Paytaxtımızın Mərdəkan qəsəbəsində məşhur bir ünvan var - Pir Həsən ziyarətgahı. Əzəmətli, insan ruhunu dincəldən, çoxsaylı insanların şəfa üçün müraciət etdiyi məkandır.
Bu günlərdə Pir Həsən ziyarətgahını yenidən aktual edən hadisə baş verdi. Dövlət başçısının sərəncamına əsasən, Bakının mərkəzində, İstiqlaliyyət küçəsi boyunca yerləşən gözəl məkanda böyük xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi ucaldıldı. Məlumatlı insanlar bilirlər ki, Hacı öz vəsiyyətinə əsasən, Pir Həsən ziyarətgahında dəfn edilib, dövrünün çox mükəmməl din alimi Axund Abu Turabın məzarının yaxınlığında. Hacı Zeynalabdin Abu Turabın necə mükəmməl bir insan, həm də öncəgörən olduğunu ömrünün son illərində “tifaqının dağıldığı” zaman bir daha dərindən dərk edib və “məni Əbi Turabın ayağı altında dəfn edərsiniz”, vəsiyyətini edib.
Hacı Zeynalabdin Tağıyevin doğum günü ərəfəsində onun uyuduğu məkana yollandıq. Bu yerdə qeyd edək ki, Hacının doğum tarixi ilə bağlı müxtəlif məlumatlar var. Onun 1823-cü ilin 25 yanvarında anadan olduğunu təxmin edənlər də var. Ancaq həm uyuduğu məkanda, həm də mərkəzdəki abidəsi üzərində doğum tarixi kimi 1838-ci il yazılıb. Ancaq vəfatı ilə bağlı ziddiyyətlər yoxdur, 1924-cü ilin 1 sentyabrı.
Bu da həmin məkan. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin əzəmətli büstünü uzaqdan görürük. Möhtəşəmdir. Ziyarət edirik. Bizdən sonra yaxınlaşan uşaqlı-böyüklü ziyarətçilər də qərənfillər düzür büstün qarşısına. Sonra da şəhərin mərkəzindəki heykəlindən, hətta “təsbeh əhvalatı”ndan bəhs edirlər. Hacıya xalqın sevgisinin nə qədər böyük olduğunu ilk andan hiss edirik.
Pir Həsən ziyarət kompleksində qızğın iş gedir. Parkda səliqə-səhman işləri aparan əslən Tərtərdən olan Talıb Əliyev deyir burada işləməkdən zövq alır və bu məkanda işləməyi savab hesab edir. Hacının xidmətlərindən də xəbərdardır: “Çox gözəl, xeyirxah insan olub rəhmətlik. O qədər insana əl tutub ki...” Əlavə edir ki, ötən yay Hacının nəvə-nəticələri buraya ziyarətə gəlibmişlər: “Mən də burdaydım. Gəlib ziyarət etdilər”. Deyir ziyarətçilərin sayı-hesabı olmur: “Hətta türklər də gəlib çəkiliş apardılar, getdilər”. Məlum olur ki, Hacının doğum gününə hazırlıq görürlər. Parkın müxtəlif yerlərində yıxılmış, bir yerə toplanmış əzəmətli sütunları göstərib “vaxtilə bu sütunlar dağılıb, amma abidə kimi qoruyub-saxlayıblar indiyədək”, deyir.
2007-ci ildə Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə Pir Həsən məbədi əsaslı şəkildə təmir olunmuş, burada abadlıq işləri aparılmışdır. 2007-ci il dekabrın 30-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və xanımı Mehriban Əliyeva Pir Həsən ziyarətgahının açılışında iştirak etmiş, onun yeni görkəmi ilə tanış olmuş və xatirə kitabında ürək sözlərini yazmışlar.
Həmsöhbətimiz olan zəhmətkeş insan məmnunluqla o günləri xatırlayər. Deyir ki, cənab Prezident və Mehriban xanım hər zaman diqqət göstərirlər bu ziyarətgaha.
Burada iki türbə var. Bunlardan biri üzərində qədim günbəz olan Pir Həsənə məxsusdur. Tarixi mənbələrə görə, əsli-nəcabəti imamlara gedib çıxan Pir Həsən XVII əsrdə yaşayıb. Türbənin əsas fasadında portaldakı qapı yerinin üstündə ikisətirlik ərəbcə kitabə yerləşdirilib: “Bu mübarək məqbərə ən kamil insanların nümunəvisi Pir Həsənindir. Əzəmətli xaqan Şah Abbas (Allah onun hökmranlığını əbədiləşdirsin) vaxtında Dərviş əl-Hüseyni tikdirmişdir. Min iyirmi birinci il” (1612-1613).
Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi ilə üzbəüz məkanda digər türbə tikilib. Çox əzəmətlidir. İçəri daxil oluruq. Türbənin mərkəzində tanınmış din xadimi Axund Hacı Mirzə Əbdülturab Axundzadənin qəbri, onun digər tərəfində isə Hacı Zeynalabdin Tağıyev və qızı Sara xanım Tağıyevanın məzarlarıdır. Əbu Turabın məzarının digər tərəfində daha bir qəbir var: repressiya qurbanı olmuş Zeynal bəy Səlimxanov dəfn edilib burada. Əzəmətli baş daşları qoyulmuş müqəddəs məzarları ziyarət edirik, böyük Tağıyevin xidmətlərini xatırlayaraq, onun səfalət içərisində dünyasını dəyişən övladına – Sara xanımın, ümumiyyətlə, Tağıyevlər soyunun faciəli taleyinə acıyaraq...
