resurslarına və imkanlarına necə uyğun gəldiyini qiymətləndirməkdir. Bu, ABŞ ordusu və milli təhlükəsizliyi üçün belə ambisiyaların nəticələrini anlamaq baxımından vacibdir”.
Qeyri-sabitliyin və münaqişələrin artması
Hesabata görə, Moskva hesab edir ki, mövcud beynəlxalq nizam Qərbə yönəlmiş və ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi təkqütblü sistemdən gücün böyük dövlətlər arasında bərabər paylanacağı çoxmərkəzli bir dünyaya doğru hərəkət edir. Kremlin nöqteyi-nəzərindən bu keçid nəinki qaçılmaz, həm də arzuolunandır: daha böyük qlobal sabitliyə gətirib çıxaracaq, eyni zamanda regional lider kimi Rusiyanın daha diqqətçəkən roluna səbəb olacaq.
RAND analitiklərinin fikrincə, keçid dövrünün özü həm də geosiyasi qeyri-sabitlik və münaqişələrin artması ilə xarakterizə olunacaq.
Nəticə etibarilə Rusiya milli maraqlarını çoxsaylı, xüsusilə də yaxın ətrafından gələn təhdidlərdən qorumaq üçün güclü orduya ehtiyac duyacaq. Rusiyanın məqsədi "bu qeyri-sabit keçid dövründən sağ çıxmaq deyil, həm də imkan daxilində onu sürətləndirməkdir".
RAND-ın hesabatında deyilir ki, Kreml Rusiyanın postsovet Avrasiyasında aparıcı rola və əsas beynəlxalq təşkilatlarda qlobal nüfuza malik bir neçə aparıcı güc mərkəzlərindən birinə çevriləcəyinə ümid edir.
Moskvanın elan etdiyi strategiyada postsovet Avrasiyasına üstünlük verilir, lakin "bölgəyə ardıcıl yanaşma yoxdur".
Rusiya postsovet məkanında hakim regional güc olsa da, Moskvanın siyasi, iqtisadi və hərbi təsir səviyyəsi "ölkədən ölkəyə dəyişir".
Bəzi postsovet Avrasiya dövlətləri Rusiyanın iqtisadi müqavilələrinə müqavimət göstərə bilər və ya bu dövlətlər neytral qaldıqları, yaxud Moskvanın rəqibləri ilə müttəfiq olmadıqları müddətdə Rusiyanın rəhbərlik etdiyi təhlükəsizlik təşkilatlarından çıxa bilərlər.
Rus ekspedisiyasının potensialı
RAND-ın sənədində vurğulanır ki, Rusiya qlobal ekspedisiya hərbi gücünün səviyyəsinə uyğun gəlmək üçün lazım olan qüvvələrin inkişafına üstünlük vermir və ilk növbədə regional fövqəladə hallara diqqət yetirir.
Suriyadakı vəziyyətdən göründüyü kimi, Rusiya "uyğun məkanla təmin edilərək" təxminən 5 min nəfərdən ibarət kiçik ekspedisiya qüvvəsi yerləşdirə bilər.
"Kifayət qədər hərbi nəqliyyat aviasiyası və xarici baza şəbəkəsi də daxil olmaqla, ekspedisiya qüvvələri üçün əsas dəstəyi olmadığı üçün" Rusiya ekspedisiya qüvvələrinin imkanları uzun müddət məhdud olaraq qalacaq.
Adətən, Moskva öz hərəkətlərini sözlə uyğunlaşdırmağa çalışır. Ancaq bəzən səylər ritorikaya uyğun gəlmir. Üstəlik, bəyan etdiyi strategiya çərçivəsində Rusiya, bir qayda olaraq, çox konkret məqsədlər hazırlayır, Rusiyanın bu məqsədlərə çatmaq üçün etdiyi hərəkətlər çox vaxt "daha eksperimental, birmənalı və reaktiv görünür".
Araşdırmada deyilir ki, iqtisadi resursların və siyasi nüfuzun olmaması Moskvanın öz məqsədlərinə çatmaq imkanlarını məhdudlaşdırır. Hesabatın müəllifləri yazır ki, hətta postsovet Avrasiyasında belə planlarına qarşı müqavimət göstərildiyini nəzərə alsaq, Rusiya öz ambisiyalarını reallaşdırmaqda bir çox problemlərlə üzləşir.
RAND-a görə, Moskva eyni zamanda Qərb ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqəsinə yenidən baxaraq, xarici siyasət portfelini şaxələndirməyə davam edəcək. Vaxt keçdikcə bu şaxələndirmə ABŞ və AB-dən sanksiyaların və ya digər rıçaqların təsirini azalda bilər. Rusiya Çin, Hindistan, Yaxın Şərq və Asiya-Sakit okean bölgəsindəki digər ölkələr kimi "yüksələn güclər" hesab etdiyi dövlətlərlə siyasi, iqtisadi və hərbi sahədə əməkdaşlığa davam edəcək.
Vəzifələr çox, büdcə birdir
RAND analitikləri Rusiyanın müdafiə büdcəsinin 2021-ci ilə qədər sabitləşdiyini, ancaq hərbi ehtiyaclarının sabit olmadığını iddia edirlər. Araşdırma müəlliflərinin fikrincə, Rusiya ordusunun bir neçə prioritet sahədə bir anda uğur qazana biləcəyi ehtimalı azdır. İndiki halda söhbət Suriyadakı hərbi əməliyyatlardan, hərbi personalın hazırlığının geniş miqyasda artmasından, adi silahlı qüvvələrin modernləşdirilməsindən, nüvə qüvvələrinin modernizasiyasından, hipersəsli silahların və digər yeni nəsil texnologiyalarının inkişafından gedir.
Qeyd olunan strategiyanın təmin etdiyi geniş təhdidlər nəzərə alınmaqla bütün bu sahələrdə üstün olmaq istəyi başa düşüləndir. Sənəd müəllifləri məhdud müdafiə büdcəsi olan super güc vasitələri portfelini yaratmağın Moskva üçün çətin olacağını söyləyir.
Önümüzdəki illərdə Rusiyanın döyüş və əməliyyat təlimləri miqyası və mürəkkəbliyi artacaq və Moskva "daha yüksək səviyyədə" hərbi əməliyyatların keçirildiyini vurğuladığı üçün tezliklə bütün dörd hərbi dairəni əhatə edə bilər. RAND-a görə, bu təlimlərin təsir gücünə baxmayaraq, "Rusiya hələ də struktur olaraq NATO ilə uzunmüddətli genişmiqyaslı müharibə aparmağa qadir deyil".
"Əlbəttə ki, RAND sənədinin bir çox müddəaları ilə mübahisə edə bilərsiniz. Araşdırmanın bir sıra müddəaları bizdə prinsipial fikir ayrılığına səbəb olur. Ancaq böyük strateji məsələlərə qarşı tərəfdən baxmaq bizim üçün əlbəttə maraqlıdır", - deyə Gazeta.ru-ya açıqlamasında Rusiya Federasiyası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının Baş Əməliyyat İdarəsinin rəis müavini, general-leytenant Valeri Zaparenko bildirib.
Eyni zamanda, Zaparenkonun fikrincə, əhəmiyyətli bir çatışmazlıq ondan ibarətdir ki, Rusiyada bu cür sənədləri hazırlaya bilən və yüksək səviyyəli hərbi-siyasi mövzularda müzakirələri dəstəkləyən RAND kimi müstəqil analitik mərkəzlər yoxdur.
Tərcümə və təqdim etdi: Miraslan
