"İndi türk dünyası üçün mühüm bir dövrün qapıları açılır. Qarabağ Qələbəsindən sonra Azərbaycanla Ermənistan arasında razılaşmalar həyata keçməyə başlayıb. Türkiyə ilə Türk dünyası arasında fasiləsiz quru yol hərəkəti təmin ediləcək. Zəngəzur dəhlizi niyə vacibdir? Təfərrüatlar icmal xəbərimizdə...
Qarabağ müharibəsi 44 gün davam etdi, Azərbaycan qələbəsini elan etdi. Ermənistanın məğlubiyyəti regionda geo-siyasəti dəyişdirdi. Zəngəzur dəhlizi indi canlanır. Türkiyə və türk dünyası indi kəsintisiz bağlanacaq. Quru yoluyla ticarət mümkün hala gəlməkdədir.
Azərbaycanda isə ölkənin qərb bölgələrini və Naxçıvan Muxtar Respublikasını Ermənistan ərazisindən - Zəngəzur bölgəsindən keçəcək quru və dəmir yolu xətləri ilə birləşdirərək Türkiyə ilə yeni nəqliyyat əlaqəsinin yaradılması nəzərdə tutulur. O dəhliz türk dünyasını Egey dənizindən Türküstana birləşdirəcək strateji nöqtədir. Türkiyənin qurucusu Atatürkün “Türk Qapısı” adlandırdığı bir bölgə...
Artıq işğal etdiyi Dağlıq Qarabağda məğlub olan Ermənistan sərt razılaşma şərtlərinə məhkum edilib. Müqavilənin Azərbaycanın xeyrinə olan bir bəndi də Naxçıvanla Azərbaycan arasında yaradılacaq avtomobil yolu dəhlizidir. Bu maddə qüvvəyə minəndən sonra muxtar respublika tabe olduğu Azərbaycanla quru yolu ilə bağlanacaq...
Türkiyə və Azərbaycanın Naxçıvanla əlaqələri çox qədimlərə gedib çıxır. Cümhuriyyətin əsasları milli mübarizə dövründə qoyularkən bu bölgə də unudulmayıb. Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu Mustafa Kamal Atatürk bölgənin taleyini həll edəcək Moskva müqaviləsi üçün Rusiyaya nümayəndə heyətini göndərərkən onlara bu sözləri demişdi:
"Naxçıvan Türkiyənin qapısıdır. Bu məsələni düşünərək əlinizdən gələni edin".
Nəhayət, Rusiya ilə o dövrdə Ankara hökuməti kimi tanınan Türkiyə Böyük Millət Məclisi arasında müqavilə imzalandı. 1921-ci il 16 mart tarixli müqavilə ilə Naxçıvan Azərbaycanın muxtar bölgəsi elan edildi. Atatürkün sözləri illər keçdikcə daha yaxşı anlaşıldı. Bu bölgə Türkiyənin Azərbaycanla və dolayısı ilə türk dünyası ilə əlaqəsini təmin edəcək strateji bir bölgə idi.
İkinci Qarabağ müharibəsi Azərbaycanın qələbəsi ilə nəticələndi və daha sonra iki ölkə- Azərbaycanla Ermənistan arasında Zəngəzur dəhlizinin açılması barədə razılığa gəlindi. Əvvəlcə Ermənistan dəhlizi açmaq istəmədi, lakin bu yaxınlarda Azərbaycan Prezidenti Əliyev Paşinyanın dəhlizin açılmasını qəbul etdiyini bildirdi.
Azərbaycanın işğal altında olan Dağlıq Qarabağ torpaqlarını azad etmək üçün həyata keçirdiyi əməliyyat Naxçıvan məsələsini yenidən gündəmə gətirib. Azərbaycan-Ermənistan razılaşmasından sonra Naxçıvan dəhlizi yenidən açılmalıdır. Lakin ekspertlər "Cənubi Qafqazda strategiya dəyişib. Şəxsiyyət kimliyi ilə Bakıya, hətta Orta Asiyaya da kəsintisiz getmək mümkün olacaq" deyir. Azərbaycan tərəfi də bu bölgənin strateji nöqtə olduğunu bilir. Dəhlizin açılması Türkiyə və Azərbaycan üçün mühüm addımdır. Naxçıvan dəhlizi ticarət, turizm və mədəni əlaqələr baxımından yeni eranın qapılarını açmaq potensialına malikdir.
Azərbaycanın Dağlıq Qarabağı erməni işğalından azad etməsindən sonra Naxçıvan dəhlizinin açılması Şərqi Anadoluda da müsbət qarşılanıb. İş adamları “Naxçıvan dəhlizi ilə Türkiyə və Orta Asiya xətti yaradılacaq. Ticarət 3-4 dəfə arta bilər” -deyir.
Bu dəhliz Bakı-Tbilisi-Qars marşrutu üçün güclü dayaq yaradacaq və tarixi İpək Yolunun canlanmasına çox mühüm töhfə verəcək.
Ermənistan lideri Paşinyanın dəhlizin açılmasını qəbul etməsi Türkiyə-Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə də birbaşa təsir edəcək. Çünki üç ölkə arasında birbaşa nəqliyyat bağlanmışdı. İndi 30 ildən sonra bu dəhlizlə birbaşa nəqliyyat yenidən qurulacaq.
Qarabağdakı qələbədən sonra nailiyyət kimi görünən dəhlizlə Türkiyə üçün dolayısı ilə Xəzər dənizi və Orta Asiya - Türk dünyası ilə əlaqələrdə yeni bir dövr başlaya bilər".
Sultan Laçın