Ziyarət etdiyimiz zaman körpə uşaqlı bir ailə gəlir. Bir neçə dəfə axundun məzarının başına dolanır, dua oxuyur. “Uşaq qorxub, gecələr yatmır. Biz də niyyət edib, gəlmişik. Ziyarət etdik. 7 dəfə dövrə vurduq”, deyir atası. Şəfa diləyirik. Bu ziyarətdən sonra aşağı, çildağa tərəf enirlər.
Dövrünün böyük filosofu, ilahiyatçısı sayılan, Əmircan kəndində tikdirdiyi Rus-Tatar məktəbində dərs deyən Axund Hacı Turab 1908-ci ildə vəfat edib. Ona böyük hörmət və ehtiram nümunəsi kimi, Bakı milyonçusu Murtuza Muxtarov məzarı üzərində türbə tikdirib.
Buranın əməkdaşlarından olan Mərdəkan sakini Məmmədrəhim Mirzəyevlə də söhbətləşirik. Deyir ki, buraya gələnlər şəfa tapırlar. Pirhəsən ağanın məzarı olan ünvanda kim istəyirsə, çıldağ edir.
Pirin bir tərəfi namazgahdır. Bir hissəsində qadınlar, digər hissəsində kişilər namaz qılır. Amma pandemiyaya görə fasilə verilib ibadət mərasimlərinə. Digər tərəfdə isə 7-ci İmam Museyi-Kazımın qızı xanım Xədicənin məzarıdır.
Ziyarətgahın digər hissəsində mərasim evi, dini dükan və qurbangah yerləşir. Ora da pandemiya səbəbindən qapalıdır, müvəqqəti olaraq. Rəhbərliyin tapşırığı ilə təmir-bərpaişləri aparılır ərazidə. Məmmədrəfi qardaş deyir ki, ayda bir və ya iki dəfə belə bərpa işləri həyata keçirilir. “2005-2006-cı illərdə cənab Prezidentin və Birinci xanımın təşəbbüsü ilə bura əsaslı şəkildə bərpa olunub. 2019-cu ilin Ramazan ayında Mehriban xanım Əliyeva bizim iftar süfrəsində iştirak edib”, deyir müsahibim.
Məqbərə içərisində qərarlaşan Pir Həsənin məzarını da ziyarət edirik, ruhuna dua oxuyuruq. Əzəmətli “Qurani-Kərim”i öpüb, gözümüz üstünə qoyuruq. Çildağla məşğul olan xanım danışır ki, hər gün olmasa da, şənbə-bazar günləri buraya axın olur: “Kimi ziyarətə gəlir, kimi qorxusunu çıxartmağa”. Deyir ki, bura gələnlərin yaş fərqi olmur: “İnsan hər yaşda qorxa bilər. Heç kim deyə bilməz ki, mən qorxmuram. Adi telefonla danışan adam həyacanlana, ya qorxa bilər. Amma qurban olum Allaha, hər şey bizlik deyil. Bəzən iki dəfə çıldağa gələn adam deyir tam yaxşıyam. Biz təbabət yolu ilə həmin şəxslərin qorxuluğunu götürürük. Təbabət yolu ilə, nöqtələr işlənilir, 40 oynaq nöqtə var ki, onu işləyirik”.
Qapıda isə yeni ziyarətçilər var, odur ki, çox ləngimədən çıxırıq, xəstələrə şəfa arzulayaraq, müqəddəs ruhlara dua oxuyaraq. Həyatı boyunca həyat mənbəyi olan su çəkən, məktəb tikən, qızlarımız üçün ilk dəfə seminariya yaradan, oğullarımızı xaricə təhsil almağa göndərən, dilimizə, dinimizə sahib çıxan, mediamıza belə, görünməmiş dəstək verən böyük Zeynalabdin Tağıyevin məhz belə bir məkanda uyumasının həm də rəmzi mənası var. Məhz belə yer şəfa ocağı ola bilərdi...
Geri dönərkən növbəti dəfə İçəri şəhər metrostansiyasının qarşısındakı məkanda qoyulmuş abidəni ziyarət edirik. Abidə qarşısında əklil, güllər...Bir-birinin ardınca yaxınlaşıb ziyarət edən, şəkil çəkdirən insanlar... “Postament yoxdur, gülü hara qoyacağıq”, sualı da eşidilmir. “Xalq adamı”, “Millət atası” statusunu sağlığında qazanmış kişinin ayaqları altına düzülür tər çiçəklər, həm də gözəl görünür bu mənzərə...
Belə bir hörməti, rəğbəti, el məhəbbətini qazanan Kişinin doğum günüdür bu gün – 25 yanvarda. Ruhu şad, məkanı cənnət olsun, zəhməti hədər getmədi, uğrunda malından, canından keçdiyi məmləkəti, dövləti yenidən bayrağını ucalara qaldırdı və ona da sahib çıxdı...Dövlət və millət öz dəyərl(li)ərinə sahiblənəndə daha gözəl, daha möhtəşəm olur!
Elşad Paşasoy,
Musavat.com
